Jak zwiększyć poziom testosteronu- rzetelny przegląd suplementów 

Niedobór testosteronu u mężczyzn związany jest z szeregiem objawów klinicznych i chorób takich jak depresja, otyłość, cukrzyca czy choroby sercowo- naczyniowe. Nie każdy mężczyzna jednak ma wskazania do terapii zastępczej testosteronem, ponadto część mężczyzn nie chce lub boi się podjąć hormonalnej terapii zastępczej w związku z czym szuka alternatywnych metod do zwiększenia naturalnej produkcji testosteronu. Wokół tematu narosło wiele mitów i czytając w internecie artykuły o milionie suplementów, które MIAŁYBY wspomóc produkcję testosteronu właściwie ciężko jest wywnioskować, który z nich NAPRAWDĘ działa.

Pokusiłam się więc o przegląd fachowej literatury, aby sprawdzić czy dysponujemy wystarczającą ilością dowodów, aby polecić ten a nie inny środek. Analizując różne środki (ku mojemu zdziwieniu) stwierdzam, że substancje pochodzenia roślinnego nie są wymysłem naturopatów; część z nich ma rzeczywiście udowodnione działanie i nawet mi, jako lekarzowi ciężko polemizować z badaniami. Oczywiście badanie badaniu nierówne - badanie na 20 osobach ciężko jest nazwać wiarygodnym niemniej jednak warto i je wziąć pod lupę. W analizie uwzględniłam wyłącznie badania na ludziach. Poniżej znajduje się zestawienie na podstawie badań z dostępnych baz danych w którym zawarte są informacje w jakich dawkach podawano dany środek, jak długo, jak duża była grupa włączona do badania oraz czy zaobserwowane istotny statystycznie wzrost poziomu testosteronu we krwi (omówienie pod tabelą).

Zestawienie to dotyczy tylko poziomu testosteronu jednak warto pamiętać, że na  mechanizmy sterujące potencją, samopoczuciem czy wynikami w sporcie wpływa wiele innych czynników. U osób z prawidłowym poziomem testosteronu obserwuje się często obniżone samopoczucie i libido. Z drugiej strony przeanalizowane substancje mają udowodnione szersze działanie niż tylko zwiększanie poziomu testosteronu. Poza suplementami, które porównałam w powyższym zestawieniu na rynku dostępnych jest znacznie więcej, działanie na daną osobę to jednak kwestia mocno indywidualna.

Na podstawie powyższego przeglądu literatury można stwierdzić, że w TOP 3 najlepszych suplementów o udowodnionej skuteczności są:

1. Żeń-szeń malezyjski (Eurycoma, Tongkat). Eurypeptyd zawarty w roślinie pobudza przemianę pregnenolonu i 17-OH-pregnenolonu do DHEA. Badania sugerują, że hamuje działanie fosfodiesterazy i aromatazy oraz podnosi stężenie LH i FSH.
2. Ashwagandha – dość popularny adaptogen, który najczęściej wykorzystuje się celem poprawy jakości snu czy poprawy nastroju, jednak powoduje wzrost stężenia testosteronu poprzez pobudzenie wydzielania
3. Kozieradka pospolita – oprócz pozytywnego wpływu na gospodarkę węglowodanową stymuluje wytwarzanie LH i FSH.

Co ciekawe, palma sabałowa czy Shilajt, które są często zalecane w protokołach PCT nie mają aż tak spektakularnego potwierdzenia w badaniach naukowych, pomimo, iż istnieje kilka badań, które rzeczywiście wskazują na ich skuteczność.

• APOLLO'S HEGEMONY Eurycoma Longjack 90 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• SWANSON DIM Complex 100mg 30 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• HEPATICA Shilajit 90 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Niewiele osób wie też, że zgodnie z wytycznymi medycznymi leczeniem pierwszego rzuty w przypadku niedoboru testosteronu jest nie testosteron, ale leki taki Clomifen, gonadotropina kosmówkowa (HCG), mesterolon (apteczny Proviron), które działając na przysadkę powodują zwiększenie produkcji testosteronu bez zablokowania osi podwzgórze- przysadka- nadnercza. Wydaje się, że przyczyną ich małej popularności w sporcie jest fakt, że nie znajdują one zastosowania w dopingu, ponieważ nie podnoszą poziomu testosteronu na tyle, aby osiągnąć spektakularne wyniki, w związku z czym panowie wolą tradycyjną terapię z testosteronem jako środku, który da im szybkie efekty. Ponadto leki te nie u wszystkich mężczyzn spowodują znaczące zwiększenie testosteronu, jednak niuanse związane ze wskazaniami lub protokołami ich wykorzystania to już wyższa szkoła jazdy, która wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta, dlatego nie będę omawiać tej kwestii w tym artykule.

Nasuwa się pytanie: komu właściwie zależeć może na podniesieniu poziomu testosteronu naturalnie zamiast po prostu poddać się terapii hormonalnej? Największą korzyść odniosą tutaj mężczyźni, którzy chcąc zakończyć swoją przygodę z testosteronem planują odblokować czynność przysadki. Tutaj zastosowanie mają przede wszystkim substancje, które pobudzając przysadkę zwiększają poziom LH i FSH. Kolejną grupą beneficjentów będą mężczyźni u których występują bezwzględne przeciwwskazania do włączenia terapii hormonalnej lub tacy u których poziom testosteronu jest tylko nieznacznie obniżony. Ponadto nie każdy mężczyzna jest dobrym kandydatem do terapii testosteronem: jeśli mężczyzna przyjmuje hormon i nie poddaje się okresowym badaniom, oszczędza na preparatach pozyskując je spoza apteki z niepewnych źródeł to często terapia ma skutek odwrotny – skutkuje pogorszeniem samopoczucia i szeregiem powikłań. Biorąc pod uwagę dostęp do badań hormonalnych w Polsce odradzam terapię testosteronem osobom, które chcą zaoszczędzić na terapii i nie poddają się okresowym badaniom.

Podsumowując, zanim zadecydujecie, który suplement będzie dla was najlepszy należy.

1. Wykonać badania krwi- tutaj szczególnie ważny jest poziom testosteronu wolnego i całkowitego.
2. Zastanowić się jakie są wasze oczekiwania odnośnie efektu, który chcielibyście osiągnąć.
3. Zweryfikować aktualny stan wiedzy na temat dostępnych suplementów.
4. Skonsultować się ze specjalistą, jeśli uważacie, że terapia hormonalna może być rozwiązaniem dla Was.
5. Pamiętać, że to co działa na kolegę nie zawsze będzie idealne dla Was tak samo jak to, że to, co wykazuje badanie nie zawsze da podobny skutek w Waszym przypadku i na odwrót- niejednokrotnie suplementy bez rzetelnych badań wywierają istotne działanie na daną osobę.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]

1. Phytother Res. 2014 Apr;28(4):544-50. Tongkat Ali as a potential herbal supplement for physically active male and female seniors--a pilot study. Henkel RR¹, Wang R, Bassett SH, Chen T, Liu N, Zhu Y, Tambi MI.
2. J Int Soc Sports Nutr. 2013 May 26;10(1):28. Effect of Tongkat Ali on stress hormones and psychological mood state in moderately stressed subjects. Talbott SM¹, Talbott JA, George A, Pugh M.
3. 2012 May;44 Suppl 1:226-30 Standardised water-soluble extract of Eurycoma longifolia, Tongkat ali, as testosterone booster for managing men with late-onset hypogonadism? Tambi MI¹, Imran MK, Henkel RR.
4. Ismail, S. B., Wan Mohammad, W. M. Z., George, A., Nik Hussain, N. H., Musthapa Kamal, Z. M., & Liske, E. (2012). Randomized Clinical Trial on the Use of PHYSTA Freeze-Dried Water Extract ofEurycoma longifoliafor the Improvement of Quality of Life and Sexual Well-Being in Men. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2012, 1–10.
5. McDonald, T. J., Perry, M. H., Jones, A. G., Donohoe, M., Salzmann, M. B., & O’Connor, J. (2011). A novel case of a raised testosterone and LH in a young man. Clinica Chimica Acta, 412(21-22), 1999–2001.
6. N Engl J Med. 2006 Feb 9;354(6):557-66. Saw palmetto for benign prostatic hyperplasia. Bent S¹, Kane C, Shinohara K, Neuhaus J, Hudes ES, Goldberg H, Avins AL.
7. Eur Urol. 1994;26(3):247-52. Comparison of finasteride (Proscar) and Serenoa repens (Permixon) in the inhibition of 5-alpha reductase in healthy male volunteers. Strauch G¹, Perles P, Vergult G, Gabriel M, Gibelin B, Cummings S, Malbecq W, Malice MP.
8. Anderson, M. L. (2014). Evaluation of Resettin® on serum hormone levels in sedentary males. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 11(1).
9. FASEB J. 1987 Nov;1(5):394-7. Effect of dietary boron on mineral, estrogen, and testosterone metabolism in postmenopausal women. Nielsen FH¹, Hunt CD, Mullen LM, Hunt JR.
10. Naghii, M. R., Mofid, M., Asgari, A. R., Hedayati, M., & Daneshpour, M.-S. (Comparative effects of daily and weekly boron supplementation on plasma steroid hormones and proinflammatory cytokines. Journal of Trace Elements in Medicine and Biology, (2011). 25(1), 54–58.
11. Int J Sport Nutr. 1993 Jun;3(2):140-9. The effect of boron supplementation on lean body mass, plasma testosterone levels, and strength in male bodybuilders. Ferrando AA¹, Green NR.
12. J Herb Pharmacother. 2005;5(4):1-11. Urtica dioica for treatment of benign prostatic hyperplasia: a prospective, randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover study. Safarinejad MR¹.
13. Int Journal of Current Research and Academic Research. olume 2 Number 7 (July-2014) pp. 153-160Therapeutic effects of stinging nettle (Urtica dioica) in women with Hyperandrogenism. Farzad Najafipour, Alireza Ostad Rahimi, Majid Mobaseri, Naser Agamohamadzadeh, Ali Nikoo*, and Akbar Aliasgharzadeh
14. 2008 Nov-Dec;15(6):1157-62. Beneficial effects of Lepidium meyenii (Maca) on psychological symptoms and measures of sexual dysfunction in postmenopausal women are not related to estrogen or androgen content. Brooks NA¹, Wilcox G, Walker KZ, Ashton JF, Cox MB, Stojanovska L.
15. 2009 Apr;41(2):95-9. Subjective effects of Lepidium meyenii (Maca) extract on well-being and sexual performances in patients with mild erectile dysfunction: a randomised, double-blind clinical trial. Zenico T¹, Cicero AF, Valmorri L, Mercuriali M, Bercovich E.
16. 2002 Dec;34(6):367-72. Effect of Lepidium meyenii (MACA) on sexual desire and its absent relationship with serum testosterone levels in adult healthy men. Gonzales GF¹, Córdova A, Vega K, Chung A, Villena A, Góñez C, Castillo S.
17. J Endocrinol. 2003 Jan;176(1):163-8. Effect of Lepidium meyenii (Maca), a root with aphrodisiac and fertility-enhancing properties, on serum reproductive hormone levels in adult healthy men. Gonzales GF¹, Córdova A, Vega K, Chung A, Villena A, Góñez C.
18. Asian J Androl. 2001 Dec;3(4):301-3. Lepidium meyenii (Maca) improved semen parameters in adult men. Gonzales GF¹, Cordova A, Gonzales C, Chung A, Vega K, Villena A.
19. Dording CM, Schettler PJ, Dalton ED, et al. A double-blind placebo-controlled trial of maca root as treatment for antidepressant-induced sexual dysfunction in women. Evid Based Complement Alternat Med. 2015;2015:949036.
20. Fertil Steril. 2010 Aug;94(3):989-96.. Withania somnifera improves semen quality by regulating reproductive hormone levels and oxidative stress in seminal plasma of infertile males. Ahmad MK¹, Mahdi AA, Shukla KK, Islam N, Rajender S, Madhukar D, Shankhwar SN, Ahmad S.
21. J Ethnopharmacol. 2013 Aug 26;149(1):208-14. Efficacy of Withania somnifera on seminal plasma metabolites of infertile males: a proton NMR study at 800 MHz. Gupta A¹, Mahdi AA, Shukla KK, Ahmad MK, Bansal N, Sankhwar P, Sankhwar SN.
22. J Int Soc Sports Nutr. 2015 Nov 25;12:43. Examining the effect of Withania somnifera supplementation on muscle strength and recovery: a randomized controlled trial. Wankhede S¹, Langade D², Joshi K³, Sinha SR⁴, Bhattacharyya S⁵.
23. Evid Based Complement Alternat Med. 2009 Sep 29 Withania somnifera Improves Semen Quality in Stress-Related Male Fertility. Mahdi AA¹, Shukla KK, Ahmad MK, Rajender S, Shankhwar SN, Singh V, Dalela D.
24. Ambiye VR, Langade D, Dongre S, Aptikar P, Kulkarni M, Dongre A. Clinical Evaluation of the Spermatogenic Activity of the Root Extract of Ashwagandha (Withania somnifera) in Oligospermic Males: A Pilot Study. Evid Based Complement Alternat Med. 2013;2013:571420.
25. Phytother Res. 2011 Sep;25(9):1294-300. Physiological aspects of male libido enhanced by standardized Trigonella foenum-graecum extract and mineral formulation. Steels E¹, Rao A, Vitetta L.
26. Bushey, Brandon; Taylor, Lem W.; Wilborn, Colin W.; Poole, Chris; Foster, Cliffa A.; Campbell, Bill; Kreider, Richard B.; and Willoughby, Darryn S. (2009) "Fenugreek Extract Supplementation Has No effect on the Hormonal Profile of Resitance-Trained Males," International Journal of Exercise Science: Conference Proceedings: Vol. 2 : Iss. 1 , Article 13.
27. Poole C, Bushey B, Foster C, et al. The effects of a commercially available botanical supplement on strength, body composition, power output, and hormonal profiles in resistance-trained males. J Int Soc Sports Nutr. 2010;7:34. Published 2010 Oct 27. doi:10.1186/1550-2783-7-34
28. Maheshwari A, Verma N, Swaroop A, et al. Efficacy of Furosap^TM, a novel Trigonella foenum-graecum seed extract, in Enhancing Testosterone Level and Improving Sperm Profile in Male Volunteers. Int J Med Sci. 2017;14(1):58-66. Published 2017 Jan 10.
29. Wankhede S, Mohan V, Thakurdesai P. Beneficial effects of fenugreek glycoside supplementation in male subjects during resistance training: A randomized controlled pilot study. J Sport Health Sci. 2015;5(2):176-182.
30. Aging Male. 2016 Jun;19(2):134-42. Epub 2016 Jan 20. Testofen, a specialised Trigonella foenum-graecum seed extract reduces age-related symptoms of androgen decrease, increases testosterone levels and improves sexual function in healthy aging males in a double-blind randomised clinical study. Rao A¹, Steels E², Inder WJ³, Abraham S¹, Vitetta L^1,4.
31. Park HJ, Lee KS, Lee EK, Park NC. Efficacy and Safety of a Mixed Extract of Trigonella foenum-graecum Seed and Lespedeza cuneata in the Treatment of Testosterone Deficiency Syndrome: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Clinical Trial. World J Mens Health. 2018;36(3):230-238.
32. Am J Transl Res. 2010 Jul 23;2(4):402-11. A phase I dose-escalation study of oral BR-DIM (BioResponse 3,3'- Diindolylmethane) in castrate-resistant, non-metastatic prostate cancer. Heath EI¹, Heilbrun LK, Li J, Vaishampayan U, Harper F, Pemberton P, Sarkar FH
33. 2016 Jun;48(5):570-5. Clinical evaluation of purified Shilajit on testosterone levels in healthy volunteers. Pandit S¹, Biswas S¹, Jana U¹, De RK¹, Mukhopadhyay SC¹, Biswas TK
34. 2010 Feb;42(1):48-56. Clinical evaluation of spermatogenic activity of processed Shilajit in oligospermia. Biswas TK¹, Pandit S, Mondal S, Biswas SK, Jana U, Ghosh T, Tripathi PC, Debnath PK, Auddy RG, Auddy B.[/bg_collapse]