Suplementacja DHEA a wspomaganie leczenia depresji 

Obserwuje się, że w ostatnich dwóch dekadach stale rośnie zainteresowanie rolą dehydroepiandrosteronu (DHEA) w zaburzeniach psychiatrycznych, w tym zwłaszcza w depresji [1]. Hormon steroidowy DHEA jest słabym androgenem, wydzielanym głównie przez korę nadnerczy oraz w mniejszym zakresie przez jądra i jajniki, a jego sekrecja w nadnerczach jest regulowana przez ACTH oraz propiomelanokortynę.

Co więcej, ów związek charakteryzuje się wahaniami dobowymi, zbliżonymi do rytmu wydzielania kortyzolu, natomiast ze względu na swoją niską stabilność, wyraźnie częściej w celu oceny wydolności nadnerczy w zakresie jego produkcji oznacza się stężenie siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEA-S), którego okres półtrwania wynosi od 10 do 20 godzin (nawet do 20 razy dłużej, niż DHEA).

Działanie przeciwdepresyjne DHEA

DHEA i jego ester siarczanowany DHEA-S są najliczniej występującymi hormonami steroidowymi, produkowanymi przez nadnercza u dorosłych ludzi i znajdują się zarówno we krwi, jak i w mózgu, gdzie funkcjonują jako neurosteroidy, cechujące się zdolnością do modulowania przebiegu wielu procesów neurobiologicznych, w tym aktywności katecholamin (adrenaliny i noradrenaliny), receptorów glutaminianowych i sigma-1 (σ1), neurogenezy (powstawania funkcjonalnych komórek nerwowych), neuroprotekcji, a także właściwości przeciwzapalnych, antyoksydacyjnych i antyglukokortykoidowych (wywierania działania antagonistycznego w stosunku do kortyzolu) [1 - 5].

Uważa się, że w wyniku tak szerokiego spektrum działania biologicznego, odpowiednio wysokie stężenie DHEA-S może być czynnikiem ochronnym przed depresją oraz ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, choć wyniki wielu dotychczas przeprowadzonych badań z udziałem klinicznie zdiagnozowanych pacjentów z depresją przyniosły niejednoznaczne rezultaty. Co ciekawe, w co najmniej kilku opublikowanych do chwili obecnej badaniach zaobserwowano, że egzogennie podawany DHEA wykazał dużą skuteczność przeciwdepresyjną u ludzi, bowiem w niektórych przypadkach osoby, które osiągnęły wyższe stężenie krążącego DHEA-S na skutek wdrożonej suplementacji, uzyskały również poprawę wyników.

Zastosowanie DHEA w zaburzeniach depresyjnych

W dużym brytyjskim badaniu kohortowym, obejmującym dane ponad 3 tysięcy uczestników, które zostało opublikowane w 2016 roku w czasopiśmie Psychoneuroendocrinology odnotowano, że wyższe stężenia DHEA-S były powiązane ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju objawów depresyjnych zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, natomiast niższe stężenia tego hormonu steroidowego przewidywały wystąpienie epizodu depresji w przyszłości [3]. Z kolei, w upublicznionym rok później w tym samym czasopiśmie, studium z udziałem 36 osób z ciężkimi zaburzeniami depresyjnymi, które nie były wcześniej leczone farmakologicznie zauważono, że wyższe stężenia krążącego DHEA-S, zarówno w przypadku braku stosowania leków przeciwdepresyjnych, jak i po ośmiu tygodniach leczenia lekami z grupy SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny) były związane z remisją objawów depresji po leczeniu farmakologicznym z użyciem leków z grupy SSRI [4]. Rezultaty niniejszego badania sugerują, że wysoki poziom endogennego DHEA-S może być ważnym fizjologicznym stanem, wpływającym korzystnie na skuteczność leczenia lekami z grupy SSRI, na co wskazują zresztą doniesienia pochodzące z wcześniejszych badań przedklinicznych i klinicznych.

Warto również wspomnieć, że w ubiegłym roku ukazała się systematyczna praca przeglądowa i metaanaliza, autorstwa brazylijskich uczonych, której wyniki wykazały, że stosowanie DHEA jest bardziej skuteczne, niż placebo w leczeniu objawów depresyjnych u osób ze stwierdzoną depresją lub chorobą afektywną dwubiegunową podczas epizodu depresyjnego [5]. Naukowcy zaobserwowali, że poprawa symptomów choroby następowała często u pacjentów równocześnie wraz ze wzrostem stężenia krążących DHEA i DHEA-S, co podkreśla możliwość zastosowania DHEA we wspomaganiu leczenia zaburzeń depresyjnych, zwłaszcza w przypadku stwierdzonego niskiego poziomu DHEA-S. Co jeszcze ważne, nie zaobserwowano dotychczas jakichkolwiek znaczących działań niepożądanych przyjmowania egzogennego DHEA u badanych uczestników.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]  

1. Załuska M., Janota B.: Dehydroepiandrosteron (DHEA) in the mechanisms of stress and depression. Psychiatr Pol. 2009 May-Jun;43(3):263-74. http://www.strona.ppol.nazwa.pl/uploads/images/PP_3_2009/Zaluska%20s263_Psychiatria%20Polska%203_2009.pdf
2. Maninger N., Wolkowitz O.M., Reus V., Epel E.S., Mellon S.H.: Neurobiological and neuropsychiatric effects of dehydroepiandrosterone (DHEA) and DHEA sulfate (DHEAS). Front Neuroendocrinol. 2009 Jan;30(1):65-91. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2725024/
3. Souza-Teodoro L.H., de Oliveira C., Walters K., Carvalho L.A.: Higher serum dehydroepiandrosterone sulfate protects against the onset of depression in the elderly: Findings from the English Longitudinal Study of Aging (ELSA). Psychoneuroendocrinology. 2016 Feb;64:40-6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4712651/
4. Hough C.M., Lindqvist D., Epel E.S., Denis M.S., Reus V.I., Bersani F.S., et al.: Higher serum DHEA concentrations before and after SSRI treatment are associated with remission of major depression. Psychoneuroendocrinology. 2017 Mar;77:122-130. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5336487/
5. Peixoto C., Grande A.J., Mallmann M.B., Nardi A.E., Cardoso A., Veras A.B.: Dehydroepiandrosterone (DHEA) for Depression: A Systematic Review and Meta-Analysis. CNS Neurol Disord Drug Targets. 2018;17(9):706-711. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30124161 [/bg_collapse]