Strength & Conditioning – co to w ogóle jest? 

Strength & Conditioning, czyli w wolnym tłumaczeniu siła i kondycjonowanie - co to w ogóle jest za dziedzina nauki i czym dokładnie zajmuje się S&C Coach? Zanim przejdę do szczegółowego omówienia chciałbym wcześniej wyjaśnić jak wygląda brytyjski fit-business i co trzeba zrobić, żeby zostać trenerem personalnym. Po pierwsze zacznijmy od tego, że aby w UK móc pracować jako PT najpierw musimy ukończyć kurs Gym Instructor, który jest kursem poziomu 2 (Level 2) i oznacza tyle, co "instruktor siłowni", po czym dopiero można zapisać się na kurs Personal Trainer Level 3 i pracować samodzielnie jako trener personalny. Kursy jednak muszą być zatwierdzone przez organizacje REPs (Register of Exercise Professionals) oraz CIMSPA (Chartered Institute for the Management of Sport and Physical Activity), które nadzorują wszystkich profesjonalistów związanych ze sportem i aktywnie pracujących w zawodzie. Po ukończeniu stosownych kursów, które można studiować zarówno w College'u, jak i w placówce prywatnej należy zgłosić się do wymienionych wcześniej organizacji, udokumentować kompetencje, opłacić składkę członkowską i po przejściu weryfikacji dopiero zostaniemy wpisani do rejestru, co umożliwi nam podjęcie pracy w zawodzie. Z racji tego, że brytyjski system edukacji podzielony jest na poziomy (gdzie np. Level 8 odpowiada otrzymaniu tytułu doktora), to oczywiście kursy należy kończyć po kolei (nie można od razu zdać kursu na PT Level 3 nie mając wcześniej Gym Instructor Level 2) a po ukończeniu kursu na trenera personalnego możemy pójść oczywiście wyżej. Do wyboru mamy np. Personal Trainer Level 4 lub Strength & Conditioning Coach albo kursy powiązane na uniwersytecie, gdzie o ile zawód trenera personalnego poziomu 4 w tym wypadku poszerzy nasze kompetencje o doradzanie ludziom w sprawie bólu lędźwi lub cukrzycy i otyłości, to S&C Coach jest już kwalifikacją nieco bardziej skomplikowaną, ale o tym za chwilę. Sam Level 4 jest traktowany jako wykształcenie wyższe, gdzie kolejno Level 4 jest odpowiednikiem pierwszego roku studiów licencjackich, Level 5 drugiego roku (obydwa są na poziomie undergraduate), a Level 6 odpowiada ukończonym studiom licencjackim. Wszystko zatem od poziomu 4 w górę jest traktowane jako wykształcenie wyższe niezależnie od tego czy kierunek był ukończony w College'u czy, uniwersytecie czy prywatnej placówce szkoleniowej (która oczywiście musi być akredytowana). Sam kierunek Strength & Conditioning można zatem studiować i prywatnie i na uczelni państwowej, gdzie mamy do wyboru albo kurs w trybie przyspieszonym poziomu 4 (S&C Award) albo kurs na uniwersytecie, gdzie po kilku latach nauki możemy uzyskać kolejno tytuły Bachelor i Master of Science. Oczywiście jeśli zdecydujemy się na kurs w placóce prywatnej, jak najbardziej możemy później kontynuować edukację na uniwersytecie na przykład, gdy pracodawca zaoferuje nam dzięki temu lepsze warunki zatrudnienia. Tłumacząc w skrócie, jeśli chodzi o pracę jako trener personalny, czy też popularny ostatnio w Polsce trener siły (Strength Coach), to nie możemy nim zostać bez odpowiednich kwalifikacji, które muszą zostać zweryfikowane przez odpowiednie instytucje. No dobrze, wiemy już o co chodzi z tymi poziomami wykształcenia, ale co dalej? Kim jest "trener siły i kondycjonowania"?

• MZ-STORE Vitamin C + Rose Extract Tabs 200 tab.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• ALINESS Witamina C 1000mg Plus 100 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• ALINESS Acerola ze stevią 120 tab.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Zadania

S&C Coach zajmuje się (jak nazwa wskazuje) budowaniem siły oraz kondycji u sportowców, gdzie samo słowo "conditioning" definiowane jest słownikowo jako "the training or experience that an animal or a person has that makes them behave in a particular way in a particular situation", czyli po polsku trening lub doświadczenie odbyte przez człowieka lub zwierzę, które sprawi, że będą się zachowywali w odpowiedni sposób, w odpowiedniej sytuacji. Korzystając z tego dosłownego tłumaczenia nie trudno się domyślić, że chodzi o trening, który w środowisku sportowym jest oczywiście ukierunkowany na rozwój wartości pożądanych w danym sporcie, gdzie do grupy tychże wartości niekoniecznie musi należeć siła. Co za tym idzie S&C Coach będzie odpowiedzialny za trenowanie nie tylko ludzi, którzy chcą zgubić parę kilogramów lub poprawić swoją sylwetkę, ale także sportowców, którzy pragną poprawić osiągi sportowe poprzez specjalistyczny trening mający na celu poprawę np. ich siły, mobilności, stabilności, zdolności do akceleracji czy deceleracji, skrócenia czasu reakcji, poprawy wytrzymałości (nie tylko siłowej) itd. itp. S&C Coach zatem będzie pracował ze sportowcami pomagając rozwijać atrybuty wymagane do poprawy kondycji sportowej, czyli opisując pracę takiego trenera w jednym zdaniu można tutaj mówić o trenerze, którzy pracuje z atletami i poprzez specjalistyczny trening rozwija u nich parametry, które są kluczowe dla uprawianego przez nich sportu. Taka praca może zatem obejmować praktycznie dowolnego zawodnika, gdzie naszym zadaniem będzie wywołanie u niego adaptacji anatomicznych oraz kognitywnych, które pozwolą mu na przykład precyzyjniej uderzać kijem golfowym, szybciej reagować na ciosy zadawane przez przeciwnika podczas walki, podnosić większe ciężary lub móc przez dłuższy czas utrzymać maksymalną prędkość sprintu na boisku. Praca jako S&C Coach może oczywiście być ograniczona do kilku konkretnych dziedzin sportu (np. uderzane sporty walki lub sporty szybkościowe), gdzie zazwyczaj mamy do czynienia ze specjalistami w swoim fachu lub otwarta na wszelkie dyscypliny sportowe, co wymaga poświęcenia znacznie więcej czasu na naukę o różnych systemach i metodach treningów i o ile nie boicie się wyzwań, to może być naprawdę interesująca w przypadku, gdy jednego dnia trenujemy dwuboistę olimpijskiego, kolejnego dnia narciarza a jeszcze kolejnego współpracujemy z całą drużyną rugbystów.

Przykład

Jak zatem może wyglądać przykładowy dzień z życia S&C Coach? Skąd wiadomo jakie wartości u kogo należy trenować i w którym kierunku się rozwijać? To jest oczywiście zadanie trenera, który został już do tego wcześniej odpowiednio przeszkolony i będzie rozbierał konkretny sport a później konkretnego sportowca na czynniki pierwsze, wykonywał odpowiednie badania (assessment) i porównywał ich wyniki do danych normatywnych i idealnych, pożądanych wartości w przypadku funkcjonowania jako zawodnik danej dziedziny sportowej i/lub na danej pozycji (jeśli mamy do czynienia ze sportem drużynowym). Zakładając, że chcemy omówić przykład zawodnika rugby, to korzystając z wyszukiwarki internetowej odnajdujemy dane normatywne i zgodnie z wartościami podanymi przez Australian Institute of Fitness widzimy, że profil sportowca powinien wyglądać następująco:

• Stosunek sił PUSH-PULL 1:1
• DB Shoulder Press 8RM: 18% z 1RM w Pull Up (wliczając wagę ciała oraz dowieszone obciążenie)
• DB External Rotation 8RM: 9% z Pull Up
• Bent Over Trap Y Raise 8RM: 6% z Pull Up
• Zalecany stosunek rotacji wewnętrznej do zewnętrznej to 1.3:1.6
• Lying Triceps Extension 8RM: 33% z Pull Up

oraz możemy wyczytać kilka kluczowych uwag a mianowicie:

• Ocena balansu strukturalnego góry ciała będzie opierać się nie tylko na matematyce, ale także na subiektywnej ocenie trenera, który będzie brał pod uwagę postawę zawodnika
• Trener będzie starał się osiągnąć powolny, aczkolwiek stały i równomierny wzrost siły we wszystkich ćwiczeniach siłowych

To oczywiście nie wszystkie dane, ale na potrzeby artykułu posłużymy się wersją okrojoną.

Po przeanalizowaniu wartości normatywnych przechodzimy do badania balansu strukturalnego naszego zawodnika i sporządzamy stosowną analizę oraz diagnozę, do której możemy dołączyć testy kinezjologiczne mające na celu weryfikację funkcji konkretnych grup mięśniowych, by upewnić się, że nie ma problemu z ich aktywacją, testy mobilności (np. test Thomasa oraz inne) i analizę sportu, gdzie brane pod uwagę będą takie czynniki jak na przykład:

• Czy w sporcie wymaga jest zdolność do akceleracji?
• Czy w sporcie wymaga jest zdolność do deceleracji?
• Czy sport wymaga od zawodnika nagłej zmiany kierunku podczas dużych prędkości?
• Czy sport wymaga od zawodnika umiejętności efektywnego przemieszczania się w bok?
• Na jakich systemach energetycznych będzie opierał się wysiłek podczas meczu?
• Jak długo trwa mecz? Jak długie są przerwy w trakcie?
• Jaką odległość średnio pokonuje typowy rugbysta podczas 1 meczu łącznie, jaką podczas jednego sprintu, jak często musi te sprinty powtarzać i z jaką prędkością powinien je wykonywać?

...i tak dalej, i tak dalej.

Mając do dyspozycji dane wyciagnięte z analizy sportu oraz analizy zawodnika dalej możemy przejść do analizy kinematycznej (czyli jakie ruchy będą wykonywane) oraz kinetycznej (czyli jak duże siły będą wymagane do konkretnych ruchów oraz w jakich kierunkach będą te ruchy wykonywane). Po dokonaniu pełnej analizy, zwanej fachowo analizą potrzeb (needs analysis) można przejść do programowania treningowego a dalej do wdrażania programu treningowego w życiu, gdzie do obowiązków S&C Coach'a będzie należało również nauczenie zawodnika poprawnej techniki, obserwacja i analiza pod kątem nie tylko sportowo-technicznym, ale także i psychologicznym oraz monitorowanie postępów w sporcie docelowym, gdzie pozostawać będziemy w stałym kontakcie z resztą trenerów, fizjoterapeutów, dietetyków i wszystkich innych osób dbających o drużynę a każdy będzie pełnił swoją funkcję będąc kolejnym elementem układanki, który tworzy obraz całkowity i wzajemnie się dopełnia.

Kim zatem jest S&C Coach?

Na pewno niełatwe będzie odpisane tej profesji w jednym zdaniu, ale w dużym uproszczeniu można powiedzieć, że jest to trener odpowiedzialny za rozwój wydolności fizycznej, która będzie się przekładała docelowo na uprawiany sport i będzie miała na celu zwiększenie efektywności zawodnika, co umożliwi mu szybciej reagować, mocniej uderzać, szybciej biegać, precyzyjniej celować lub poprawić stabilność. Z założenia te wartości muszą zwiększać osiągnięcia sportowe zawodnika, czyli muszą być specyficzne co do charakteru wysiłku w danym sporcie i praca jako S&C Coach nie ogranicza się wyłącznie do sportów siłowych, ale otwiera nam furtkę do współpracy z szeroką gamą nie tylko sportowców, ale i ludzi, którzy pragną zdrowego i sprawnie funkcjonującego ciała.