Różne oblicza witaminy B12 – właściwości poszczególnych jej form 

B12 jest jedną z najważniejszych witamin krążących w naszym ustroju. Warto wspomnieć jednak, że witamina B12 nie jest wyłącznie jedną substancją, a występuje w kilku formach, wśród których wyróżniamy głównie cyjanokobalaminę, metylokobalaminę, hydroksykobalaminę oraz adenozylokobalaminę, które wykazują pewne różnice pomiędzy sobą. Do tej pory na polskim rynku dostęp do form adenozylo- i hydroksy- był mocno ograniczony, jednak dzięki pojawieniu się marki Seeking Health w ofercie Muscle-Zone ten problem znika. Przyjrzyjmy się zatem właściwościom każdej z tych form, by móc sprawnie personalizować swoją suplementację i czerpać z niej maksimum korzyści.

• AVITALE Witamina B12 200 mcg 30 ml
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• APOLLO'S HEGEMONY+ Methylcobalamin B12 60 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• APOLLO'S HEGEMONY+ Hydroxocobalamin 60 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Witamina B12 co to?

Kobalamina jest witaminą rozpuszczalną w wodzie o bardzo złożonej strukturze, w której atomem centralnym jest kobalt, na co też wskazuje jej nazwa. Żywo uczestniczy w procesach krwiotwórczych, a jej niedobór jest jednym z czynników powodujących anemię. Dobrze znana jest też neurologiczna rola tej witaminy. Uczestniczy ona w produkcji osłonek mielinowych na neuronach, w syntezie neuroprzekaźników, które wpływają na nasz nastrój, w syntezie cząsteczek DNA, w metabolizmie białek, węglowodanów i lipidów.

Witamina B12 i MTHFR

Coraz więcej mówi się o roli cyklu metylacyjnego i dysfunkcjach w jego obrębie. Metylacją nazywamy proces przenoszenia cząsteczki metylowej z jednej molekuły na drugą. Popularnym zaburzeniem w tym cyklu jest nadmierna kumulacja homocysteiny w krwiobiegu. B12 wspomaga jedną ze ścieżek jej rozkładu do metioniny, która może być wtedy ponownie wykorzystana przez organizm. Konkretnie chodzi o wsparcie działania enzymu syntazy metioninowej, który przyłącza grupę metylową pobraną z metylotetrahydrofolianu do homocysteiny tworząc metioninę. Z metioniny następnie tworzona jest SAMe (s-adenozylometionina), która jest najważniejszym donorem grup metylowych i warunkuje przebieg wielu procesów biochemicznych.

Witamina B12 niedobory

Głównymi czynnikami wpływającymi na możliwość niedoboru tej witaminy są:
- diety wegańskie i wegetariańskie, gdyż witamina ta jest typowo odzwierzęca i nie znajdziemy jej aktywnych form w roślinach
- podeszły wiek, co jest przyczyną częstych zaburzeń kognitywnych i neurodegeneracyjnych
- zaburzenia wchłaniania i/lub trawienia
- stosowanie leków z grupy inhibitorów pompy protonowej lub metforminy

By ułatwić wybór odpowiedniego dla siebie suplementu z B12, przestudiujmy czym charakteryzują się poszczególne jej formy.

Witamina B12 - Cyjanokobalamina

Najpowszechniejsza, najtańsza forma B12. Niestety, pomimo powszechnego wykorzystania w wielu suplementach, nie jest wyborem optymalnym. Potencjalnie szkodliwa wydaje się być obecność cyjanku, który jest silną toksyną. Co prawda nie występuje tutaj w ilościach znacznych, jednak nawet niewielkie jego ilości muszą zaangażować pewne procesy odpowiadające za detoksykację, by ten cyjanek z organizmu usunąć. Co ciekawe, w usuwaniu cyjanku uczestniczy… witamina B12. A więc zaraz po dostarczeniu tej formy do organizmu część witaminy musi być od razu zużyta.

Witamina B12 - Metylokobalamina

Ta forma w ostatnich latach zdobyła serca wielu osób, które poważnie podchodzą do kwestii doboru właściwych suplementów. W przeciwieństwie do cyjanokobalaminy nie dostarcza do organizmu toksyn oraz jest od razu w formie aktywnej, gotowej do wykorzystania przez enzymy kobalamino-zależne. To właśnie do metylokobalaminy przekształcana jest cyjanokobalamina po pozbyciu się cyjanku.

Metylokobalamina dodatkowo dostarcza grup metylowych, które mogą być wykorzystane w wielu reakcjach. Powszechność zaburzeń we wspomnianym już cyklu metylacyjnym często skutkuje potrzebą dostarczania większej ilości grup metylowych, a w takich przypadkach suplementacja wersją metylowaną przynosi bardzo korzystne, wyraźnie odczuwalne efekty.

• APOLLO'S HEGEMONY+ Methylcobalamin B12 60 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Metylowana B12 może wykazywać działanie przeciwbólowe w przypadku neuropatii cukrzycowej, bólu dolnego odcinka pleców i karku oraz w różnych typach neuralgii. Efekt ten zawdzięczany jest właściwościom regenerującym neurony oraz nasilaniu działania noradrenaliny i serotoniny, które mogą zmniejszać odczuwanie bólu^[1]. Dane naukowe wskazują, że pełny efekt terapeutyczny uzyskujemy dopiero po dodaniu adenozylokobalaminy do wersji metylowanej^[2], jednak metylo-B12 wykazuje silniejszy wpływ na produkcję krwi niż adenozylo-B12^[3]. Ta forma w regularnej suplementacji chroni neurony przed ekscytotoksycznością wywołaną nadmiernym pobudzeniem receptorów NMDA przez glutaminian^[4]. Metylokobalamina jest ważnym dodatkiem do folianów, gdy nastawiamy się na obniżenie poziomu homocysteiny we krwi^[5]. Są także przesłanki o jej przydatności w terapii niektórych nowotworów złośliwych zależnych od androgenów i estrogenów^[6].

Witamina B12 - Hydroksykobalamina

Ta forma B12 przypadnie do gustu szczególnie osobom, które mają problem z nadmiarem grup metylowych w ustroju (co określane jest mianem overmethylation), przy czym pre-metylowana forma kobalaminy może powodować potencjalne dolegliwości, objawiające się między innymi zaburzeniami nastroju.

Hydroksykobalamina jest bardzo efektywnie przekształcana do metylokobalaminy oraz adenozylokobalaminy, które są formami aktywnymi wykorzystywanymi przez organizm. Dzięki temu możemy korzystać z dobrodziejstw formy metylowanej, jednak bez przemycania do organizmu kolejnych grup metylowych, co mogłoby nadmiernie zwiększyć ich całkowitą pulę. Polecana jest szczególnie osobom, które nie czują się najlepiej przy suplementacji metylokobalaminą, a chcą skorzystać z suplementu lepszej jakości niż w przypadku cyjanokobalaminy.

• APOLLO'S HEGEMONY+ Hydroxocobalamin 60 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Ta forma witaminy B12 jest skutecznym antidotum na bardzo groźne zatrucia cyjankiem^[7], które prowadzą nawet do śmierci. Dzięki temu może być także potencjalnie pomocna w walce z nałogiem tytoniowym, neutralizując cyjanek przemycany wraz z dymem^[8]. Porównując hydroksy- do cyjanokobalaminy, ta pierwsza wykazuje większą skuteczność w leczeniu niedoboru witaminy B12 dzięki lepszej retencji w organizmie, sprawniejszemu transportowi do komórek i efektywniejszemu przekształcaniu do aktywnych koenzymatycznie form^[9]. Forma hydroksy- skuteczniej niż cyjano- obniża poziomy kwasu metylomalonowego i homocysteiny u osób z zaburzeniami metabolizmu kobalaminy^[10]. Hydroksy- i adenozylokabalaminy to najobficiej występujące w żywności formy witaminy B12^[11]. Forma hydroksy- jest tą, która utrzymuje zwiększone stężenie witaminy B12 we krwi przez najdłuższy czas^[12].

Witamina B12 - Adenozylokobalamina

Kobalamina z przyłączoną cząsteczką 5-deoksyadenozyny. Obok hydroksy-B12 jest najgęściej występującą w żywności formą tej witaminy. Ta forma znana jest jako mitochondrialna B12. Jest to kolejna, obok wersji metylowanej forma aktywna, która nie wymaga konwersji by rozpocząć swoje działanie, jednak w przeciwieństwie do metylokobalaminy nie dostarcza do organizmu dodatkowych grup metylowych. Działa jako kofaktor dla enzymu mutazy metylomalonylo-koenzymu A, który przekształca metylomalonylo-CoA do bursztynylo-CoA, przez co wspiera metabolizm energetyczny.

• APOLLO'S HEGEMONY Adenosylcobalamin 120 tab.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Wskazuje się, że to właśnie adenozylokobalamina wykazuje działanie regenerujące osłonki mielinowe^[2]. Uczestniczy także w procesie syntezy leucyny^[13].

Przeczytaj więcej o witaminach z grupy B. 

Podsumowanie - jaką formę B12 wybrać?

Bez wątpienia witamina B12 odgrywa ogromną rolę w ludzkim organizmie, jednak dobór jej formy gdy decydujemy się na suplementację również ma duże znaczenie. W ostatnich latach wyraźnie widać wzrost popularności metylokobalaminy w miejsce cyjanokobalaminy, co jest bardzo dobrą tendencją. Jednak by osiągnąć pełnię korzyści, zaleca się stosowanie połączenia metylo i adenozylokobalaminy.

Trzeba jednak mieć na uwadze, że nie każdy dobrze reaguje na podaż donorów grup metylowych, wśród których jest również metylokobalamina. W tej sytuacji najlepszym rozwiązaniem jest użycie hydroksykobalaminy samodzielnie lub w połączeniu z adenozylokobalaminą.

Referencje:

[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3888748/
[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5370327/
[3] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2741387
[4] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9112980/
[5] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2741387
[6] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9202976/
[7] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11385334
[8] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18397973
[9] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6692038/
[10] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2741384
[12] http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(68)90752-6/abstract
[13] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/92029762