Mangan występuje praktycznie we wszystkich żywych organizmach i pełni w nich istotne funkcje biologiczne. Oprócz tego jest on obecny w wodzie, w glebie i powietrzu. Ludzki organizm potrzebuje go niewiele, dlatego pierwiastek ten zaliczany jest do mikroelementów. Jego rola nie jest do końca poznana. Wiadomo, że można go znaleźć praktycznie we wszystkich tkankach, bierze on udział w ochronie DNA, białek i lipidów przed uszkodzeniami oksydacyjnymi, sprzyja utrzymaniu prawidłowego stanu kości i tkanki łącznej, warunkuje metabolizm energetyczny. Zarówno nadmiar, jak i niedobór manganu może zaburzyć homeostazę ustroju.
Źródła manganu w diecie
Mangan występuje w powszechnie spożywanych produktach, dlatego prawidłowa dieta bez problemu zaspokaja dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek. Dobrym jego źródłem są produkty zbożowe – płatki owsiane, ryż, kasze, mąka czy nawet pszenny chleb. Pierwiastek ten znajdziemy również w różnych orzechach. Jego skarbnicą są orzechy włoskie, arachidowe i nerkowce. Sporo manganu zawiera również proszek kakaowy i czekolada. Znacznie mniejsze ilości występują w warzywach i owocach.
Jaką rolę pełni w organizmie mangan?
Mangan przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego. Pierwiastek ten aktywuje wiele dekarboksylaz i dehydrogenaz, dlatego jego niedobory mogą skutkować niekorzystnymi zmianami przebiegu reakcji metabolicznych. Wiele funkcji manganu w ustroju ma związek z enzymami, dla których stanowi on centrum katalityczne. Wśród nich można wymienić chociażby dysmutazę ponadtlenkową, która odpowiada za obronę przed reaktywnymi formami tlenu. Zaobserwowano, że niedobór manganu pośrednio przyczynia się do zaburzeń w budowie tkanki kostnej. Przypuszczalnie dzieje się tak na skutek zwiększonej utraty wapnia, co może sugerować, że mangan odgrywa jakąś rolę we wchłanianiu wapnia. O ile naukowcy nie są pewni co do tego mechanizmu, to nie mają wątpliwości, że pierwiastek ten pomaga w utrzymaniu prawidłowego stanu kośćca. Mangan ma też udział we właściwym tworzeniu tkanki łącznej.
Skutki nadmiaru i niedoboru manganu
W przypadku manganu zarówno nadmiar, jak i niedobór nie służy zdrowiu. Zaleca się, aby dorosła osoba spożywała 1,6 mg tego pierwiastka na dobę. Znacznie większa ilość sprzyja zaburzeniom neurologicznym, może powodować nudności, wymioty i bóle głowy. Niedobór wpływa na opóźnienie wzrostu i rozwoju, sprzyja nieprawidłowej mineralizacji kości i zaburzeniom metabolizmu.