Węglowodany to organiczne związki chemiczne, które mają w swojej strukturze atomy węgla, wodoru i tlenu. Grupa ta jest niezwykle szeroka i zróżnicowana. Poszczególne związki mają odmienną budowę chemiczną, inne właściwości fizykochemiczne, różną podatność na trawienie w przewodzie pokarmowym człowieka oraz różną zdolność do zwiększania poziomu glukozy we krwi. Wymienione funkcjonalności determinują rodzaje węglowodanów. Co ważne, dla ludzkiego organizmu węglowodany stanowią główne źródło energii w procesach metabolizmu. Przyjmuje się, że osoby aktywne fizyczne potrzebują więcej węglowodanów, dlatego są one częstym składnikiem odżywek i preparatów energetycznych.
Jakie są rodzaje węglowodanów?
Węglowodany można dzielić na różne sposoby, zależnie od tego jakie kryterium podziału zostanie przyjęte.
-
podział węglowodanów ze względu na budowę
W zależności od ilości cząsteczek węglowodany możemy podzielić na proste i złożone. Proste (monosacharydy, jednocukry) to na przykład glukoza, fruktoza czy galaktoza. Złożone, zwane polisacharydami to na przykład sacharoza, laktoza, maltodekstryny, fruktooligosacharydy i duża grupa polisacharydów, w skład której wchodzą polisacharydy skrobiowe (m.in. skrobia, inulina) i nieskrobiowe (celuloza, pektyny).
-
podział węglowodanów ze względu na strawność
Węglowodany w różny sposób poddają się działaniu enzymów trawiennych przewodu pokarmowego. Biorąc pod uwagę to kryterium wyróżniamy węglowodany przyswajane, które podlegają trawieniu i są wchłaniane w jelicie cienkim. Węglowodany z tej grupy podnoszą stężenie glukozy we krwi. Ich reprezentantami jest np. glukoza, laktoza, sacharoza, fruktoza, skrobia. Druga grupa – węglowodany nieprzyswajalne, jest odporna na hydrolizę w jelicie cienkim. Nie mają one znaczenia dla wzrostu glikemii, są częściowo rozkładane przez bakterie bytujące w jelicie grubym. Do tej grupy należy m.in. celuloza i pektyny.
Źródła węglowodanów w żywności
Węglowodany występują w bardzo wielu powszechnie spożywanych produktach. Do najważniejszych ich źródeł należą produkty zbożowe, czyli kasze, ryż, mąka, a z produktów przetworzonych płatki śniadaniowe, pieczywo, makaron. Węglowodanów dostarczają również owoce i warzywa, zwłaszcza skrobiowe, czyli ziemniaki, bataty, nasiona roślin strączkowych. Źródłem węglowodanów jest też miód. W postaci przetworzonej węglowodany występują w słodyczach, wyrobach cukierniczych słodzonych napojach, sokach owocowych i warzywnych.
Jaką rolę pełnią węglowodany?
Obok białka i tłuszczy węglowodany stanowią kluczowy składnik odżywczy i odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Są najważniejszym źródłem energii, stanowią substrat energetyczny, który jest wykorzystywany przez serce, wątrobę, nerki, jelita i tkankę mięśniową, pełnią rolę materiału zapasowego (glikogen zmagazynowany w mięśniach i wątrobie), wchodzą w skład struktury kwasów DNA i RNA.
Zapotrzebowanie na węglowodany
W ciągu całego życia zapotrzebowanie na węglowodany zmienia się. Jest zależne od wieku, stanu fizjologicznego, poziomu aktywności fizycznej. Przyjmuje się, że dzienne zapotrzebowanie na węglowodany dla osoby dorosłej wynosi nie mniej niż 130 g.
Paczka z magazynu UK 