Dietoterapia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego – część II 

W pierwszej części artykułu dokonano przeglądu potencjalnych mechanizmów odpowiedzialnych za związek między sposobem odżywiania a patogenezą wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Z kolei, w niniejszej odsłonie omówione zostaną pokrótce poszczególne kontrolowane i randomizowane interwencje dietetyczne, które przeprowadzono dotychczas u chorych z colitis ulcerosa.

Chociaż wielu pacjentów cierpiących na wrzodziejące zapalenie jelita grubego przypisuje swoje objawy lub zaostrzenie choroby czynnikom dietetycznym, przeprowadzono do chwili obecnej jedynie kilka dobrze zaprojektowanych, randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych w celu oceny rzeczywistej roli żywienia w leczeniu tej nieswoistej choroby zapalnej jelit [1].

Dieta low-FODMAP w colitis ulcerosa

W maju 2017 roku w czasopiśmie naukowym „World Journal of Gastroenterology” ukazały się wyniki prospektywnego, randomizowanego badania z udziałem 89 pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (w tym 61 z colitis ulcerosa) w okresie remisji lub z łagodną, bądź umiarkowaną postacią choroby i współistniejącymi objawami podobnymi do IBS [2]. Pacjenci zostali losowo przypisani na okres 6 tygodni do grupy spożywającej dietę low-FODMAP o niskiej podaży łatwo fermentujących, krótkołańcuchowych węglowodanów, w tym galakto- i fruktooligosacharydów (GOS i FOS), disacharydów (laktozy), monosacharydów (fruktozy) oraz polioli (w tym sorbitolu, mannitolu, ksylitolu, maltitolu) lub do grupy mającej zwyczajową dietę. U chorych z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego zaobserwowano wyraźny spadek nasilenia objawów związanych z IBS w obu grupach, niemniej jednak znaczne obniżenie aktywności choroby ocenianej przez prosty kliniczny indeks SCCAI, odnotowano wyłącznie u pacjentów na diecie o niskiej zawartości FODMAP. Ponadto, dieta low-FODMAP przyczyniła się do poprawy jakości życia pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit, zbadanej za pomocą kwestionariusza SIBDQ. Nie stwierdzono natomiast znaczącego wpływu diety o niskiej zawartości FODMAP na stężenie markerów stanu zapalnego, takich jak CRP we krwi oraz kalprotektyna w stolcu u badanych.

W jeszcze innym randomizowanym, kontrolowanym badaniu klinicznym z udziałem 32 pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit w okresie remisji, w tym 17 chorych z colitis ulcerosa zauważono, że wysokie dawki fruktanów (12 g na dobę), natomiast nie GOS lub sorbitolu (w dawce 6 g na dzień) doprowadziły do zaostrzenia funkcjonalnych objawów żołądkowo-jelitowych u badanych, tj. bólu brzucha, wzdęcia brzucha, uczucia parcia na stolec oraz wzrostu ilości gazów jelitowych [3]. Warto także podkreślić, że rezultaty ubiegłorocznej systematycznej pracy przeglądowej i metaanalizy, upublicznionej na łamach czasopisma „Clinical Nutrition” wykazały, iż przestrzeganie diety low-FODMAP jest korzystne w redukcji objawów żołądkowo-jelitowych (w tym biegunki, wzdęcia brzucha, bólu brzucha, nudności, zmęczenia) u pacjentów z chorobami zapalnymi jelit, zwłaszcza w okresie remisji [4].

Dieta eliminacyjna w oparciu o wynik badania przeciwciał klasy IgG

W poprzednim roku w czasopiśmie naukowym „Inflammatory Bowel Diseases” opublikowano wyniki badania interwencyjnego, w którym udział wzięło 97 pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, którzy byli w remisji lub mieli łagodną, bądź umiarkowaną postać choroby [5]. Na początku u chorych zbadano obecność we krwi przeciwciał klasy IgG specyficznych dla antygenów jaj, pszenicy, mleka krowiego, kukurydzy, pomidorów, kraba, ryżu, soi, dorsza, krewetek, grzybów, wołowiny, kurczaka i wieprzowiny. Swoiste przeciwciała klasy IgG dla żywności wykryto, aż u 70,10 % uczestników studium. W dalszej kolejności, na podstawie określonych mian przeciwciał klasy IgG pacjenci zostali przydzieleni do grupy diet eliminacyjnych i zostali poinstruowani, aby całkowicie przerwać lub znacząco zmniejszyć przyjmowanie poszczególnych produktów żywnościowych. Z kolei, pacjenci z grupy kontrolnej zostali poproszeni o przestrzeganie codziennej, rutynowej diety. Czas trwania niniejszej próby klinicznej wynosił 6 miesięcy. Po półrocznym okresie trwania eksperymentu zaobserwowano, że dieta eliminacyjna wiązała się ze znacznym obniżeniem wyników oceny aktywności choroby według skali Mayo oraz poprawą jakości życia w porównaniu z dietą kontrolną. Co więcej, grupa interwencyjna charakteryzowała się wyższym średnim wskaźnikiem masy ciała BMI i stężeniem albuminy w osoczu krwi w porównaniu z grupą kontrolną. Nie ulega wątpliwości, że odkryte interakcje między nietolerancją pokarmową opartą o wyniki badania przeciwciał klasy IgG a aktywnością choroby colitis ulcerosa uzasadniają dalsze badania w tej materii.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]      

1. Keshteli A.H., Madsen K.L., Dieleman L.A.: Diet in the Pathogenesis and Management of Ulcerative Colitis; A Review of Randomized Controlled Dietary Interventions. Nutrients. 2019 Jun 30;11(7). pii: E1498. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6683258/
2. Pedersen N., Ankersen D.V., Felding M., Wachmann H., Végh Z., Molzen L., et al.: Low-FODMAP diet reduces irritable bowel symptoms in patients with inflammatory bowel disease. World J Gastroenterol. 2017 May 14;23(18):3356-3366. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5434443/
3. Cox S.R., Prince A.C., Myers C.E., Irving P.M., Lindsay J.O., Lomer M.C., et al.: Fermentable Carbohydrates [FODMAPs] Exacerbate Functional Gastrointestinal Symptoms in Patients With Inflammatory Bowel Disease: A Randomised, Double-blind, Placebo-controlled, Cross-over, Re-challenge Trial. J Crohns Colitis. 2017 Dec 4;11(12):1420-1429. https://academic.oup.com/ecco-jcc/article/11/12/1420/3835798
4. Zhan Y.L., Zhan Y.A., Dai S.X.: Is a low FODMAP diet beneficial for patients with inflammatory bowel disease? A meta-analysis and systematic review. Clin Nutr. 2018 Feb;37(1):123-129. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28587774
5. Jian L., Anqi H., Gang L., Litian W., Yanyan X., Mengdi W., et al.: Food Exclusion Based on IgG Antibodies Alleviates Symptoms in Ulcerative Colitis: A Prospective Study. Inflamm Bowel Dis. 2018 May 16. [/bg_collapse]