Siemię lniane i jego walory prozdrowotne – część I 

Charakterystyka składu nasion lnu oleistego

Bez cienia wątpliwości, siemię lniane należy do grupy produktów żywnościowych charakteryzujących się wyjątkowo wysoką wartością odżywczą między innymi ze względu na dużą zawartość kwasu alfa-linolenowego (55 %), wykorzystywanego do syntetyzowania kwasu DHA w organizmie człowieka [1]. Nasiona lnu oleistego w przeliczeniu na 100 gram świeżego produktu cechują się wysoką zawartością energii (534 kcal), tłuszczu (42,2 g, z czego 28,7 g stanowią wielonienasycone, 7,5 g jednonienasycone, a 3,7 g nasycone kwasy tłuszczowe), błonnika pokarmowego (27,3 g) oraz dość wysoką zawartością białka (18,3 g) [2]. Ponadto, stanowią one bogate źródło wielu witamin (B₁, B₃, B₅, B₆, B₉, K), składników mineralnych (potasu, fosforu, magnezu, wapnia, żelaza, cynku), argininy, aminokwasów siarkowych, związków fenolowych o działaniu przeciwutleniającym i przecwinowotworowym, fitoestrogenów (lignanów), rozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego.

Siemię lniane a profil lipidowy krwi

Metaanaliza obejmująca 28 randomizowanych kontrolowanych badań, która została opublikowana w czasopiśmie The American Journal of Clinical Nutrition dostarczyła wstępnych dowodów, że zarówno spożycie całych nasion lnu oleistego, jak i przyjmowanie suplementu diety zawierającego lignany pochodzące z siemienia lnianego wiązało się z istotnym obniżeniem stężenia cholesterolu całkowitego i lipoprotein o niskiej gęstości LDL w osoczu krwi badanych osób [3]. Niemniej jednak warto podkreślić, że nie stwierdzono w niniejszej pracy pozytywnego wpływu spożycia oleju lnianego na profil lipidowy krwi, a odnotowane korzystne zmiany stężenia cholesterolu i lipoprotein frakcji LDL były bardziej widoczne u kobiet, szczególnie po menopauzie, a także u osób z wysokim początkowym poziomem cholesterolu całkowitego we krwi. Ponadto, w metaanalizie danych nie dowiedziono również istotnych zmian stężenia lipoprotein o wysokiej gęstości HDL i trójglicerydów.

Siemię lniane a masa i skład ciała

W systematycznej pracy przeglądowej i metaanalizie, uwzględniającej 45 randomizowanych badań o kontrolowanym placebo, która ukazała się niespełna dwa lata temu w renomowanym czasopiśmie Obesity Reviews dokonano oceny wpływu spożycia nasion lnu oleistego na masę ciała i skład ciała [4]. Na podstawie przeprowadzonej metaanalizy danych odnotowano istotne zmniejszenie masy ciała (- 0,99 kg), obniżenie wskaźnika masy ciała BMI (- 0,30 kg/m²) oraz redukcję obwodu talii (- 0,8 cm) w wyniku spożycia siemienia lnianego. Dodatkowe analizy podgrup wykazały, że konsumpcja całych nasion lnu w ilości co najmniej 30 gram na dobę oraz interwencje długoterminowe trwające ≥ 12 tygodni, jak również badania obejmujące uczestników z wyższym indeksem BMI wynoszącym przynajmniej 27 kg/m² miały pozytywny wpływ na skład ciała. Wydaje się zatem, że regularne włączanie do diety całego siemienia lnianego, zmielonego bezpośrednio przed spożyciem jest dobrą strategią również w celu skutecznego zarządzania masą ciała, szczególnie podczas okresu redukcji zapasowej tkanki tłuszczowej u osób charakteryzujących się nadwagą lub otyłością.

Siemię lniane a kontrola glikemii i wrażliwość insulinowa

W ubiegłym roku w czasopiśmie Nutrition Reviews upubliczniona została  systematyczna praca przeglądowa i metaanaliza 25 randomizowanych badań o kontrolowanym placebo, której celem była ocena wpływu spożycia nasion lnu oleistego na kontrolę glikemii za pomocą pomiaru następujących parametrów: stężenia glukozy we krwi na czczo, stężenia insuliny w surowicy krwi, poziomu hemoglobiny glikowanej HbA1c oraz oceny wskaźnika insulinooporności HOMA-IR i wskaźnika wrażliwości na insulinę QUICKI [5]. Jak się okazało, wyniki dokonanej metaanalizy badań wykazały, że konsumpcja całych nasion lnu oleistego wiązała się z obniżeniem stężenia glukozy we krwi (- 2.94 mg/dL), redukcją stężenia insuliny w surowicy krwi (- 7,31 pmol/L) i zmniejszeniem indeksu HOMA-IR (- 0,49) oraz ze wzrostem wskaźnika QUICKI (0,019). Nie stwierdzono natomiast istotnego wpływu na stężenie HbA1c, niemniej jednak w analizie podgrupy zaobserwowano znaczące zmniejszenie stężenia glukozy i insuliny we krwi oraz wskaźnika HOMA-IR, a także wyraźny wzrost indeksu QUICKI jedynie w badaniach z zastosowaniem całego siemienia lnianego, zaś nie w przypadku zarówno oleju lnianego, jak i ekstraktu z siemienia lnianego zawierającego lignany. Ponadto, zauważono znaczące zmniejszenie poziomu insuliny we krwi i poprawę obu wskaźników wrażliwości insulinowej tylko w badaniach trwających co najmniej 12 tygodni.

Piśmiennictwo: 

1. Kajla P., Sharma A., Sood D.R.: Flaxseed-a potential functional food source. J Food Sci Technol. 2015 Apr;52(4):1857-71. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4375225/
3. Pan A., Yu D., Demark-Wahnefried W., Franco O.H., Lin X.: Meta-analysis of the effects of flaxseed interventions on blood lipids. Am J Clin Nutr. 2009 Aug;90(2):288-97. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3361740/
4. Mohammadi-Sartang M., Mazloom Z., Raeisi-Dehkordi H., Barati-Boldaji R., Bellissimo N., Totosy de Zepetnek J.O.: The effect of flaxseed supplementation on body weight and body composition: a systematic review and meta-analysis of 45 randomized placebo-controlled trials. Obes Rev. 2017 Sep;18(9):1096-1107. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28635182
5. Mohammadi-Sartang M., Sohrabi Z., Barati-Boldaji R., Raeisi-Dehkordi H., Mazloom Z.: Flaxseed supplementation on glucose control and insulin sensitivity: a systematic review and meta-analysis of 25 randomized, placebo-controlled trials. Nutr Rev. 2018 Feb 1;76(2):125-139. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29228348