Kozłek lekarski

Kozłek lekarski (Valeriana officinalis) to bylina przynależąca do rodziny kozłkowatych. Naturalnym obszarem jej występowania jest Europa, Japonia, Azja Zachodnia i Ameryka Północna. Roślinę można spotkać na terenach podmokłych – torfowiskach, wilgotnych łąkach, w gęstych zaroślach. Kozłek lekarski jest też powszechnie uprawiany, a pozyskany z upraw surowiec (kłącza i korzenie) wykorzystuje się do celów leczniczych. Ma on pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne i funkcje poznawcze. Ponadto jest jednym z najbardziej znanych ziołowych środków wspomagających dobry sen.  

   Kozłek lekarski – skład fitochemiczny 

Surowcem farmakopealnym jest korzeń i kłącze kozłka lekarskiego. Kłącze jest krótkie, zakończone licznymi, cienkimi korzeniami, które upodabniają roślinę do koźlej brody. Skład fitochemiczny surowca może być różny, a zależy m.in. od odmiany rośliny, czasu zbioru i sposobu suszenia. Za najistotniejsze związki bioaktywne uznaje się irydoidy estrowe zwane walepotriatami. Drugą, ważną grupą substancji czynnych są składniki olejku eterycznego (m.in. walerenol). Kłącze jest też zasobne we flawonoidy i estry kwasy walerianowego oraz izowalerianowego, które dodatkowo odpowiadają za specyficzną woń wysuszonego surowca. Specjaliści przekonują, że właściwości rośliny wynikają z synergistycznego działania wielu substancji, a nie z obecności jednego, konkretnego związku chemicznego. 

   Kozłek lekarski – lecznicze właściwości

Wyniki badań naukowych dowodzą, że roślina wspomaga zdrowie psychiczne, ma właściwości sedatywne, przeciwlękowe i ułatwia zasypianie. Dobrze sprawdza się w okresach dużego stresu i napięcia. Ponadto preparaty na bazie kozłka lekarskiego promują zdrowie układu pokarmowego i mogą redukować łagodne objawy zaburzeń gastrycznych. Kozłek lekarski ma też zbawienny wpływ na zdrowie układu krążenia.  

   Kozłek lekarski – preparaty  

Preparaty na bazie kozłka lekarskiego potocznie określane są mianem waleriany. Zwykle mają postać płynu, który zawiera alkoholowy wyciąg z surowca (tzw. krople walerianowe). Dostępne są również tabletki i kapsułki na bazie suszonych kłączy rośliny. Kozłek lekarski jest często łączony z innymi ziołami o działaniu uspokajającym, np. z melisą, szyszkami chmielu czy passiflorą. 

    Kozłek lekarski – dawkowanie  

Nie ma jednoznacznych wytycznych odnośnie dawkowania preparatów na bazie kozłka lekarskiego. W badaniach naukowych z udziałem osób dorosłych stosowano dawki rzędu 300-600 mg dziennie przez okres 6 tygodni. Sugeruje się, że długotrwałe zażywanie kozłka lekarskiego potencjalnie może mieć działanie uzależniające, dlatego suplementacja nie powinna trwać dłużej niż 2 miesiące z rzędu.