Niedoczynność tarczycy – jak wspomóc się dietą? 

Niedoczynność tarczycy jest obecnie bardzo powszechnym schorzeniem. To ono skutecznie utrudnia nam odchudzanie, zabiera energię i wpływa na szereg innych problemów zdrowotnych. Standardowym postępowaniem po zdiagnozowaniu niedoczynności tarczycy jest podawanie leków hormonalnych. Jednak czy to jedyne wyjście? Często okazuje się, że uzupełnienie niedoborów pokarmowych i dieta potrafią zdziałać naprawdę wiele. Dlatego, dziś o tym, jak zmienić swoje żywienie przy niedoczynności tarczycy.

Czym jest niedoczynność tarczycy?

Tarczyca jest gruczołem endokrynnym w kształcie motyla, który znajduje się na środku szyi. Organ ten spełnia wiele istotnych funkcji, a przede wszystkim reguluje tempo metabolizmu.

Nasza tarczyca produkuje różne hormony – m.in. T4 (tyroksynę) oraz T3 (trójjodotyroninę). Aby wszystko sprawnie działało, T4 musi ulec konwersji do T3 i to ono głównie spełnia swoje funkcje w organizmie. Każda komórka naszego ciała posiada receptory na T3, dlatego tak ważne jest, aby była odpowiednia ilość tego hormonu. T4 i T3 są odpowiedzialne za zwiększenie tempa metabolizmu oraz wpływają na nasz poziom energii i motywacji.

Niedoczynność tarczycy pojawia się w momencie, gdy jest produkowane zbyt mało T4 i T3. Pojawiają się wtedy takie objawy jak:

• Problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała,
• Niski poziom energii, ciągłe zmęczenie,
• Nadmierne wypadanie włosów,
• Zaparcia, obniżona perystaltyka układu pokarmowego,
• Zaburzenia metaboliczne, często podwyższony cholsterol,
• Depresja, brak motywacji,
• Problemy z pamięcią i koncentracją.

Rola Hashimoto w niedoczynności tarczycy

Bardzo częstą przyczyną niedoczynności jest autoimmunologiczne zapalenie tarczycy Hashimoto. Głównymi autoantygenami w przebiegu Hashimoto są: peroksydaza tarczycowa (TPO) i tyreoglobulina (TG). Przyjmuje się, że przeciwciała a-TPO są najlepszym wskaźnikiem procesów autoimmunologicznych toczących się w tarczycy. Są one stwierdzane w surowicy u około 80% chorych na Hashimoto.

Przeciwciała a-TG są rzadziej stwierdzane w chorobie Hashimoto. Co ciekawe, przeciwciała a-TG można również zaobserwować u osób zdrowych!

Nasz organizm, produkując nadmierne ilości anty-TPO, anty-TG sprawia, że tkanki tarczycy są atakowane i staje się ona coraz mniejsza oraz wytwarza coraz mniej hormonów. Na początku, w pierwszej fazie choroby mogą występować objawy zarówno nadczynności, jak i niedoczynności. W miarę upływu czasu, tarczyca ulega zmniejszeniu i dochodzi do pierwotnej niedoczynności.

Przyczyny niedoczynności tarczycy

Tarczyca jest bardzo delikatnym organem, który dość szybko reaguje na różnego rodzaju czynniki zewnętrzne. Oprócz zapalenia tarczycy Hashimoto, do niedoczynności tarczycy przyczynia się:

• Dieta zbyt niskokaloryczna - pogarsza się wtedy kowersja T4 do T3,
• Niedobory pokarmowe – w szczególności witaminy D3, żelaza, witamin z gr B, selenu, cynku,
• Przewlekły stres,
• Zaburzenia na tle hormonalnym – często tutaj problemem jest dominacja estrogenowa, hiperprolaktynemia, zbyt niski poziom progesteronu, problemy z gospodarką cukrową,
• Problemy z jelitami - konwersja T4 w T3 zachodzi głównie w wątrobie i jelitach,
• Dieta kiepskiej jakości, pełna przetworzonej żywności i fast-foodów – prowadzi do niedoborów pokarmowych i może nasilać stany zapalne w organizmie,
• Problemy z podwzgórzem - sprawiają, że neuroprzekaźniki nie pracują prawidłowo i w takich przypadkach TSH będzie niskie, mimo objawów niedoczynności.
• Nietolerancje pokarmowe – ciągłe jedzenie produktów, które nam szkodzą, przyczynia się do pogarszania stanu jelit, a co za tym idzie – również i tarczycy.
• Toksyny środowiskowe – tarczyca jest bardzo wrażliwa np. na fluor, który blokuje wychwyt jodu niezbędny do prawidłowej pracy tarczycy,
• Alkohol – regularne picie alkoholu zmniejsza się zdolność wątroby do konwersji T4 w T3,
• Hormony, przyjmowane z zewnątrz (tabletki antykoncepcyjne, HTZ) – sztuczne estrogeny powodują wzrost TBG, czyli białka wiążącego T4, przez co zmniejsza się ilość wolnych hormonów tarczycy.

Te wszystkie czynniki bardzo wpływają na osłabienie pracy tarczycy, a także upośledzają układ odpornościowy, co może przyczynić się do rozwinięcia autoimmunologii. Dlatego, gdy dochodzi do niedoczynności, bardzo ważne jest znalezienie przyczyny, aby podjąć prawidłowe kroki, które poprawią funkcjonowanie całego organizmu i wesprą pracę tarczycy.

Jak zdiagnozować niedoczynność tarczycy?

Dość często leczenie hormonalne jest dobierane na podstawie samego poziomu TSH. Warto pamiętać, że nie jest to wystarczająca informacja o tym, jaka dawka hormonu jest potrzebna. TSH nie jest hormonem tarczycy lecz przysadki mózgowej i jest odpowiedzialne za pobudzanie tarczycy do wytwarzania hormonów tarczycy – T3 i T4.

Dlatego, aby prawidłowo zdiagnozować, czy mamy problem z tarczycą, warto wykonać następujące badania:

•  TSH, fT3, fT4,
• Anty-TPO, Anty-TG,
• USG tarczycy,
• Często może być też pomocne wykonanie badania rT3 - (reverse T3) – jest to nieaktywna forma T3, która nie może zostać wykorzystana przez komórki. Zwiększenie rT3 w organizmie prowadzi do zablokowania receptorów tarczycy, a następnie do niedoczynności, której nie wykryje się za pomocą badania TSH.

Dodatkowo warto również na początek wykonać podstawowe badania: morfologię z rozmazem, poziom kwasu foliowego, witaminy B12 oraz żelazo i ferrytynę. Pozwoli to wykryć ewentualne niedobory.

Jak dobrać odpowiednią dietę w niedoczynności tarczycy?

Na początek chcę podkreślić, że nie ma jednej słusznej diety, która sprawdzi się u każdego z niedoczynnością tarczycy. Często trzeba trochę poeksperymentować i pobłądzić, żeby trafić na styl odżywiania, który jest do nas w 100% dopasowany. Aby ułatwić ten proces, oto kilka najważniejszych zasad, jakimi warto się kierować przy zmianach w jadłospisie.

1. Oprzyj się na żywności jak najmniej przetworzonej i wyrzuć ze swojej diety produkty z mnóstwem konserwantów i sztucznych dodatków oraz fast-foody. Jedz prawdziwe jedzenie - dobrej jakości, białko, warzywa, owoce. Z węglowodanów staraj się wybierać te złożone o niskim indeksie glikemicznym.
2. Będąc w sklepie omijaj produkty z dodatkowym cukrem, tłuszczami trans, rafinowanymi olejami roślinnymi, produkty light, fit (zawierają mnóstwo chemii).
3. Na początek pozbądź się zupełnie cukru ze swojej diety – taki swoisty detoks cukrowy, poprawia pracę gospodarki cukrowej, zmniejsza stany zapalne, a także nasze kubki smakowe się resetują i zaczynamy odczuwać prawdziwy smak potraw. Oczywiście po pewnym czasie można wrócić do niewielkich ilości słodkiego, ale wtedy zamieńmy cukier biały np. na stevię, miód czy ksylitol.
4. Podstawą na talerzu powinny być warzywa – zawierają mnóstwo antyoksydantów, witamin i minerałów. Są więc niezbędne, aby odżywić nasz organizm i przywrócić równowagę w funkcjonowaniu tarczycy. Zadbaj o to, aby na początek zawsze towarzyszyła Ci szklanka warzyw do każdego posiłku. Rozkoszuj się również owocami, jednak ich ilość, trzeba dobrać indywidualnie.
5. Wprowadź tłuszcz do diety! – tłuszcze są nam niezbędne do funkcjonowania. Wyeliminuj rafinowane tłuszcze roślinne, a wprowadź te dobre. Do smażenia świetnie sprawdzi się olej kokosowy, masło (lub masło ghee), smalec. Na zimno, do sałatek idealne będą nierafinowane tłuszcze roślinne – oliwa z oliwek, olej z awokado, z ogórecznika, lniany.
6. Nawadniaj się! – odpowiednia ilość wody jest niezbędna do prawidłowego trawienia oraz funkcjonowania. Dlatego warto pamiętać o regularnym piciu czystej wody mineralnej. Zrezygnuj także ze sklepowych soków, napojów gazowanych – to źródło zbędnego cukru.
7. Obserwuj reakcje swojego organizmu – w obecnych czasach, często mogą nam towarzyszyć nietolerancje pokarmowe na teoretycznie nieszkodliwe produkty. Dlatego warto prowadzić dzienniczek żywieniowy, który pomoże w określeniu, po jakich produktach czujemy się źle. Często już samo odstawienie glutenu (lub tylko pszenicy), albo nabiału samopoczucie i wyniki badań zdecydowanie się poprawiają.
8. Wyrzuć produkty sojowe – soja może utrudniać wychwyt jodu przez tarczycę, dlatego warto spróbować z niej zrezygnować.

Oprócz diety, warto także zdiagnozować, czy są niedobory pokarmowe i je uzupełnić, poprawić stan jelit, zmniejszyć ekspozycję na toksyny środowiskowe oraz zająć się redukcją stresu i pracą nad emocjami. To wszystko razem pozwala zapanować nad niedoczynnością i zdecydowanie poprawić stan zdrowia.

Źródła:

Wentz I., The Hidden Causes and Cures for Hashimoto’s and Thyroiditis, 2016

Kharrazian D., Why Do I Still Have Thyroid Symptoms when My Lab Tests Are Normal: a Revolutionary Breakthrough in Understanding Hashimoto’s Disease and Hypothyroidism, 2010

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC555850/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6479377

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4911848/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16020927

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3433956/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK285561/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3271310/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22484490