Potencjał kwercetyny w leczeniu czerniaka 

Częstotliwość występowania i śmiertelność  wywoływana przez czerniaka, agresywnej postaci raka skóry, znacznie wzrosła w ciągu ostatnich trzydziestu lat. Jest najczęstszą przyczyną śmierci ze wszystkich typów raka skóry, oraz posiada bardzo wysoki potencjał do przerzutów. Według raportu Amerykańskiego Towarzystwa Onkologicznego (American Cancer Society – ACS) „Rak: fakty i liczby, raport 2016”  szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych w 2016 roku u 76 380 osób zostanie zdiagnozowany czerniak oraz, że 10 130 ludzi umrze z powodu tej choroby. Jeśli czerniak zostanie wykryty wcześnie, często może zostać usunięty operacyjnie. Jednakże wskaźniki pięcioletniego przeżycia przy późniejszych stadiach choroby są bardzo słabe:  wynoszą odpowiednio 45% i 10% dla osób z rozpoznaniem w III i IV stadium.

Immunoterapia oraz leki wykazały ograniczony potencjał, jako że czerniak jest dość odporny na konwencjonalne leczenie. Z tych wszystkich powodów, nowe metody leczenia są bardzo potrzebne. Substancja o nazwie kwercetyna może zaoferować bardzo potrzebny, alternatywny sposób leczenia.

Artykuł opublikowany w "Frontiers in Nutrition" 31 października 2016, przyniósł nową nadzieję na horyzoncie w leczeniu czerniaka. Zatytułowany „Kwercetyna jako nowy czynnik przeciw czyrakom: Czteroobszarowa strategia rozwoju leczenia” sugeruje, że kwercetyna,  flawonoid znaleziony w wielu owocach i warzywach, może być autentycznym związkiem chemicznym przeciw czyrakom (Harris, Donovan, Branco, Limes, Burd, 2016).

Na podstawie badań przeprowadzonych na liniach komórek czerniaka, naukowcy odkryli, że kwercetyna odgrywa cztery odrębne funkcje w organizmie człowieka, które wpływają na rozwój czerniaka. Poniżej nakreśliłam te cztery funkcje:

Funkcja 1:
Kwercetyna ma zdolność do „modulowania potencjału bioredukcji komórkowej i powiązanych z nimi kaskad sygnałowych". Mówiąc prościej, oznacza to, że kwercetyna ma zdolność neutralizowania wolnych rodników w organizmie, będącymi atomami lub grupami atomów, które mają niesparowane elektrony, co sprawia, że atomy są niestabilne.Te niestabilne atomy próbują "ukraść" elektrony z innych cząsteczek w organizmie, co powoduje uszkodzenie tych cząsteczek. Cząsteczki, których elektrony zostały "skradzione" również próbują „ukraść “elektrony od innych, co prowadzi do kaskady wolnych rodników lub „efektu domina”. Kwercetyna zatrzymuje tę kaskadę poprzez oddawanie elektronów cząsteczkom, które zostały "okradzione". To nadaje im stabilność i pozwala funkcjonować prawidłowo.  Dlatego też, zapobiega dalszemu uszkodzeniu oksydacyjnemu ciała, włącznie z uszkodzeniem DNA. Uszkodzenie DNA może prowadzić do rozwoju komórek nowotworowych, w tym czerniaka, zatem źródła przeciwutleniaczy mają zasadnicze znaczenie w zapobieganiu raka.

Co ciekawe, podczas gdy niskie stężenia kwercetyny oferują działanie przeciwutleniające, jej wysokie stężenia dają działania proutleniające; te efekty utleniające mogą być korzystne, ich wpływ jest antynowotworowy, co oznacza, że hamuje rozwój raka. Wysokie stężenie kwercetyny może prowadzić do jej utleniania do substancji zwanych o-chinonami. O-chinony wykazały wpływ na śmierć (apoptozę) komórek rakowych.  Są ściśle związane z tyrozynazą – enzymem, który odgrywa kluczową rolę przy czerniakach ze względu na jego wpływ na tworzenie melaniny i innych pigmentów skóry w melanocytach.  Tyrozynaza wchodzi w reakcję z kwercetyną aby wytworzyć o-chinony, które to następnie wywierają swój antynowotworowy efekt na komórki czerniaka (Harris, Donovan, Branco, Limes, Burd, 2016).

Funkcja 2:
Drugą ważną rolą kwercetyny w przypadku czerniaka jest to, że promuje normalną transkrypcję, pierwszy krok w ekspresji genów, genu p53, inaczej znanego jako gen supresji nowotworu. Funkcją genów supresorowych, jak sama nazwa wskazuje jest ochrona komórek przed przekształceniem się w komórki nowotworowe i formowaniem się nowotworów. Nieprawidłowości w genie p53 supresji nowotworu są numerem jeden typowych nieprawidłowości cząsteczkowych widocznych w przypadku zachorowań na raka u ludzi (Bray, Schorl, Hall, 1998). Podawanie kwercetyny w komórkach czerniaka doprowadziło do znacznego wzrostu ekspresji p53 i tym samym zwiększenia liczby komórek nowotworowych będących w stanie śmierci komórek (Harris, Donovan Branco, Limes, Burd 2016).Podawanie kwercetyny może prowadzić do zwiększenia transkrypcji genu supresji nowotworu p53 poprzez stymulowanie substancji  zwanej Nrf2. Pomaga ona w regulacji ekspresji genu, dzięki czemu p53 wytwarzany jest prawidłowo i przeprowadza swoje istotne działania w organizmie.

Funkcja 3:
Kwercetyna korzystnie reguluje epigenetyczne zmiany w organizmie. Epigenetyka odnosi się do zmian w organizmach, które występują w wyniku zmian ekspresji genów, a nie w kodzie genetycznym. Zmiany epigenetyczne wynikających z czynników środowiskowych powiązano z rozwojem  nowotworu, więc substancje mogące zarządzać zmianami epigenetycznymi w korzystny sposób mogą być bardzo przydatne w leczeniu raka. Okazało się, że metylacja kilku typów genów supresorowych nowotworów zwiększa czerniaka. Metylacja jest procesem, w których grupy chemiczne zwane grupami metylowymi są dodawane lub usuwane z DNA, wpływając na jego ekspresję. Kwercetyna wykazała zdolność do hamowania metylacji określonych genów supresorowych.  Zdolność kwercetyny do hamowania i demetylacji tych genów może pomóc zarówno w profilaktyce jak i leczeniu czerniaka.

Funkcja 4:
Wreszcie, kwercetyna  może być użyteczna przy rozwoju terapii skojarzonych leczenia czerniaka, ponieważ ma zdolności do wzmacniania  obecnych tradycyjnych metod. Właściwości kwercetyny do przeciwutleniania (w małych dawkach) i proutleniających (w dużych dawkach) wraz z jej zdolnościami do wpływania na kaskady sygnałowe komórek, transkrypcję genów oraz obumierania komórek rakowych, mogą stworzyć bardzo skuteczne leczenie w połączeniu z innymi terapiami na czerniaka. Kwercetyna może zwiększyć działania niektórych leków farmaceutycznych, które są już stosowane przy leczeniu czerniaka. Ponadto, postęp w dostępności biologicznej kwercetyny, takiej jak łączenie jej z liposomami w celu zwiększenia jej dostarczania przez błony komórkowe, mogą nawet zwiększyć jej działanie.

Kwercetyna ma potencjał, aby być doskonałą metodą w leczeniu czerniaka. Dzięki swojej zdolności do wpływania na bioredukcję komórek i kaskady sygnalizacyjne, wspieraniu normalnej transkrypcji genu, zarządzania zmianami epigenetycznymi i wzmocnieniu obecnie dostępnych terapii, kwercetyna może być kluczem do bardziej efektywnego leczenia czerniaka.