Zastosowanie diety DASH u kobiet z zespołem policystycznych jajników 

Zespół policystycznych jajników (PCOS) dotyka od 8 % do nawet 13 % kobiet w wieku rozrodczym i jest związany z zaburzeniami funkcji reprodukcyjnych oraz metabolicznych [1]. Zaobserwowano, że nadmierny stopień otłuszczenia ciała przyczynia się do pogorszenia wszystkich objawów klinicznych choroby, które obejmują m.in.: zmniejszoną częstotliwość owulacji, nieregularne cykle miesiączkowe, obniżoną płodność, wysokie stężenie testosteronu, trądzik, niepożądany wzrost owłosienia ciała i/ lub twarzy, podwyższony poziom insuliny we krwi i/lub insulinooporność oraz zaburzenia gospodarki lipidowej organizmu. Warto zauważyć, że PCOS wpływa również istotnie na jakość życia kobiety i może tym samym u niektórych pacjentek nasilać zaburzenia lękowe oraz depresję z powodu niepokojących symptomów, bądź samej diagnozy choroby przewlekłej.

Zmianę dotychczasowych nawyków stylu życia na bardziej prozdrowotne proponuje się jako kluczową strategię początkowego leczenia choroby, najbardziej skuteczną w przypadku zmiany diety, rozpoczęcia regularnych ćwiczeń fizycznych i dążenia do utraty nadmiernej masy ciała [1]. W tegorocznym systematycznym przeglądzie fachowego piśmiennictwa Cochrane, uwzględniającym 15 randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych z całościowym udziałem 498 uczestniczek dowiedziono, iż interwencja związana ze zmianą stylu życia może poprawić wartość wskaźnika wolnych androgenów (FAI) oraz obniżyć masę ciała i indeks BMI u kobiet z PCOS. W świetle aktualnych dowodów, nie ma natomiast pewności czy interwencja w postaci zdrowej diety i zwiększenia aktywności ruchowej ma istotny wpływ na tolerancję glukozy u osób chorych. Brakuje w chwili obecnej również badań, które oceniałyby wpływ zdrowego stylu życia na żywe porody, poronienia lub regularność cykli menstruacyjnych.

Warto podkreślić, że w środowisku naukowym sukcesywnie od kilku lat weryfikuje się możliwość zastosowania rozmaitych diet we wspomaganiu leczenia zespołu policystycznych jajników [2 – 5]. Jednym z dotychczas chętnie badanych przez naukowców sposobów odżywiania w tej materii jest dieta DASH, która pierwotnie została opracowana pod kątem profilaktyki i terapii nadciśnienia tętniczego. Dieta DASH jest szczególnie bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, mleko i przetwory mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu, a także ryby i owoce morza, chudy drób oraz oleje roślinne, orzechy, pestki i nasiona. Ograniczeniu w diecie DASH podlegają natomiast rafinowane produkty zbożowe, słodycze, słodkie napoje, słone przekąski oraz żywność bogata w nasycone kwasy tłuszczowe i/lub cukry dodane.

Liczne dotąd opublikowane randomizowane, kontrolowane badania kliniczne z udziałem kobiet z PCOS wykazały, iż przestrzeganie przez okres co najmniej 8 tygodni diety DASH może wywierać pozytywny wpływ na szereg parametrów hormonalnych i metabolicznych u badanych pacjentek [2 – 5]. Stwierdzono między innymi, że stosowanie diety DASH przyczyniło się do znaczącego obniżenia masy ciała, wskaźnika BMI i masy tłuszczowej, a także poprawy profilu lipidowego krwi, funkcjonowania gospodarki węglowodanowej (spadek stężenia insuliny i polepszenie wrażliwości insulinowej) oraz hormonalnej (obniżenie wskaźnika wolnych androgenów i stężenia androstendionu we krwi, wzrost stężenia SHBG – globuliny wiążącej hormony płciowe) organizmu u kobiet z PCOS.

Co ciekawe, we wspomnianych powyżej badaniach klinicznych zauważono również wzmocnienie naturalnych zdolności antyoksydacyjnych organizmu (wzrost stężenia GSH, TAC, DPPH) i obniżenie markerów stresu oksydacyjnego (spadek poziomu MDA - malonylodialdehydu) u badanych pacjentek z PCOS, co może wynikać z wysokiej podaży w diecie DASH świeżych warzyw, owoców, orzechów, pestek, nasion, gruboziarnistych produktów zbożowych, ryb i owoców morza oraz niskoprzetworzonych olejów roślinnych [2 – 5]. Jak się bowiem okazuje, obfitość w diecie DASH aminokwasów, witamin, składników mineralnych, związków polifenolowych, błonnika pokarmowego i nienasyconych kwasów tłuszczowych może przyczyniać się do istotnej poprawy licznych parametrów reprodukcyjnych i metabolicznych u kobiet z zespołem wielotorbielowatych jajników. Niewątpliwie kluczową kwestią w tej materii jest opieranie swojej diety przede wszystkim na świeżych produktach żywnościowych o niskim stopniu przetworzenia i jednocześnie wysokiej wartości odżywczej.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]

1. Lim S.S., Hutchison S.K., Van Ryswyk E., Norman R.J., Teede H.J., Moran L.J.: Lifestyle changes in women with polycystic ovary syndrome. Cochrane Database Syst Rev. 2019 Mar 28;3:CD007506. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD007506.pub4/full
2. Asemi Z., Samimi M., Tabassi Z., Shakeri H., Sabihi S.S., Esmaillzadeh A.: Effects of DASH diet on lipid profiles and biomarkers of oxidative stress in overweight and obese women with polycystic ovary syndrome: a randomized clinical trial. 2014 Nov-Dec;30(11-12):1287-93. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25194966
3. Asemi Z., Esmaillzadeh A.: DASH diet, insulin resistance, and serum hs-CRP in polycystic ovary syndrome: a randomized controlled clinical trial. Horm Metab Res. 2015 Mar;47(3):232-8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24956415
4. Foroozanfard F., Rafiei H., Samimi M., et al.: The effects of dietary approaches to stop hypertension diet on weight loss, anti-Müllerian hormone and metabolic profiles in women with polycystic ovary syndrome: A randomized clinical trial. Clin Endocrinol (Oxf). 2017 Jul;87(1):51-58.
5. Azadi-Yazdi M., Karimi-Zarchi M., Salehi-Abargouei A., Fallahzadeh H., Nadjarzadeh A.: Effects of Dietary Approach to Stop Hypertension diet on androgens, antioxidant status and body composition in overweight and obese women with polycystic ovary syndrome: a randomised controlled trial. J Hum Nutr Diet. 2017 Jun;30(3):275-283. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28466507 [/bg_collapse]