Olej kokosowy a zawartość MCT 

Parę słów na temat oleju kokosowego i zawartości średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych (która przez niektórych jest uważana za znikomą).

Kwasy tłuszczowe określane jako MCT (Medium Chain Triglicerydes) czyli kwasy średniołańcuchowe to kwasy tłuszczowe to kwasy zwierające w swoim łańcuchu węglowym  6 do 12 atomów węgla. Im więcej atomów węgla posiada dany kwas tłuszczowy - tym dłużej będzie on trawiony - w przypadku kwasów średniołańcuchowych ich absorbcja przebiega szybciej niż w przypadku np. długołańcuchowego kwasu stearynowego (18 atomów węgla, który znajduje się m.in. w smalcu) czy oleinowego (18 atomów węgla, zawartego w np. oliwie). Transportowane one są w większości bezpośrednio do wątroby, gdzie mogą od razu posłużyć jako szybkie źródło energii i NIE WYKAZUJĄ tendencji do przechowywania jako tłuszcz zapasowy podskórny (czyli niechciana tkanka tłuszczowa).

Ostatnimi czasy (niesłusznie) coraz częściej padają twierdzenia, iż średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe to jedynie kwasy tłuszczowe z 8 i 10 węglowej grupy, ponieważ one właśnie są wykorzystywane do produkcji oleju MCT. Związane jest to ze sposobem ich pozyskiwania, gdzie kwas kaprylowy i kaprynowy jest pozyskiwany do stworzenia oleju MCT, a kwas laurynowy jest wykorzystywany w przemyśle środków powierzchniowo czynnych (do produkcji surfaktantów). W 1968 Harkins i Sarett stworzyli miksturę trójglicerydów, którą nazwali olejem MCT. Składała się ona z 3/4 kwasu kaprylowego i 1/4 kwasu kaprynowego i w badaniach wykazała szybsze wchłanianie niż inne oleje roślinne. Do dziś wykorzystywana jest przez sportowców jakie źródło szybkowchłanialnej energii, która nie podnosi insuliny w taki sposób jak czynią to węglowodany ani nie powoduje wzrostu poziomu glukozy we krwi (co jest pożądane przy dietach stosowanych głównie w celach redukcji tkanki tłuszczowej np. właśnie typu low carb). Podawana też była pacjentom z upośledzonym trawieniem tłuszczów. W 1982 Bach i Babayan zajęli się badaniem metabolizmu nasyconych kwasów tłuszczowych w wątrobie i zaproponowali nazwę tłuszcze MCT, która określała je jako kwasy tłuszczowe zawierające od 6 do 12 atomów węgla i jest nadal aktualna - stąd twierdzenie, iż olej kokosowy nie zawiera MCT jest jak niestety nietrafne. Definicja MCT jako tłuszczów z 8-10 węglowym łańcuchem jest definicją używaną komercyjnie, która wzięła od wyprodukowanej w 1968 roku mieszanki tych tłuszczów, gdzie definicja określająca MCT jako kwasy tłuszczowe z 6-12 węglowym łańcuchem bazuje na przebadanych w latach 80-tych ich metabolicznych i fizjologicznych właściwościach. Krótko mówiąc twierdząc, iż wyłącznie kwasy z 8 i 10 atomami węgla w łańcuchu to kwasy tłuszczowe należące do rodziny MCT jest błędne i niezgodne z aktualną definicją naukową.

W oleju z kokosa zawartością przeważa kwas laurynowy (w ok. 50%) składający się 12 atomów węgla i w dalszym ciągu kwalifikuje się swoją budową jako MCT. Oprócz tego na każde 100g oleju kokosowego przypada również 600 mg kwasu kapronowego (6 atomów węgla), 7.5g kwasu kaprylowego (8 atomów węgla) i 6g kwasu kaprynowego (10 atomów węgla) - czyli krótszych MCT - ich zawartość w oleju z kokosa wynosi ok. 14%. Olej kokosowy oprócz kwasów MCT zawiera również:

• 17% kwasu mirystynowego (14 atomów węgla)
• 8% kwasu palmitynowego (16 atomów węgla)
• 3% kwasu stearynowego (o 18 węglowym łańcuchu)

Oczywiście - w kontekście energetycznym zazwyczaj (choć nie zawsze) lepiej będzie użyć oleju MCT, który bazuje na kwasie kaprylowym (8 atomów węgla) i kaprynowym (10 atomów węgla), jednak kwas laurynowy również formalnie należy do grupy MCT, jest metabolizowany jak MCT i ma korzystne właściwości na ludzki organizm, o których napiszę poniżej.

Ciekawostki na temat kwasu laurynowego, tłuszczów MCT i oleju kokosowego:

• Kwas laurynowy ma działanie bakteriobójcze na bakterie gram-dodatnie (gronkowce, paciorkowce, laseczki tężca i wąglika, prątki gruźlicy, pałeczki etc.)
• Kwas laurynowy w porównaniu do innych nasyconych kwasów tłuszczowych wypada korzystniej jeśli chodzi o kwestię powodowania otyłości (bardzo małe tendencje do odkładania się jako tkanka tłuszczowa)
• Więkoszość z kwasu laurynowego po konsumpcji transportowana będzie bezpośrednio do wątroby - a tam konwertowana na energię, która może zostać wykorzystana przez np. miocyty podczas aktywności fizycznej
• Olej z kokosa jest w znacznie szybciej wchłaniany i wykorzystywany jako źródło energii w porównaniu do innych tłuszczów roślinnych, gdzie przeważają długołańcuchowe kwasy tłuszczowe
• Badania wykazywały, iż kwas laurynowy ma podobne właściwości do kwasu kaprynowego (C10), a swoją budową i zachowaniem znacznie się różni od kwasu palmitynowego (C16). Właściwości metaboliczne kwasów z grupy C6-12 znacznie różnią się od C14+, i potwierdza to prawidłowośc tezy zapropowanej przez Bacha i Babayana w latach 80tych
• Po spożyciu kwasu laurynowego jest on albo transportowany bezpośrednio do wątroby przez żyłę wrotną albo zreformowany do nowych trójglicerydów, która trafiają do układu limfatycznego. W badaniach przeprowadzanych w latach 80tych blisko 3/4 kwasu laurynowego było transportowane przez żyłę wrotną bezpośrednio do wątroby. Badania te wykazały także, iż kwas laurynowy może przenikać do układu limfatycznego nawet pod nieobecność długołańcuchowych kwasów tłuszczowych, jednak ma ku temu o wiele mniejsze tendencje, co również przemawia na jego korzyść porównując np. do kwasu palmitynowego czy mirystynowego. W innych badaniach (przeprowadzanych na szczurach) także wykazano, iż kwas laurynowy jest metabolizowany znacznie szybciej niż kwas palmitynowy a także, iż po 8h od administracji przestał być wykrywalny w organizmach obiektów badań, gdzie kwas mirystynowy i inne, dłuższe nasycone kwasy tłuszczowe nadal były obecne w limfie. Analiza u ludzi z kolei wykazała obecność tylko długołańcuchowych kwasów tłuszczowych w tkankach wątroby.
• Wydłużając łańcuch węglowy o zaledwie 2 atomy węgla możemy spowolnić dyfuzję nawet 100krotnie, co także przemawia na korzyść innych MCT, ale sugeruje też, że kwas laurynowy będzie się metabolizował o wiele szybciej od kwasu mirystynowego, w dodatku może on być transportowany do mitochondriów zarówno w obecności karnityny jak i pod jej nieobecność, gdzie dłuższe kwasy tłuszczowe muszą korzystając z jej pomocy.
• W badaniach przeprowadzonych przez Bacha okazało się, że kwasy tłuszczowe z grupy 6-12 węglowej podnosiły stężenie ketonów we krwi, natomiast kwasy długołańcuchowe już nie, co nasuwa na myśl morał, iż długołańcuchowe kwasy tłuszczowe przyczyniają się do generowania ciał ketonowych przez wątrobę ze znacznie MNIEJSZĄ wydajnością
• Kwas laurynowy jednak z pomocą enzymu elongazy może być metabolizowany do kwasu mirystynowego i palmitynowego i niestety w tej postaci może już swobodnie być magazynowany jako tkanka tłuszczowa, co działa na jego niekorzyść w rankingu i od razu przywodzi na myśl twierdzenie, że "co za dużo to niezdrowo" - także we wszystkim należy zachować umiar. Samo spożywanie oleju kokosowego nie przyczyni się do utraty tkanki tłuszczowej, a jego nadmiar wręcz przeciwnie!
• Nasycone kwase tłuszczowe w pozycjach triacylogliceroli sn-1 i sn-3 mają różne efekty metaboliczne - to oznacza, że tłuszcze naturalnie obecne w pożywieniu mogą mieć zupełnie inne działanie niż syntetyczny olej MCT.
• W badaniu przeprowadzonym przez Hashima okazało się, iż podaż MCT z grupy C6-12 powodowała przejściowe wzrosty i spadki poziomu cholesterolu w surowicy a późniejsze badania przeprowadzone przez Germana i Dillarda udowodniły, że kwas laurynowy podniósł poziom lipoproteiny HDL u obniżył stosunek cholesterolu całkowitego do frakcji HDL powodując tym samym korzystne zmiany w profilu lipidowym - w tego typu badaniach z kolei często zachodzą nieścisłości zależnie od tego czy był używany naturalny kwas laurynowy czy syntetyczny
• Badania epidomiologiczne nie wykazały również żadnego związku konsumpcji oleju kokosowego z chorobą niedokrwienną serca, wykazały natomiast, że może okazać się pomocny przy zapobieganiu miażdżycy.
• Kwasy tłuszczowe z grupy 8-12 węglowej mają możliwość przyłączania się do receptorów PPARγ, choć w niektórych badaniach tylko C8-10 wykazały aktywację transkrypcji. Receptory te regulują rozwój komórek oraz ich metabolizm - w tym wypadku PPARγ ma wpływ na serce, mięśnie i tkankę tłuszczową.
• W roku 2000 DeLany z wspólnikami udowodnił, iż kwas laurynowy jest najlepiej spalanym kwasem tłuszczowym i przyczynia się do odkładania tkanki tłuszczowej w najmniejszym stopniu w porównaniu do innych tłuszczów zawartych w naszej diecie - czyli w porównaniu do kwasów takich jak: palmityny, stearynowy, oleinowy, elaidynowy, linolowy i linolenowy, a jego oksydacja była prawie trzykrotnie wyższa porównując do kwasu stearynowego.

Zgromadzone informacje sugerują, że nie warto wykreślać oleju kokosowego z naszego jadłospisu, gdyż po pierwsze kwas laurynowy formalnie należy do grupy MCT, a po drugie olej kokosowy również zawiera kwas kapronowy, kaprylowy i kaprynowy - jednak w zancznie mniejszej ilości. Dowody przemawiają jednoznacznie na korzyść MCT z krótszym łańcuchowem, jednak udowadniają także, że kwas laurynowy także posiada ciekawe właściwości