Przegląd określonych interwencji żywieniowych w IBS – część II 

W pierwszej części artykułu omówiona została skuteczność diety o niskiej zawartości FODMAP we wspomaganiu leczenia zespołu jelita nadwrażliwego. Z kolei w niniejszej odsłonie przedstawione zostaną aktualne dowody na efektywność przestrzegania diety bezglutenowej w celu poprawy objawów żołądkowo-jelitowych u pacjentów z IBS.

Dieta bezglutenowa jako remedium na zespół jelita nadwrażliwego?

W lipcu 2018 roku ukazały się wyniki badania z udziałem ponad 1500 amerykańskich gastroenterologów, które wykazały, że ponad połowa pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego, zwykle lub prawie zawsze próbuje opanować niepokojące symptomy choroby za pomocą określonych interwencji żywieniowych, przed zwróceniem się o pomoc do specjalisty w tym zakresie [1]. Nie ulega wątpliwości, że jedną z popularnych strategii żywieniowych stosowanych przez chorych na IBS jest dieta bezglutenowa, którą jak się bowiem okazuje przestrzega nawet co czwarty pacjent z tymi dolegliwościami [1, 2].

Rezultaty metaanalizy z 2018 roku, uwzględniającej zaledwie dwa randomizowane, kontrolowane badania kliniczne (RCTs) z całościowym udziałem 111 dorosłych z IBS o nieokreślonym podtypie wykazały, że u pacjentów z wcześniejszą pozytywną reakcją na dietę bezglutenową, którzy następnie zostali losowo przydzieleni do diety wzbogaconej w gluten, częściej występowało pogorszenie globalnych objawów choroby w porównaniu z pacjentami przypisanymi do kontynuacji diety bezglutenowej, chociaż wyniki nie były znaczące [3].

Z kolei w RCT, w którym udział wzięło 45 pacjentów z postacią biegunkową IBS zauważono, że osoby otrzymujące dietę zawierającą gluten (n = 22) przez 4 tygodnie miały znacznie więcej wypróżnień w ciągu dnia w porównaniu z pacjentami przestrzegającymi diety bezglutenowej (n = 23) [4]. Ponadto zmiany w funkcjonowaniu bariery jelitowej były bardziej wyraźne u pacjentów otrzymujących dietę zawierającą gluten, niż u osób przypisanych do diety bezglutenowej, co zostało określone na podstawie badania całkowitego wydalania mannitolu z moczem oraz testu absorpcji cukrów: laktuloza – mannitol.

Ogólnie rzecz biorąc, rezultaty wszystkich dotychczas przeprowadzonych RCTs, których celem była ocena skuteczności diety bezglutenowej we wspomaganiu leczenia IBS dostarczają niejednorodnych, czasami nawet nieco sprzecznych informacji [5, 6]. Możliwym wyjaśnieniem tych niespójnych wyników w świetle aktualnych badań jest fakt, iż tylko podgrupa pacjentów z IBS i/lub nieceliakalną nadwrażliwością na gluten klinicznie reaguje poprawą objawów choroby wskutek przestrzegania diety bezglutenowej. Na dowód tego, niedawna metaanaliza wykazała, że ​​tylko 16 % pacjentów z nieceliakalną nadwrażliwością na gluten (lub pszenicę) ma specyficzne objawy związane z glutenem, podczas gdy 40 % z nich ma podobne lub bardziej wyraźne objawy w odpowiedzi na placebo [7].

• MZ-STORE Melatonin 200 tab.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• MZ-STORE GABA Tabs 200 tab.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• HEALTHLABS MagneMe 120 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Ziarna pszenicy składają są z kilku różnych składników, tym glutenu (jest on obecny również w życie, jęczmieniu i owsie), skrobi zawierającej fruktany (oligosacharydy zaliczane do FODMAP) oraz albumin, takich jak inhibitory amylazy i trypsyny (ATI) [5, 6]. Wysoce prawdopodobne jest, że wielu pacjentów z IBS odczuwa poprawę jakości życia na diecie bezglutenowej, ponieważ zmniejsza także przy okazji spożycie fruktanów, które są istotnym składnikiem wielu nowoczesnych produktów spożywczych, wyprodukowanych na bazie pszenicy [5, 6]. Na domiar tego, wyniki niedawno opublikowanego badania autorstwa Skodje G. i wsp. potwierdziły tą hipotezę [8]. Wykazali oni, że zmniejszenie spożycia fruktanów, aniżeli glutenu jest w rzeczywistości odpowiedzialne za symptomatyczną poprawę u pacjentów z nieceliakalną nadwrażliwością na gluten (lub pszenicę), gdy są oni na diecie bezglutenowej. Rezultaty niniejszego badania osłabiają rolę glutenu, natomiast wzmacniają funkcję fruktanów jako czynnika istotnie nasilającego objawy żołądkowo-jelitowe u pacjentów ze zgłoszoną nadwrażliwością na żyto, pszenicę i jęczmień.

Podsumowanie

Podsumowując, kilka składników pszenicy oraz innych zbóż naturalnie zawierających gluten może być odpowiedzialnych za występowanie nieprzyjemnych symptomów ze strony przewodu pokarmowego u pacjentów z IBS i/lub nieceliakalną nadwrażliwością na gluten (bądź pszenicę) [6]. Wydaje się, że podgrupa tych pacjentów mogłaby rzeczywiście skorzystać z diety bezglutenowej lub przynajmniej bez pszenicy, jak również low FODMAP. Warto jednak podkreślić, że stale rosnąca liczba dowodów naukowych wskazuje, że to fruktany należące do grupy FODMAP odgrywają w tej materii bardziej istotną rolę, aniżeli gluten, co przekłada się w ostatnich latach na wyraźny wzrost popularności diety o niskiej zawartości FODMAP pośród chorych na IBS oraz osób skarżących się na niepokojące dolegliwości żołądkowo-jelitowe.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]   

1. Lenhart A., Ferch C., Shaw M., Chey W.D.: Use of Dietary Management in Irritable Bowel Syndrome: Results of a Survey of Over 1500 United States Gastroenterologists. J Neurogastroenterol Motil. 2018 Jul 30;24(3):437-451. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6034671/
2. Cangemi D.J., Lacy B.E.: Management of irritable bowel syndrome with diarrhea: a review of nonpharmacological and pharmacological interventions. Therap Adv Gastroenterol. 2019 Oct 4;12:1756284819878950. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6778998/
3. Dionne J., Ford A.C., Yuan Y., Chey W.D., Lacy B.E., Saito Y.A., et al.: A Systematic Review and Meta-Analysis Evaluating the Efficacy of a Gluten-Free Diet and a Low FODMAPs Diet in Treating Symptoms of Irritable Bowel Syndrome. Am J Gastroenterol. 2018 Sep;113(9):1290-1300.
4. Vazquez-Roque M.I., Camilleri M., Smyrk T., Murray J.A., Marietta E., O'Neill J., et al.: A controlled trial of gluten-free diet in patients with irritable bowel syndrome-diarrhea: effects on bowel frequency and intestinal function. 2013 May;144(5):903-911.e3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3633663/
5. Werlang M.E., Palmer W.C., Lacy B.E.: Irritable Bowel Syndrome and Dietary Interventions. Gastroenterol Hepatol (N Y). 2019 Jan;15(1):16-26. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6423692/
6. Algera J., Colomier E., Simrén M.: The Dietary Management of Patients with Irritable Bowel Syndrome: A Narrative Review of the Existing and Emerging Evidence. 2019 Sep 9;11(9). pii: E2162. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6770052/
7. Molina-Infante J., Carroccio A.: Suspected Nonceliac Gluten Sensitivity Confirmed in Few Patients After Gluten Challenge in Double-Blind, Placebo-Controlled Trials. Clin Gastroenterol Hepatol. 2017 Mar;15(3):339-348. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27523634/
8. Skodje G.I., Sarna V.K., Minelle I.H., Rolfsen K.L., Muir J.G., Gibson P.R., et al.: Fructan, Rather Than Gluten, Induces Symptoms in Patients With Self-Reported Non-Celiac Gluten Sensitivity. 2018 Feb;154(3):529-539.e2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29102613/ [/bg_collapse]