Korzyści zdrowotne wynikające z regularnej konsumpcji buraków i ich przetworów 

W ostatnich latach obserwuje się wyraźny ogólnoświatowy wzrost zainteresowania prozdrowotnymi i ergogenicznymi właściwościami buraka ćwikłowego (Beta vulgaris L.) [1]. Czerwony burak jest jednym z najbardziej popularnych warzyw korzeniowych w naszym kraju, niemniej jednak według danych przedstawionych przez Główny Urząd Statystyczny w 2015 roku jego konsumpcja wśród społeczeństwa w ostatniej dekadzie cechowała się tendencją spadkową.

Burak ćwikłowy zawiera w 100 g (mniej więcej połowa większej sztuki) około 43 kcal, przy czym najwięcej energii pochodzi z węglowodanów (9,5 g, w tym 6,5 g sacharozy i 2,8 g błonnika pokarmowego) [2]. Ponadto w czerwonych burakach znajduje się również wiele wartościowych dla zdrowia witamin i składników mineralnych, w szczególności potas, magnez, wapń, żelazo, fosfor, sód, cynk, miedź, foliany, niacyna, kwas askorbinowy oraz β-karoten. Warto także podkreślić, iż buraki ćwikłowe posiadają w swoim składzie liczne bioaktywne fitosubstancje, takie jak: azotany, związki polifenolowe (flawonoidy, kwasy fenolowe), witaminę C, karotenoidy i betalainy (betacyjaniny i betaksantyny), które wykazują szerokie spektrum właściwości biologicznych w organizmie człowieka [1]. W wielu dotychczas przeprowadzonych badaniach klinicznych dowiedziono, że konsumpcja zarówno czerwonych buraków, jak i ich przetworów w postaci soku czy koncentratu wywiera korzystne na zdrowia właściwości kardioprotekcyjne, przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, immunostymulujące oraz poprawiające możliwości wysiłkowe organizmu [1].

Buraki a ciśnienie tętnicze krwi

Uważa się, że regularna podaż czerwonych buraków i ich przetworów może potencjalnie stanowić uzupełniające leczenie nadciśnienia tętniczego ze względu na wysoką zawartość nieorganicznych azotanów, które w określonych warunkach finalnie skutkują zwiększoną produkcją tlenku azotu, posiadającego zdolność do rozszerzania naczyń krwionośnych i poprawy przepływu krwi [3]. W lipcu 2017 roku w czasopiśmie naukowym „Journal of Hypertension” ukazała się systematyczna praca przeglądowa i metaanaliza, uwzględniająca 13 randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych z całościowym udziałem 325 uczestników, której celem była ocena wpływu suplementacji diety azotanami, w tym także pochodzącymi z soku z buraka ćwikłowego przez okres dłuższy niż 1 tydzień na ciśnienie tętnicze krwi [4]. Rezultaty niniejszej metaanalizy wykazały, iż stosowanie azotanów przez okres od 1 do 6 tygodni przyczyniło się znaczącego obniżenia ciśnienia skurczowego, jak i rozkurczowego u badanych, jednakże wyłącznie w warunkach klinicznych. Nie odnotowano natomiast istotnych zmian w przypadku całodobowego ambulatoryjnego i codziennego domowego monitorowania ciśnienia tętniczego krwi.

Kilka miesięcy później w czasopiśmie naukowym „Advances in Nutrition”, wydawanym przez Amerykańskie Towarzystwo Żywienia (ang. American Society for Nutrition) upubliczniono wyniki systematycznego przeglądu i metaanalizy, obejmującej 22 randomizowane, kontrolowane badania kliniczne, której celem było zbadanie skuteczności suplementacji soku z buraków na ciśnienie tętnicze krwi u ludzi [3]. Irańscy uczeni zaobserwowali, że w porównaniu z placebo, suplementacja sokiem z czerwonych buraków może być związana ze znacznie niższymi poziomami zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego (średnia różnica: odpowiednio –3,55 i –1,32 mm Hg) ciśnienia krwi. Ponadto, najbardziej korzystny wpływ regularnej konsumpcji soku z buraków na ciśnienie tętnicze krwi zaobserwowano, gdy czas trwania suplementacji wynosił powyżej 14 dni. W niniejszej pracy wykazano również, że większe korzyści z systematycznego wypijania soku z buraka uzyskiwali pacjenci zmagający się chorobami przewlekłymi, a także osoby z nadwagą lub otyłością w porównaniu do osób zdrowych. Co więcej, autorzy metaanalizy zasugerowali także potencjalny dobroczynny wpływ innych bioaktywnych fitosubstancji obecnych w burakach ćwikłowych, takich jak chociażby związki polifenolowe na efekt redukcji ciśnienia tętniczego krwi u badanych.

Wpływ buraków na funkcję śródbłonka naczyniowego

Jak się bowiem okazuje, konsumpcja buraków wiąże się również z pozytywnym wpływem na czynność śródbłonka naczyniowego, przepływ krwi i funkcję naczyń krwionośnych [5, 6]. Wydaje się jednak, że te korzystne efekty są mniej wyraźne u osób starszych oraz u pacjentów z ogólnym większym ryzykiem kardiometabolicznym.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]     

1. Clifford T., Howatson G., West D.J., Stevenson E.J.: The potential benefits of red beetroot supplementation in health and disease. Nutrients. 2015 Apr 14;7(4):2801-22. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4425174/
2. https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/342598/nutrients
3. Bahadoran Z., Mirmiran P., Kabir A., Azizi F., Ghasemi A.: The Nitrate-Independent Blood Pressure-Lowering Effect of Beetroot Juice: A Systematic Review and Meta-Analysis. Adv Nutr. 2017 Nov 15;8(6):830-838. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5683004/
4. Ashor A.W., Lara J., Siervo M.: Medium-term effects of dietary nitrate supplementation on systolic and diastolic blood pressure in adults: a systematic review and meta-analysis. J Hypertens. 2017 Jul;35(7):1353-1359.
5. Lara J., Ashor A.W., Oggioni C., Ahluwalia A., Mathers J.C., Siervo M.: Effects of inorganic nitrate and beetroot supplementation on endothelial function: a systematic review and meta-analysis. Eur J Nutr. 2016 Mar;55(2):451-459. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25764393
6. Walker M.A., Bailey T.G., McIlvenna L., Allen J.D., Green D.J., Askew C.D.: Acute Dietary Nitrate Supplementation Improves Flow Mediated Dilatation of the Superficial Femoral Artery in Healthy Older Males. Nutrients. 2019 Apr 26;11(5). pii: E954. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6566150/ [/bg_collapse]