Likopen – wszystko, co powinieneś o nim wiedzieć! 

Likopen to przeciwutleniacz, którego największe ilości można znaleźć w pomidorach. Przypisanych jest mu wiele korzyści zdrowotnych, m.in dbanie o prawidłową pracę serca, ochrona przed poparzeniami słonecznymi, a także zmniejszanie ryzyka zachorowania na niektóre nowotwory.

Co to jest likopen?

Jest to pigment z rodziny karotenoidów, który daje czerwony oraz różowy kolor owocom i warzywom, takim jak m.in. arbuzy, morele czy grejpfruty. Jednak pomidory, a szczególnie przetwory z nich zrobione takie jak np. ketchup, sok czy koncentrat, zdecydowanie mają go najwięcej.

Ilość likopenu wzrasta wraz z dojrzewaniem warzyw, a także jest największa w owocach pochodzących ze zbiorów letnich.

Ma on za zadanie neutralizować wolne rodniki. Ich nadmiar z kolei może prowadzić do takich stanów jak np. stres oksydacyjny, czego skutkiem jest wiele chorób, w tym różnego rodzaju nowotwory.

Nazywany jest on naturalnym przeciwutleniaczem. Ponadto ma on zdolność regeneracji innych antyoksydantów takich jak np. luteina.

Likopen ma właściwości przeciwutleniające

Przeciwutleniacze chronią twój organizm przed uszkodzeniami spowodowanymi przez związki zwane wolnymi rodnikami. Gdy ich poziom przewyższa poziom przeciwutleniaczy, mówimy wtedy o zakłóceniu równowagi pomiędzy nimi.

Taka sytuacja najczęściej wywołuje stres oksydacyjny, co skutkuje ryzykiem rozwoju takich chorób przewlekłych jak np. rak, cukrzyca, choroby serca, Alzheimer czy choroba Parkinsona.

Podczas stresu oksydacyjnego utleniają się również kwasy tłuszczowe zwane lipidami, co z kolei skutkuje przedwczesnym starzeniem się skóry.

Ponadto, badania przeprowadzone na zwierzętach wykazują, że likopen może chronić  organizm przed uszkodzeniami spowodowanymi przez pestycydy, herbicydy, glutaminian sodu oraz niektóre rodzaje grzybów.

Likopen chroni przed powstawaniem niektórych nowotworów

Silne działanie antyoksydacyjne likopenu może zapobiegać lub spowalniać progresję niektórych rodzajów raka.

Na przykład badania z użyciem probówek wykazują, że likopen może spowolnić wzrost raka piersi oraz prostaty poprzez ograniczenie wzrostu guza w naszym organizmie.

Co ciekawe, badania na zwierzętach wykazują, że może on zapobiegać wzrostowi komórek rakowych w nerkach.

Jeżeli chodzi o badania przeprowadzone na ludziach, zaobserwowano że wysokie spożycie karotenoidów, w tym likopenu, jest ściśle związane z obniżeniem ryzyka raka płuc i prostaty. Stwierdzono również, że obniża on prawdopodobieństwo wystąpienia tych nowotworów o 32-50%.

Przeprowadzono długoletnie badania dotyczące powiązania likopenu z prostatą. Badania te trwały aż 23 lata, a udział w nich wzięło około 46 000 mężczyzn. Okazało się, że ci spożywający co najmniej dwie porcje bogatego w likopen sosu pomidorowego tygodniowo mieli o 30% mniejszą szansę na rozwój raka prostaty niż ci, którzy spożywają mniej niż jedną porcję sosu pomidorowego na miesiąc.

Jednak niedawno przeprowadzone, bardziej wnikliwe badania dały o wiele gorsze wyniki. Naukowcy stwierdzili, że likopen zmniejsza szanse zachorowania na ten rodzaj raka zaledwie o 9%, przy codziennym spożyciu 9-21 mg likopenu.

Wspomaga zdrowie serca

Likopen może również zmniejszyć ryzyko zachorowania na choroby serca, a także ich śmiertelność. Zmniejsza liczbę wolnych rodników oraz obniża poziom "złego cholesterolu" we krwi. Zwiększa również poziom "dobrego" cholesterolu w naszym organizmie.

Wysoki poziom likopenu może okazać się czynnikiem, który doda kilka lat życia osobom z zespołem metabolicznym. Jest to zespół powiązanych ze sobą elementów, mogących zwiększyć ryzyko zachorowania na miażdżycę oraz cukrzycę typu 2.

Z przeprowadzonych badań jasno wynika, że osoby które cierpiały na zespół metaboliczny i miały najwyższy poziom likopenu we krwi, wykazały mniejsze ryzyko przedwczesnej śmierci o około 39%. Badania te trwały 10 lat i ich wnioski opierały się na długoletnich obserwacjach.

W kolejnych 10-letnich badaniach, zauważono, że dieta bogata w ten składnik pokarmowy wiązała się z 17-26% niższym ryzykiem chorób serca. Niedawno naukowcy zaobserwowali również, że wysokie stężenie likopenu we krwi, o 31% obniża ryzyko udaru mózgu.

Chroni przed poparzeniami słonecznymi

Likopen poza szeregiem innych ważnych dla naszego zdrowia zastosowań, jest bardzo ważny dla naszej skóry. Zapewnia ochronę przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych.

W jednym, niewielkim, 12-tygodniowym badaniu, uczestnicy byli wystawieni na działanie promieni UV przed i po spożyciu 16 mg likopenu z pasty pomidorowej lub placebo. Okazało się, że ci uczestnicy, którzy przyjęli likopen z pasty pomidorowej zmniejszyli swoje reakcje skórne po zażyciu kąpieli słonecznej.

W innym badaniu, które również trwało 12 tygodni wykazano, że spożycie 8-16 mg likopenu dziennie pomogło zmniejszyć intensywność zaczerwienienia skóry po ekspozycji na słońce o 40-50%.

Ponadto, kolejne badanie wykazało, że suplementy z likopenu oraz z dodatkiem innych karotenoidów były bardziej skuteczne, niż te które zawierają sam likopen. Zatem, spożywanie tego składnika zamiast stosowania np. kremów z filtrem nie jest dobrym pomysłem ze względu na obniżone, ale jednak możliwe ryzyko poparzenia słonecznego.

Inne powody dla których powinieneś spożywać likopen

Likopen może zapobiegać lub opóźniać powstawanie zaćmy i zmniejszać ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej, która jest bezpośrednią przyczyną ślepoty u osób starszych.

Ponadto może on pomóc w zmniejszeniu bólu neuropatycznego. Jest to ból spowodowany przez uszkodzenie nerwów i tkanek.

Co więcej, właściwości antyoksydacyjne likopenu mogą zapobiegać napadom padaczkowym i utracie pamięci w chorobach związanych z wiekiem, takich jak choroba Alzheimera.

Może on przyczyniać się również do wzmocnienia kości - poprzez silne działanie antyoksydacyjne przyczynia się do spowolnienia wymierania komórek kostnych, a także pomaga wzmocnić kości i utrzymać je w zdrowiu.

Co ma najwięcej likopenu?

Wszystkie naturalne produkty spożywcze, o różowej lub czerwonej barwie zawierają zwykle pewną ilość likopenu.

Oto lista produktów zawierających najwięcej likopenu na 100 gramów:

• Suszone pomidory: 45,8 mg
• Przecier pomidorowy: 21,8 mg
• Guava: 5,2 mg
• Arbuz: 4,5 mg
• Świeże pomidory: 3 mg
• Papaja: 1.8 mg
• Czerwony grejpfrut: 1,1 mg
• Słodka czerwona papryka (ugotowana): 0,5 mg

Czy można przedawkować likopen?

Likopen jest ogólnie uważany za bezpieczny, zwłaszcza gdy pochodzi z żywności. W nielicznych przypadkach spożywanie bardzo dużych ilości produktów bogatych w likopen prowadziło do przebarwienia skóry zwanego likopenodermią.

Takie wysokie poziomy likopenu w organizmie są zwykle trudne do osiągnięcia tylko poprzez dietę. W jednym z badań stan ten wynikał z tego, że mężczyzna pił 2 litry soku pomidorowego dziennie przez kilka lat.

Przebarwienia skóry można odwrócić po diecie bez produktów bogatych w likopen przez kilka tygodni, więc jego przedawkowanie nie niesie za sobą nieodwracalnych i długotrwałych skutków zdrowotnych.

Suplementy likopenu mogą nie być odpowiednie dla kobiet w ciąży oraz dla osób przyjmujących niektóre rodzaje leków.

Podsumowanie

Dla naszego organizmu bardzo ważne jest dbanie o regularność i zróżnicowanie posiłków. Produkty bogate w likopen mogą zapobiegać wielu chorobom, w tych niektórym rodzajom raka, co poparte zostało długoletnimi badaniami.

Warto dbać o to by nasza dieta była bogata w likopen, ze względu na to, że produkty takie jak np. pomidory zawierają mnóstwo różnych innych składników odżywczych oraz witamin.

Może on również korzystnie wpływać na zdrowie naszego serca oraz cholesterol, a także chronić naszą skórę przed poparzeniami słonecznymi.

Źródła:

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26549245
https://www.myfooddata.com/articles/high-lycopene-foods.php