Mikroelementy, zwane także mikroskładnikami albo pierwiastkami śladowymi, to pierwiastki chemiczne, które w ludzkim organizmie występują w bardzo małych, wręcz śladowych, ilościach. Zapotrzebowanie na nie wynosi poniżej 100 mg na dobę, jednak w dalszym ciągu pozostają one niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu i mają ogromne znaczenie biologiczne. Ich niedobór (ale też nadmiar) może być przyczyną poważnych zaburzeń fizjologicznych. Do organizmu mikroelementy trafiają głównie z wodą i pożywieniem. Ich poziom można także uzupełniać za pomocą suplementów diety.
Które pierwiastki zaliczamy do mikroelementów?
Do mikroelementów ważnych dla człowieka z biologicznego punktu widzenia zalicza się: jod, fluor, miedź, cynk, selen, chrom, mangan, molibden, kobalt, miedź, bor oraz żelazo, choć jemu bliżej jest raczej do makro- niż mikroelementów. Do tej grupy czasem włącza się także sód, chlor, kobalt, krzem, oraz wanad. W innym ujęciu za pierwiastki śladowe uznaje się wszystkie pierwiastki, które można zidentyfikować w organizmie, nawet te, których rola jest nieznana, albo słabo poznana (np. uran, tal, tor, srebro).
Mikroelementy – znaczenie biologiczne
Pierwiastki śladowe są konieczne do tego, aby ludzki organizm mógł prawidłowo rozwijać się i funkcjonować. W ustroju gromadzą się w tkance kostnej, gdzie pełnią funkcje budulcowe. Są też obecne w płynach ustrojowych, wchodzą w skład niektórych enzymów i związków wysokoenergetycznych. Stanowią ważny regulator funkcji narządowych i ogólnoustrojowych.
Mikroelementy – źródła w diecie
Mikroelementy należą do związków egzogennych, czyli takich, których organizm ludzki nie jest w stanie samodzielnie wyprodukować. Muszą być dostarczane wraz z dietą. Im bardziej urozmaicony będzie jadłospis i oparty na naturalnej, nieprzetworzonej żywności, tym większa szansa, że dzienne zapotrzebowanie na pierwiastki śladowe zostanie należycie pokryte. Mikroelementów należy szukać w mięsie, orzechach, pestkach i nasionach (dynia, słonecznik), warzywach (również zielonych, liściastych), owocach, ziarnach zbóż, mleku i przetworach mlecznych, produktach pełnoziarnistych, rybach i owocach morza.
Mikroelementy – skutki niedoboru
Niedobór któregokolwiek z pierwiastków śladowych może zakłócić prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Zależnie od tego, którego z pierwiastków będzie za mało, mogą pojawić się różne objawy niepożądane. Dysfunkcje mogą dotyczyć różnych układów – krwionośnego, nerwowego, odpornościowego. Niedobory mikroelementów mogą też objawiać się pogorszeniem kondycji kości, skóry, zębów, paznokci.