Pomidory – korzyści zdrowotne 

Sezon na soczyste, czerwone pomidory trwa w najlepsze! Obecna pora roku sprzyja ich naturalnemu dojrzewaniu, a warzywa są dzięki temu wyraźnie smaczniejsze, niż gdy dojrzewają w sztuczny sposób jesienią czy zimą, a także obfitują w większą ilość witamin i innych związków, które sprzyjają naszemu zdrowiu. Jakich benefitów oczekiwać możemy spożywając te czerwone, okrągłe warzywa?

Na pewno słyszeliście o likopenie, z którego wręcz słyną pomidory! Zawierają go też niektóre inne czerwone warzywa i owoce, marchew czy arbuz, ale to pomidory mają go najwięcej z dostępnych nam źródeł. Jest to barwnik, o silnym działaniu przeciwutleniającym, który poza redukowaniem ilości nadmiaru wolnych rodników tlenowych, sprzyja też innym kwestiom zdrowotnym.

Między innymi likopen zmniejsza ciśnienie krwi [1]. Do takich wniosków doszli chińscy badacze, którzy wykonali swoją meta-analizę na podstawie analizy 6 badań traktujących zależność pomiędzy ciśnieniem krwi a podażą likopenu w diecie. Dawka tego przeciwutleniacza, od której rozpoczynały się pozytywne zmiany w kierunku obniżaniu ciśnieniu krwi, została oszacowana na 12 mg na dzień. Dla porównania szklanka 250 ml soku z pomidorów zawiera aż 25 mg likopenu, więc już pół szklanki będzie ilością, która pozwoli dbać o ciśnienie krwi. Natomiast sos pomidorowy będzie miał około 2-krotnie wyższe stężenie likopenu, zatem porcja spaghetti na obiad zrobi swoje w omawianym celu. Tym bardziej warto do takiego spaghetti dodać oliwę z oliwek, jako iż ta również sprzyja regulacji ciśnienia krwi [2], a przede wszystkim poprawi absorpcję likopenu.

Korzyści ze spożycia likopenu na tym jednak się nie kończą. Związek ten ma też udowodniony wpływ na redukowanie ryzyka przerostu gruczołu prostaty u mężczyzn [3]. W pewnym badaniu 244 mężczyzn w przedziale wiekowym 64-75 lat (podwyższone ryzyko nowotworu prostaty), którzy byli poddani obserwacji, spożywało codziennie marchewki lub pomidory. Okazało się, że już bardzo małe ilości tych warzyw liczone w gramach, a dostarczające w sobie mikrogramów likopenu były wystarczające aby zredukować ryzyko nowotworu prostaty już 2-3 krotnie. Co ciekawe porównano również wpływ roślin zawierających w sobie karoteny, ale już bez zawartości znaczących ilości likopenu (marchew obfituje w likopen i karoteny) i te nie wykazywały już wpływu na ryzyko rozwoju nowotworu prostaty.

Ciśnienie krwi nie jest jedynym aspektem, który poprawi się dzięki regularnemu spożyciu pomidorów w kontekście zdrowia kardiologicznego, bowiem te wpływają również korzystnie na profil cholesterolu obniżając stężenie we krwi frakcji LDL [4]. Działanie to pomidory zawdzięczają zawartości substancji zwanej tomatidyną, która w swojej charakterystyce zbliżona jest do steroidów. Poza zmniejszeniem koncentracji frakcji LDL tomatidyna zmniejsza również tendencję cholesterolu do bycia zaabsorbowanym przez komórki odpornościowe zwanymi makrofagami i dalej tworzenia zmian miażdżycowych, gdzie owe komórki odgrywają dużą rolę.

Gwoli wyjaśnienia tego procesu, tomatidyna, a dokładniej powstająca z niego esculeogenin A, hamuje enzym, który formuje estry z cholesterolu, które komórki mogą następnie zaabsorbować.
Wracając do samego badania, podaż tego związku powodowała zmniejszenie frakcji LDL o ok. 25%, więc o efekcie placebo nie ma mowy.

W kontekście wpływu na lipidogram, już 300g pomidorów dziennie może korzystnie wpłynąć na ilość frakcji HDL [5]. Ilość ta wystarcza aby podbić stężenie HDL o około 14%, jak donosi badanie. Jest to o tyle ważna informacja, że łatwiej doprowadzić do spadku frakcji HDL, niż do jej wzrostu. Możemy tego dokonać poprzez rzucenie nałogu palenia (jeśli dotychczas paliliśmy), zrzuceniem nadmiaru kg, treningiem fizycznym, ale wciąż w niewielkim stopniu, nie tak znaczącym, jak to wynikające ze konsumpcji pomidorów. Warto dodać, że przy innej okazji dopatrzono się zależności, iż spożycie produktów z pomidorów częściej niż 7x w tygodniu znacząco redukowało ryzyko chorób kardiologicznych [6].

Omawiane warzywo może być też przydatne kobietom w okresie menopauzy, jako iż jego spożycie zmniejsza natężenie objawów wynikających z przekwitania pań [7]. Panie, które w tym okresie spożywają pomidory cieszą się lepszym samopoczuciem, mniejszą ilością symptomów związanych z menopauzą, jak uderzenia gorąca, nocne poty, czy wzrost masy ciała. Pomidory zawierają znaczną ilość substancji zwanej GABA, która oddziałuje kojąco na układ nerwowy, pozwalając zachować wewnętrzny spokój oraz redukuje napady gorąca. Ponadto dopatrzono się iż spożyciu pomidorów przez kobiety w okresie menopauzy towarzyszył wzrost spoczynkowego tempa przemiany materii (1980 kcal wyjściowo vs 2150 kcal).

Pomidory i przetwory z nich wytwarzane są więc nie tylko smacznym składnikiem potraw, ale niosą za sobą szereg benefitów, jak prewencja chorób kardiologicznych, poprawa lipidogramu (zwłaszcza unikatowa własność podnoszenia frakcji HDL!) czy też ochrona gruczoły prostaty u mężczyzn przed jego przerostem, co jest istną plagą pośród panów w podeszłym wieku! Ich spożycie polecane będzie również paniom, które borykają się z ciężkim przechodzeniem przez okres menopauzy. Przydadzą się również młodszym osobom, które mają problemy z nadmiernym ciśnieniem krwi. Dla najlepszych i wszechstronnych efektów spożycia pomidorów, warto aby te gościły na naszym talerzu chociaż raz dziennie.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]

1. Li X., Xu J. Lycopene supplement and blood pressure: an updated meta-analysis of intervention trials. Nutrients. 2013 Sep 18;5(9):3696-712. doi: 10.3390/nu5093696.
2. Moreno-Luna R, Muñoz-Hernandez R, Miranda ML, Costa AF, Jimenez-Jimenez L, Vallejo-Vaz AJ, Muriana FJ, Villar J, Stiefel P. Olive oil polyphenols decrease blood pressure and improve endothelial function in young women with mild hypertension. Am J Hypertens. 2012 Dec;25(12):1299-304. doi: 10.1038/ajh.2012.128. Epub 2012 Aug 23.
3. Van Hoang D, Pham NM, Lee AH, Tran DN, Binns CW. Dietary Carotenoid Intakes and Prostate Cancer Risk: A Case-Control Study from Vietnam. Nutrients. 2018 Jan 11;10(1). pii: E70. doi: 10.3390/nu10010070.
4. Fujiwara Y, Kiyota N, Tsurushima K, Yoshitomi M, Horlad H, Ikeda T, Nohara T, Takeya M, Nagai R. Tomatidine, a tomato sapogenol, ameliorates hyperlipidemia and atherosclerosis in apoE-deficient mice by inhibiting acyl-CoA:cholesterol acyl-transferase (ACAT). J Agric Food Chem. 2012 Mar 14;60(10):2472-9. doi: 10.1021/jf204197r. Epub 2012 Feb 28.
5. Cuevas-Ramos D, Almeda-Valdés P, Chávez-Manzanera E, Meza-Arana CE, Brito-Córdova G, Mehta R, Pérez-Méndez O, Gómez-Pérez FJ. Effect of tomato consumption on high-density lipoprotein cholesterol level: a randomized, single-blinded, controlled clinical trial. Diabetes Metab Syndr Obes. 2013 Jul 26;6:263-73. doi: 10.2147/DMSO.S48858. Print 2013.
6. Sesso HD, Liu S, Gaziano JM, Buring JE. Dietary lycopene, tomato-based food products and cardiovascular disease in women. J Nutr. 2003 Jul;133(7):2336-41.
7. Hirose A, Terauchi M, Tamura M, Akiyoshi M, Owa Y, Kato K, Kubota T. Tomato juice intake increases resting energy expenditure and improves hypertriglyceridemia in middle-aged women: an open-label, single-arm study. Nutr J. 2015 Apr 8;14:34. doi: 10.1186/s12937-015-0021-4. [/bg_collapse]