Bacopa monnieri jest jednym z najstarszych i najbardziej znanych ajurwedyjskich leków. Niektóre zapiski w starodawnych księgach wskazują na jego wykorzystywanie już w roku 800 przed naszą erą! [1] Zioło to jest również znane jako Brahmi. Spektrum działania bacopa jest niezwykle szerokie. To ziołowe lekarstwo na wszystko, począwszy od lęku do depresji, a nawet trądu [2]. Aktualnie jest wykorzystywane głównie ze względu na swoje właściwości adaptogenne, neuroprotekcyjne, a także wzmacniające funkcje kognitywne.
- Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN! - Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN! - Dodaj do koszyka
Tania wysyłka od 9,99 PLN!
Bacopa Monnieri oferuje szeroki zakres korzyści, zwłaszcza w odniesieniu do pamięci i uczenia się, które sprawiają, że naprawdę warto pochylić się nad tym suplementem. Szczególnie zainteresowani będą nim fani boosterów mózgu i wszelkiej maści dodatków nootropowych!
Przyjrzyjmy się zatem dokładniej tej niezwykłej roślinie o potężnych właściwościach.
Czym właściwie jest Bacopa Monnieri?
Bacopa monnieri jest to niskopienne zioło pochodzące pierwotnie z mokradeł w południowych Indiach, Australii, Europie, Afryce, Azji i Ameryce Północnej oraz Południowej [1].
Jest to ziele lecznicze stosowane w Ayurveda, gdzie, tak jak wspominaliśmy, jest znane jako "Brahmi". Nazwę tą otrzymało na część "Brahmie", Boga Hinduskiego Panteonu i Jalanimby w Indiach.
Choć ziele to było używane przez całe stulecia do leczenia wszystkich rodzajów chorób, ostatnio badano je głównie pod kątem korzyści, jakie oferuje w dziedzinie uczenia się, pamięci i neuroprotekcji.
Jakim cudem bacopa ma tak szeroko zakrojone działania na mózg i jego różnorodne funkcje?
Jak działa Bacopa?
Oddziaływania Bacopa przebiega wielotorowo, ale jej nootropowe i przeciwlękowe (odprężające) cechy przypisywane są głównie zdolność do wspierania komunikacji nerwową i zwiększenia uwolnienie niektórych neuroprzekaźników.
Powodem, dla którego bacopa wywiera takie działanie w organizmie są zawarte w niej silne związki bioaktywne, modulujące enzymy przeciwutleniające (takie jak dismutaza superoksydowa) i regulujące poziomy neurotransmiterów w mózgu, a zwłaszcza acetylocholinę, dopamina, gaba i serotoninę [3,4]
Bacosidy, bo o nich mowa, są klasyfikowane jako saponiny triterpenoidowe typu dammarane, [5], a poza ich rolą jako regulatorów neurotransmiterów, mogą także regenerować synapsy i naprawiać uszkodzone neurony [4]. Te potężne saponiny zwalczają "osłabienie hipokampu" poprzez usunięcie aluminium w kory mózgowej [3], co jest szczególnie ważne, jeśli przyjmowałeś szczepionki zawierające aluminium lub stosujesz dezodoranty zawierające aluminium lub jakikolwiek inny produkt medyczny załadowany tym metalem.
Teraz, kiedy masz już lepsze rozeznanie w omawianym temacie, rzućmy okiem na liczne korzyści, które otrzymasz dodając to zioło do swojej codziennej suplementacji!
Korzyści płynące ze stosowania Bacopa Monnieri
Poprawia pamięć i funkcje poznawcze
Chociaż bacopa działa wielopłaszczyznowo, głównym sposobem zwiększenia pamięci i funkcji poznawczych jest poprawa komunikacji synaptycznej. Bacopa wspomaga wzrost i proliferację dendrytów, co zwiększa sygnalizację nerwową. Dla tych, którzy nie wiedzą, dendryty są rozgałęzionymi rozszerzeniami komórek nerwowych wykorzystywanymi w transmisji impulsów nerwowych. Wraz z lepszą transmisją impulsów nerwowych możesz doświadczyć zwiększonej funkcji poznawczej.[5]
Bacopa poprawia również pamięć i funkcje kognitywne poprzez stymulację aktywności hipokampu. Osiąga się to poprzez zwiększenie aktywności kinazy białkowej, która reguluje szlaki komórkowe [7]. Ponieważ hipokamp jest niezbędny do praktycznie całej aktywności kognitywnej, naukowcy uważają, że jest to jeden z najważniejszych sposobów, w których bacopa zwiększa moc i potencjał naszego mózgu.
Redukuje stres
Bacopa pomaga złagodzić stres i lęki poprzez znaczne zmniejszenie poziomu kortyzolu w organizmie. [23]
Bacopa jest znana przede wszystkim z tego, że jest potężnym adaptogenem. Jak zapewne wicie, adaptogeny są to związki, zioła lub inne naturalne substancje, które pomagają naszemu ciału i umysłwi poradzić sobie ze wszystkimi fizycznymi, emocjonalnymi i psychologicznymi stresorami.[6]
Istnieje przynajmniej kilka solidnych badań naukowych potwierdzających zdolnośc bacopa do obniżania poziomu kortyzolu w organizmie. Taki efekt możemy osiągnąć stosując samą bacopę lub w połączeniu z innymi substancjami. Zmiejszony poziom kortyzolu umożliwia nam utrzymanie dobrego nastroju oraz lepsze radzenie sobie ze stresem.
Ponadto, ponieważ bacopa wpływa na produkcję dopaminy i serotoniny, może osłabić chroniczne stany wywołane stresem dopaminy i serotoniny w hipokampie i korynie, [24], które służą jako dodatkowy dowód na właściwości adaptogenne bacopy.
Ponadto, ponieważ wpływa ona na wytwarzanie dopaminy i serotoniny, można łagodzić zmiany wywołane przewlekłym stresem w hipokampie i korze mózgowej [24].
Może zapobiegać chorobom serca
Bacopa Monnieri zmniejsza nieprawidłowy wzrost zdrowych komórek (hiperplazja) w ludzkich żyłach sepanicznych, które są często stosowane w przeszczepach [7] Ekstrakt Bacopa jest zdolny do rozpuszczania skrzepów w organizmach doświadczalnych, a tym samym może być obiecującym „środekiem trombolitycznym”.
Alkoholowy ekstrakt Bacopa zmniejsza poziom cholesterolu u szczurów będących na diecie bogatej w tłuszcze nasycone. Bacopa jest składnikiem preparatu ziołowego (DHC-1), który wykazał działanie ochronne w przypadku badań przeprowadzonych na sercach szczurów.
Bacopa chroni szczury przed uszkodzeniami niedokrwiennymi i reperfuzyjnymi oraz obniża ciśnienie krwi [8,9] Bacopa (Brahmi) może być skutecznym lekiem przeciw nadciśnieniowym i jednocześnie rozszerzającym naczynia krwionośne w różnych typach tętnic.Bacopa może zapewnić ochronę przed zmianami biochemicznymi i patologią aorty u szczurów z wysokim poziomem cholesterolu.
Ma działanie neuroprotekcyjne
Bacopa jest znana także jako doskonała "odżywka dla mózgu", ponieważ poprawia kondycję mózgu oraz wspiera pamięć i podnosi nasze zdolności intelektualne. Olej przygotowany przy użyciu Bacopa jest stosowany tradycyjnie w przypadku bólów głowy u ludzi.[10,11,12]
Bacopa hamuje acetylocholinesterazę i aktywuje acetylotransferazę choliny, która zwiększa acetylocholinę. Bacopa zwiększa również przepływ krwi do mózgu u ludzi i szczurów. Bacopa (a dokładniej związki aktywne zawarte w Bacopa Monnieri - bakozydy) jest skuteczna w przypadku chronicznego zapalenia nerwów związanych z wiekiem w mózgu szczurów. Bacopa znacząco zmniejsza poziom cytokin prozapalnych, ekspresję białka iNOS, całkowitą zawartość azotynów i lipofuscyny w mózgu szczurów w podeszłym wieku.
Składniki obecne w ekstrakcie Bacopa wykazują właściwości pobudzające wzrost komórek nerwowych u dorosłych szczurów.[13] Bacopa skutecznie odwracał a skutki uszkodzenia oksydacyjne spowodowanego aluminium w móżdżku starych szczurów.
Bacopa pomaga także w regeneracji uszkodzonych neuronów. Bacopa wykazuje działanie ochronne przed uszkodzeniami DNA w astrocytach (komórki glejowe ośrodkowego układu nerwowego).
Ponadto, Bacopa może być również stosowana:
- jako wsparcie w leczeniu niektórych objawów schizofrenii,
- booster układu immunologicznego,
- w przypadku infekcji bakteryjnych i wirusowych,
- przeciwgrzybicznie,
- jako profilaktyka chorób nowotworowych.
Wykazuje również silne działanie antyoksydacyjne, chroni wątrobę i jelita, a także może być używane jako eliksir długowieczności.
Bacognize
Ogólnie rzecz biorąc, wyciągi z liści Bacopa Monnieri są mniej skuteczne i zazwyczaj wymagają większej dawki (~ 750 mg) tylko w celu uzyskania 10% wydajności bacozydu. Choć można to zrobić, opowiadamy się za znormalizowanymi wyciągami, które jasno określały procent bacosydów zawartych w ekstraktu.
Standaryzacja to słowo klucz - jeśli chcesz uzyskać ten sam składnik w tej samej jakości za każdym razem. Naprawdę myślisz, że niektóre firmy produkujące suplementy nie przełączają surowców między partiami po otrzymaniu połączenia od tańszego chińskiego dostawcy?
Bacognize® jest całkowicie naturalnym ekstraktem Bacopa monnieri standardowym 45% Bakozydów. Badania nad zastosowaniem Bacognize® wykazują poprawę funkcji poznawczych, częściowo z powodu aktywacji receptorów 5HT (serotoniny), które mają decydujące znaczenie dla optymalnej funkcji poznawczej [4,21]. Ponadto udowodniono, że poprawia się magazynowanie i zatrzymywanie pamięci u zdrowych starszych osób. [21]
Wartym uwagi jest również standaryzowany na 50% bakozydów ekstrakt firmy Apollos Hegemony. W preparacie Bacopa Monnieri znajdziemy 100 kapsułek, w każdej po 350 mg ekstraktu a więc minimum 175 mg bakozydów!
Bacopa – jak dawkować?
Badania wykazują skuteczność preparatu Bacopy przy 45% ekstrakcie już przy dawce 300 mg. Najlepsze efekty osiągniemy przy dłuższym stosowaniu – 6-8 tygodni.
_______________________________________________________________________________________________________________
A jak wybrać najlepszy adaptogen?
[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]
- Stough C, Singh H, Zangara A. Mechanisms, Efficacy, and Safety of Bacopa monnieri (Brahmi) for Cognitive and Brain Enhancement. Evidence-based Complementary and Alternative Medicine : eCAM. 2015;2015:717605. doi:10.1155/2015/717605. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4568033/
- Murthy, M. K. Gautam, Shalini Goel, V. Purohit, H. Sharma, and R. K. Goel, “Evaluation of In Vivo Wound Healing Activity of Bacopa monniera on Different Wound Model in Rats,” BioMed Research International, vol. 2013, Article ID 972028, 9 pages, 2013. doi:10.1155/2013/972028. https://www.hindawi.com/journals/bmri/2013/972028/cta/
- Aguiar S, Borowski T. Neuropharmacological Review of the Nootropic Herb Bacopa monnieri. Rejuvenation Research. 2013;16(4):313-326. doi:10.1089/rej.2013.1431. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3746283/
- Kumar N, Abichandani LG, Thawani V, Gharpure KJ, Naidu MUR, Venkat Ramana G. Efficacy of Standardized Extract of Bacopa monnieri (Bacognize®) on Cognitive Functions of Medical Students: A Six-Week, Randomized Placebo-Controlled Trial. Evidence-based Complementary and Alternative Medicine : eCAM. 2016;2016:4103423. doi:10.1155/2016/4103423. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5075615/
- Bhandari P, Kumar N, Singh B, Kaur I. Dammarane triterpenoid saponins from Bacopa monnieri. Can J Chem. 2009;87(9):1230-1234. doi:10.1139/V09-111. http://www.nrcresearchpress.com/doi/abs/10.1139/V09-111#.WdTnA8iGPIV
- Singh HK, Dhawan BN. Neuropsychopharmacological effects of the Ayurvedic nootropic Bacopa monniera Linn. (Brahmi) Indian J Pharmacol. 1997;29:S359–65. http://www.ijp-online.com/article.asp?issn=0253-7613;year=1997;volume=29;issue=5;spage=359;epage=365;aulast=Singh;type=0
- Russo A, Borrelli F. Bacopa monniera, a reputed nootropic plant: an overview. Phytomedicine. 2005;12(4):305-317. doi:10.1016/j.phymed.2003.12.008. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15898709/
- Charles PD, Ambigapathy G, Geraldine P, Akbarsha MA, Rajan KE. Bacopa monniera leaf extract up-regulates tryptophan hydroxylase (TPH2) and serotonin transporter (SERT) expression: implications in memory formation. J Ethnopharmacol. 2011;134(1):55-61. doi:10.1016/j.jep.2010.11.045. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21129470
- Thomas RB, Joy S, Ajayan MS, Paulose CS. Neuroprotective potential of Bacopa monnieri and Bacoside A against dopamine receptor dysfunction in the cerebral cortex of neonatal hypoglycaemic rats. Cell Mol Neurobiol. 2013;33(8):1065-1074. doi:10.1007/s10571-013-9973-0. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23975094
- Mathew J, Balakrishnan S, Antony S, Abraham PM, Paulose C. Decreased GABA receptor in the cerebral cortex of epileptic rats: effect of Bacopa monnieri and Bacoside-A. Journal of Biomedical Science. 2012;19(1):25. doi:10.1186/1423-0127-19-25. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3306740/
- Malhotra CK, Das PK. Pharmacological studies of Herpestis monniera Linn (Brahmi). Ind J Med Res 1959;47:294-305 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13664331
- Gohil K, Patel J. A review on Bacopa monniera: Current research and future prospects. Int J Green Pharm. 2010;4(1):1. doi:10.4103/0973-8258.62156. http://greenpharmacy.info/index.php/ijgp/article/viewFile/111/154
- Vollala VR, Upadhya S, Nayak S. Effect of Bacopa monniera Linn.(brahmi) extract on learning and memory in rats: A behavioral study. J Vet Behav Clin Appl Res. 2017;5(2):69-74. doi:10.1016/j.jveb.2009.08.007. http://www.journalvetbehavior.com/article/S1558-7878%2809%2900340-2/abstract
- Agrawal A, Gupta U, Dixit SP, Dubey GP. Changes in brain biogenic amines under the influence of an Ayurvedic drug, Brahmi, and its effect on discrimination learning. Pharmacopsychoecologia 1993;6(1):15-9.
- Dubey GP, Pathak SR, Gupta BS. Combined effect of Brahmi (Bacopa monniera)and Shankhpushpi (Convolvulus pluricaulis) on cognitive functions. Pharmacopsychoecologia 1994;7(3):249-51.
- Stough C, Scholey A, Cropley V, et al. Examining the cognitive effects of a special extract of Bacopa monniera (CDRI08: Keenmnd): a review of ten years of research at Swinburne University. J Pharm Pharm Sci. 2013;16(2):254-258. https://journals.library.ualberta.ca/jpps/index.php/jpps/article/view/19609/15279
- Rastogi M, Ojha RP, Devi BP, Aggarwal A, Agrawal A, Dubey GP. Amelioration of age associated neuroinflammation on long term bacosides treatment. Neurochem Res. 2012;37(4):869-874. doi:10.1007/s11064-011-0681-1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22198697
- Tamara Simpson, Matthew Pase, and Con Stough, “Bacopa monnieri as an Antioxidant Therapy to Reduce Oxidative Stress in the Aging Brain,” Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, vol. 2015, Article ID 615384, 9 pages, 2015. doi:10.1155/2015/615384. https://www.hindawi.com/journals/ecam/2015/615384/
- Pandareesh MD, Anand T, Bhat PV. Cytoprotective propensity of Bacopa monniera against hydrogen peroxide induced oxidative damage in neuronal and lung epithelial cells. Cytotechnology. 2016;68(1):157-172. doi:10.1007/s10616-014-9767-3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4698260/
- Neale, C., Camfield,D., Reay, J, Stough, C. & Scholey, A. Cognitive effects of two nutraceuticals Ginseng and Bacopa benchmarked against modafinil: a review and comparison of effect sizes. British Journal of Clinical Pharmacology, 2013; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23043278
- Calabrese C, Gregory WL, Leo M, Kraemer D, Bone K, Oken B. Effects of a Standardized Bacopa monnieri Extract on Cognitive Performance, Anxiety, and Depression in the Elderly: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Journal of Alternative and Complementary Medicine. 2008;14(6):707-713. doi:10.1089/acm.2008.0018. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3153866/
- Morgan A, Stevens J. Does Bacopa monnieri improve memory performance in older persons? Results of a randomized, placebo-controlled, double-blind trial. J Altern Complement Med. 2010;16(7):753-759. doi:10.1089/acm.2009.0342. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20590480
- Benson S, Downey LA, Stough C, Wetherell M, Zangara A, Scholey A. An acute, double-blind, placebo-controlled cross-over study of 320 mg and 640 mg doses of Bacopa monnieri (CDRI 08) on multitasking stress reactivity and mood. Phytother Res. 2014;28(4):551-559. doi:10.1002/ptr.5029. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23788517
- Sheikh N, Ahmad A, Siripurapu KB, Kuchibhotla VK, Singh S, Palit G. Effect of Bacopa monniera on stress induced changes in plasma corticosterone and brain monoamines in rats. J Ethnopharmacol. 2007;111(3):671-676. doi:10.1016/j.jep.2007.01.025. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17321089
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=Bacopa%5BTitle%2FAbstract%5D [/bg_collapse]
Related posts
18 Comments
Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi
Ciekawostki
Cynk a odporność – jakie są zależności?
Cynk największą popularność zyskuje jesienią. Jest to w pełni uzasadnione, ponieważ cynk pełni krytyczną funkcję w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Jego…
Kurkumina a choroby nowotworowe – jakie są zależności?
Wizytówką kurkuminy jest jej działanie przeciwzapalne, które naukowcy bardzo szeroko opisują w publikacjach naukowych. Przewlekłe stany zapalne uznawane są za…
Magnez w sporcie – jakie są korzyści?
Im większa aktywność fizyczna, tym większe zapotrzebowanie na magnez. Jeśli chcesz zapewnić swojemu ciału optymalne warunki do uzyskiwania progresu sportowego,…
Koenzym Q10 a serce – jakie są zależności?
Serce nieustannie tłoczy krew, która zaopatruje wszystkie nasze tkanki w substancje odżywcze. Co będzie, gdy osłabi swoją pracę? Skutki są…
Maksymalna pompa mięśniowa
Właśnie rozpoczynasz przygodę z treningiem na siłowni, czy może jesteś doświadczonym zawodnikiem szukającym sposobów na optymalizację swojego treningu? Bez względu…
Posiłek potreningowy – najważniejszy w ciągu dnia?
W świecie fitness upowszechniło się takie przekonanie, które głosi, iż posiłek potreningowy jest najważniejszym posiłkiem jedzonym w ciągu całego dnia….
Strength & Conditioning – co to w ogóle jest?
Strength & Conditioning, czyli w wolnym tłumaczeniu siła i kondycjonowanie – co to w ogóle jest za dziedzina nauki i…
Długotrwały trening aerobowy a poziom testosteronu u mężczyzn
Jednym z fizjologicznych systemów organizmu, który jest niezwykle wrażliwy na stres związany z wykonywanymi systematycznie ćwiczeniami fizycznymi jest układ hormonalny….
Witam,
stosuję Bacopę już 3 miesiące dawce 700 mg ekstraktu. Nie oczekiwałam od tego suplementu nie wiadomo jakich efektów, liczyłam bardziej na poprawę koncentracji oraz redukcję stresu. Tak jak podejrzewałam, na pierwsze efekty musiałam poczekać kilka tygodni. Rzeczywiście Bacopa Monnieri 'radzi’ sobie ze stresem bardzo dobrze. Zaznaczam, że nie jest to działanie doraźne po 1szej dawce, jest subtelne ale wyraźne. Nie pomogło mi niestety w kwestii lepszej koncentracji i tutaj pojawia się moje pytanie do autora – co najlepiej dołączyć do suplementacji Bacopą by poprawić koncentrację i funkcje kognitywne? Dodam, że stosuję również l-teaninę ale tylko doraźnie.
Pozdrawiam
Witam Pani Karino.
Proszę spróbować dołączyć Alpha GPC ( https://www.muscle-zone.pl/regeneracja-ukladu-nerwowego/hadess-alpha-gpc-60-kaps ) – to prekursor Acetylocholiny czyli „paliwa” dla mózgu. Pozwoli to jeszcze bardziej wykorzystać potencjał Bacopy.
W kwestii koncentracji warto dodać: https://www.muscle-zone.pl/umysl-i-koncentracja/lions-mane-60-kaps to sprawdzony i niedrogi środek.
Co jeszcze można dodać:
Sulbutiamina: https://www.muscle-zone.pl/metabolizm-i-krazenie-mozgowe/sulbutiamine-60-kaps
Vinpocetyna: https://www.muscle-zone.pl/umysl-i-koncentracja/vinpocetine-100-kaps
Treonian Magnezu: https://www.muscle-zone.pl/magnez/magnesium-l-threonate-120-kaps
Pozdrawiam
Im dłużej stosuję Bacopę tym większe ona zyskuje u mnie uznanie 🙂 po kilku tygodniach mogę potwierdzić – lepsza odporność na stres, co automatycznie poprawia mi nastrój.
Jaka bacopa warto wybrać ,stosując ja pierwszy raz ,czy w formie tabletek czy suszu ?
Pozdrawiam?
W formie kapsułek, polecamy te: https://www.muscle-zone.pl/adaptogeny/bacopa-monnieri-100kaps
Witam, w jakich porach dnia brać ten suplement ??:)
Najlepiej od rana 🙂
Specjaliści Ajurwedy twierdzą, że super jest połączenie Brahmi z Ashwagandhą. Co o tym myślicie?
Ja czasem łącze te dwa zioła. Ashwagandha jak dla mnie, działo pobudzająco przez około 3 godziny.Po Brahmi mam ciekawsze i rozbudowane sny, chociaż sam końcówka przed przebudzeniem może trochę podnieść ciśnienie:).
Dzień dobry, a co Pan myśli o połączeniu Brahmi z Ashwagandhą? Podobno działają synergicznie. Pozdrawiam ciepło! Magda
Dzień dobry,
przez jaki czas można przyjmować brahmi aby przynosiła efekty? Czy jest jakaś górna granica, po której należy zrobić przerwę (+ile ta przerwa powinna trwać)? Z góry dziękuję za odpowiedź.
Pozdrawiam
W dobrej formie warto przyjmować ją 3 miesiące, a potem odstawić 🙂
Na jaki mniej więcej okres odstawić?
Najlepiej na 3-6 miesięcy. Efekty utrzymują się przez dłuższy czas, warto również popróbować inne zioła 🙂
Przyjmowałam Bacopę 100 dni. Na jaki czas mam ją teraz odstawić? Pozdrawiam. Iwona
30 dni
Witam.Moj syn bierze leki depacine chromo i eloganze czy może brać Brahme i ashwagande .Ma silna depresję bo leki obciążają mu organizm.
W tym przypadku należy skonsultować się z lekarzem.