Dieta i ruch fizyczny, jako jedne z głównych dróg do utraty tkanki tłuszczowej 

W Starożytnych czasach człowiek przy tuszy(otyły) był osobą poważaną i jego otyłość była znakiem wysokiego stanu społecznego, dziś jednak takie odchylenie od normy jakim jest nadwaga jest raczej uważana za niedbalstwem o swoje własne zdrowie i wygląd fizyczny. Nie trzeba tłumaczyć, że ludzie mający problemy z nadwagą mają najczęściej problemy z krążeniem i innymi wieloma problemami zdrowotnymi, spora część Polaków umiera z powodów właśnie związanych z nadwagą, jedną z nich jest np. miażdżyca, która przez ostatnie lada zbiera spore “plony”. Dlaczego? Wynika to z wielu powodów m.in. z braku czasu, którego człowiekowi coraz bardziej brakuje. Nawyki przeciętnego kowalskiego właśnie prowadzą do takie stanu rzeczy, jemy w pośpiechu, a najgorsze jest w tym wszystkim , że są to śmiecie najczęściej z barów szybkiej obsługi tzw. fast-food`ów.
Innym ważnym czynnikiem powodującym ogromne problemy jest brak ruchu, którego jest albo porostu za mało, albo nie ma go wcale. Jest to ogromnym błędem gdyż wysiłek fizyczny może dać relaks o wiele lepszy niż typowe zajęcia jakie wykonujemy w czasie wolnym, jakim jest oglądanie telewizji. lub siedzenie, przez komputerem. I w oto bardzo łatwy sposób doprowadzamy swój organizm do nadwagi lub w rzadszych przypadkach otyłości, która jest już poważną chorobą. Taki stan rzeczy często jest lekceważony przez ludzi i dopiero jakieś przykre doświadczenia związane ze sferą uczuciową czy po prostu zdrowotną powodują, że człowiek chce się zmienić. Często jest to słomiany zapał, gdyż walka z nadwagą jest ciężka i wymaga sporych poświęceń. Dlatego też niektórzy wolą iść na skróty, wydając ogromne ilości pieniędzy na super działające środki odchudzające, czy też “super przyrządy od których na samo patrzenie ubywa nam kilogramów”. Niestety jest to zła droga gdyż jest ona po prostu nie skuteczna. Oczywiście są środki, farmakologiczne, które są bardzo a to bardzo skuteczne ich skuteczność jest oceniana niemal w 100% w redukcji tkanki tłuszczowej są to np. takie środki jak DNP – która jest pochodną pestycydów, czy “mniej” skuteczne, hormony tarczycy T3, T4 czy leki jak np. Salbutamol, który jest lekiem na oskrzela ,działa on m.in na beta 3-receptory, pomagają one m.in. w usuwaniu “trudnego tłuszczu” którego naturalnymi środkami jest bardzo trudno usunąć. Są to np. miejsca dokoła męskich brodawek sutkowych potocznie nazywana lipomastią czy tez u kobiet uda czy pośladki. Czy też środki traktowanych jako suplementy-dodatki stosowane pod czas redukcji tkanki tłuszczowej, jak np. ekstrakt z zielonej herbaty, fat burnery potocznie nazywane, których składy różnią się gdyż każdy producent ma najczęściej inną formułę, ale z reguły znajduje się tam cholina , inzotol, cla , czy tez karnityna. Takich środków farmakologicznych jest naprawdę bardzo dużo te najbardziej skuteczne, czyli DNP, hormony T3 T4 są bardzo niebezpieczne i w bardzo łatwy sposób można sobie zrobić krzywdę na całe życie. Dlatego też człowiekowi, bardzo ważne jest, aby ludzie chcący się odchudzać, najpierw poznali podstawowe zasady żywieniowe czy treningowe.

Przystępując do walki z nadwagą w sposób naturalny nie potrzebne są wizyty u lekarza(chyba, że mamy problemy z tarczycą lub inne choroby hormonalne, które właśnie powodują naszą nadwagę), należy pamiętać, że mowa tu o nadwadze a nie otyłości, która jest już poważnym zagrożeniem zdrowotnym. Jak już wyżej pisałem najlepszą drogą walki z nadwagą jest połączenie ruchu fizycznego z odpowiednim sposobem odżywiania. Takie połączenie daje bardzo dobre efekty czasami są one lepsze niż przy stosowaniu nawet bardzo mocnych środków farmakologicznych. Jak prawidłowo ułożyć sobie dietę? Można to zrobić na parę sposobów jedynym z nich jest pójście do osoby, która się tym zajmuje lub po prostu posiedzieć i poczytać. Ta ostatnia metoda jest może i czasochłonna, ale za to przynosi wiele pożytku dla ciebie, oczywiście nie pozna się wszystkiego, ale podstawy wystarczą, aby dobrze się odżywiać.

Co powinniśmy jeść? I czym należy się kierować przy wyborze diety?

Przede wszystkim tym, co lubimy jeść, spora część ludzi nie wyobraża sobie życia bez chleba czy bułek, czyli węglowodanów, które jak wiadomo są w pierwszej kolejności głównym źródłem energii. Istotą takiej diety jest po prostu ograniczanie kalorii, jakie spożywamy. Należy pamiętać, aby głównym źródłem energii były węglowodany złożone a nie proste – te ostatnie są spalane w bardzo szybki sposób i dostarczają szybko energii ich wadą jest to, iż kiedy nasz organizm nie potrzebuje energii lub nie potrzebuje go za dużo, odkłada tą energię w postaci tkanki tłuszczowej. Natomiast ww. złożone uwalniają ją stopniowo, więc działają analogicznie do prostych. Źródłem ww. złożonych jest np. chleb razowy, płatki, owsiane, makaron, ryż itd. Natomiast proste występują w przetworach owocowych, sokach, napojach słodkich itd. Każda dieta powinna zawierać tłuszcz, większość ludzi popełnia ogromny błąd eliminując go całkowicie z diety myśląc, że to właśnie tłuszcz powoduje przyrost tkanki tłuszczowej. Jednak nie od dziś wiadomo, że tłuszcze mają szerokie zastosowanie. Mowa tu o tłuszczach zdrowych, czyli NNKT(niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe), bez których nasz organizm nie mógłby funkcjonować. Takie tłuszcze występują np. w oliwie z oliwek, rybach tłustych – makrela, węgorz, śledź itd. Bardzo ważne również są WNKT(wielonienasycone kwasy tłuszczowe)do, których zalicza się Omega-3 i Omega-6 których spore ilości występują w oleju lnianym czy tez siemię lnianym, o-3 zawiera bardzo ważne kwasy EPA i DHA które są nie zbędne do normalnego funkcjonowania organizmu ludzkiego, dla przykładu kora mózgowa jest zbudowana niemal w 60% z DHA. W dietach należy unikać tłuszczy niezdrowych czyli nasyconych lub wielonasyconych tłuszczy, są one niezdrowe i powodują m.in. właśnie problemy z krążeniem itd. W dietach powinno być ich zawsze jak najmniej. Jak pisałem wyżej głównie tyjemy przez przekraczanie naszego zapotrzebowania kalorycznego. Które można obliczyć w bardzo łatwy sposób mnożąc wagę razy 24h wynik który nam wyjdzie(BMR) mnożymy razy współczynnik aktywności np. dla osoby uprawiającej jakiś sport – typowo rekreacyjnie jest on 1.2-1.3 natomiast dla osób które mają siedzący tryb życia jest to 1. U kobiet wynik, jaki otrzymamy(BMR) należy pomnożyć razy 0,9 i potem dopiero razy współczynnik aktywności. Jest to nasze dzienne zapotrzebowanie kaloryczne. Jeżeli naszym celem jest redukcja tkanki tłuszczowej, obcinamy nasz BMR o średnio 300-400kcal i przez mniej więcej dwa tygodnie czasu obserwujemy nasze ciało jak reaguje na taki stan rzeczy, jeżeli waga nadal będzie stać możemy obciąć jeszcze o 100-200kcal. Lub dodając więcej ćwiczeń aerobowych(o których będzie poniżej). Ilość kalorii jaka nam zostaje rozkładamy średnio na 1,2-1,5gr białka na kg, 1gr tłuszczu i resztę to węglowodany o umiarkowanym i niskim indeksie glikemicznym(czyli węglowodany złożone). Oczywiście, jeżeli ktoś potrafi żyć bez węglowodanów istnieją diety gdzie głównym źródłem energii są np. tłuszcze(nie mylić z dietą Kwaśniewskiego) są to tak zwane low-carb, gdzie dzienne spożycie węglowodanów nie przekracza 100gr. Natomiast spożycie tłuszczy jak sama nazwa mówi sięga około 2-2,2gr/kg masy ciała. Oczywiście mowa tu również o zdrowych tłuszczach czyli WNKT i NNKT.
Co sprawia, że pomimo tego, iż jemy tłuszcz, który jak wiadomo jest wysokoenergetyczny chudniemy? Tutaj trzeba już posiadać trochę wiedzy bardziej fachowej. Nasz organizm po wyczerpaniu zapasów glikogenu, który jest przechowywany w mięśniach lub wątrobie, bierze się za zapasy tłuszczu, którego każdy człowiek ma pod dostatkiem. Organizm przechodzi z metabolizmu węglowodanowego na tłuszczowy, takie przejście trwa średnio 7 dni, nasz organizm wchodzi w stan ketozy(można to łatwo rozpoznać innym zabarwieniem moczu, lub specyficznym oddechem) a energie czerpie ze spalania tłuszczy i ciał ketonowych. Oczywiście do spalania tłuszczy niezbędne są niestety cukry, dlatego też organizm często jako 3 źródło energii bierze białko – jest to tak zwany katabolizm mięśniowy, jest on niestety mało energetyczny, ale zachodzi w czasie, kiedy nasz organizm nie ma po prostu już glikogenu.
Diety, jakie wyżej przedstawiłem są dwoma skrajnościami, ale obie są skuteczne. Istnieje wiele innych diet równie skutecznych jak mówiłem wybór takowej zależy od predyspozycji i chęci osoby, która chce ją stosować.

Jak pisałem wyżej by skutecznie walczyć z nadwagą należy prócz odpowiedniego sposobu odżywiania dodać “ruch fizyczny”, który jak wiadomo od zawsze pozytywnie wpływał na całe ciało ludzkie zarówno pod względem fizycznym jak i psychicznym. Ruch prócz zalet kondycyjnych odgrywa szalenie ważne znacznie w próbach walki ze zmniejszeniem tkanki tłuszczowej w sporej ilości badań stwierdzono, że ogromne znacznie w walce z tkanką tłuszczową odgrywa właśnie ruch fizyczny. Czasami nawet sam ruch jest ważniejszy od samej diety odpowiednie ćwiczenia prowadzą do spadku masy ciała przy czym spalana zostaje także tkanka tłuszczowa – choć bez wszelkich wątpliwości połączenie diety i treningu działa o wiele lepiej aniżeli mieli byśmy wybierać, między tymi dwoma metodami walki ze zbędnymi kilogramami. Istnieje wiele metod walki ze zbędnymi kilogramami są one mniej lub bardziej skuteczne, ale należy pamiętać, że bez silnej motywacji człowiek nic nie osiągnie niestety, gdyż cały okres walki z nadwagą jest bardzo ciężki i jednak wymaga wyrzeczeń czy to typowych pokus typu jedzenie czy tez treningi, kiedy nam się po prostu nie chce. Czym powinniśmy się kierować przy wyborze treningu? Przede wszystkim naszymi zainteresowaniami sportowymi oraz predyspozycjami. Może to być basen, jazda na rowerze bieganie czy też siłownia, najlepiej jest połączyć parę sportów np. siłownia i rower. Wszystko zależy jak już mówiłem z zainteresowań danego człowieka. Należy pamiętać, iż treningi wytrzymałościowe jak jazda na rowerze, bieganie, czy np. skakanie na skakance w sporym stopniu kształtują nasze mięśnie, regularne uprawianie ćwiczeń usprawnia nasze ciało staje się nie tylko szczuplejsze, ale i bardziej jędrne, sprężyste. Sport wytrzymałościowy powiększa nieznacznie mięśnie, kształtuje je i naprężają, przez co poruszamy się z większą gracją i estetyką. Pobudzane do aktywności włókna mięśniowego zmuszane są również do rozbudowy swych struktur komórkowych, wewnętrznej maszynerii, która mogłaby nadążyć za zwiększonym tempem metabolizmu podczas ćwiczeń. Wówczas dochodzi do zwiększenia liczby i rozmiarów mitochondriów -”piecy” komórek w których spalana jest większość składników energetycznych, przede wszystkim tłuszczy. Ten proces odgrywa decydującą rolę przy odchudzaniu się spalanie w mitochondriach jest jedyną drogą do pozbycia się tłuszczu. Im więcej mitochondriów będą posiadać nasze komórki mięśniowe tym szybciej doprowadzimy do redukcji zbędnej tkanki tłuszczowej. Mankamentem diet ubogo energetycznych nie wspieranym odpowiednim wysiłkiem fizycznym jest wzmożony spadek tkanki mięśniowej, a tym samym liczby i rozmiarów mitochondriów, co niestety znacznie utrudnia proces odchudzania. Zwiększone spalanie kalorii podczas wysiłku fizycznego jest skutkiem wzrostu temperatury ciała i tempa przemiany materii. Ćwiczenia jednak nie tylko decydują o wydatkowanej energii podczas ich wykonywania, lecz także oddziałują na wzrost tempa metabolizmu w ciągu całego dnia. I tak powstaje inny, niezwykle ważny mechanizm w procesie odchudzania : ćwiczenia fizyczne zwiększają zużycie kalorii nie tylko podczas ich trwania lecz także do kilkunastu godzin później, a więc nawet podczas snu. Przyczyny tego procesu nie do końca jeszcze zostały wyjaśnione, ale z pewnością ma to ścisły związek z regeneracją organizmu po skończonym wysiłku. Podczas uprawiania ćwiczeń wytrzymałościowych w komórkach naszego ciała zostają zużyte różne substancje. W wyniku obciążenia zniszczeniu ulegają liczne struktury komórek, a przy tym powstają zbędne produkty ich przemian. Wówczas zużyte zapasy muszą być uzupełnione, pozostałości odtransportowane, a zniszczone elementy komórek naprawione i odbudowane. Wszystkie te procesy wymagają nakładu energii, która uzyskiwana jest w mitochondriach, głównie z rozkładu wolnych kwasów tłuszczowych. Wydziela się wówczas ciepło, a temperatura ciała pozostaje podwyższona jeszcze długo po zakończeniu treningu. Odpowiednio dobrane wysiłki wytrzymałościowe powodują, iż serce staje się większe, silniejsze i wydolniejsze, pompuje znacznie większą ilość krwi na każde uderzenie. Mięsień sercowy pracuje więc znacznie oszczędniej. Krew staje się rzadsza, zawiera jednak więcej czerwonych krwinek co kolei powoduje lepszy i efektywniejszy transport tlenu. Ćwiczenia wpływają znacząco na normalizację lekko podwyższonego, lub zbyt niskiego ciśnienia krwi, spada zawartość tłuszczu we krwi, zwiększa się ilość ” dobrego ” cholesterolu, podczas gdy spada ilość “złego” cholesterol LDL. Polepsza się proces oddychania. Wzmacniają się mięśnie oddechowe, przez co oddech pogłębia się i organizm pobiera więcej tlenu. Cały szereg tych procesów ma ogromne znaczenie w odchudzaniu. Odpowiednie warunki tlenowe są niezbędne dla właściwej utylizacji tkanki tłuszczowej, ponieważ tłuszcze spalają się w mitochondriach jedynie w obecności tlenu. Regularne ćwiczenia prowadzą także do wzrostu liczby i rozmiarów naczyń włosowatych. Rośnie więc sieć dróg transportujących tlen do poszczególnych komórek. Zwiększa się więc dodatkowo dostęp i wykorzystanie tlenu, co podnosi jeszcze bardziej efektywność całego procesu odchudzania.
Przedstawione powyżej przez mnie aspekty świadczą o tym, iż połączenie diety z treningiem powoduje spadek zawartości tkanki tłuszczowej w naszym ciele. Oczywiście do tego wszystkiego można dodać jakieś suplementy, które pomagają w redukowaniu tłuszczu i mogą to być jak pisałem we wstępie pracy środki różne, często dodawane są fat burnery, które nie mają skutków ubocznych(rozsądne dawki) a działają całkiem dobrze i wspomagają naszą walkę z pozbywaniem się tkanki tłuszczowej. Należy pamiętać, aby nie zapominać, że są to tylko dodatki do diety i treningu, nie mogą stać się one punktem wyjścia pod czas naszej redukcji. Należy również pamiętać o witaminach i minerałach, których pod czas redukcji, zapotrzebowanie na nie jest spore. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest kupienie takowych w aptece czy sklepach z odżywkami, gdzie jest po prostu taniej. Czego można by było sobie życzyć do takiego planu redukcyjnego? Chyba tylko motywacji, bo ona jest również szalenie ważna i czasami dzięki niej zyskujemy wiele. Powinniśmy nastawić się na to, iż wyniki nie przyjdą od razu, z czasem, kiedy lekko przyśpieszymy nasz organizm częstszymi posiłkami co mniej więcej 2 godziny na wyniki nie będzie trzeba długo czekać, gdyż przyśpieszony metabolizm jest najlepszym “reduktorem’ tkanki tłuszczowej. Wyniki redukcyjne przyjdą, lecz należy przestrzegać zasad. Przed wysiłkiem fizycznym takim jak rowerek można na okres około 30 minut przed wypić kawę, kawa średnio zawiera 80mg kofeiny, która m.in. powoduje lekki wzrost termo genezy naszego ciała, przez co łatwiej, palony jest tłuszcz. Oczywiście z kawą nie należy przesadzać jak ze wszystkim. Inna również skuteczną naturalną substancją z tych naturalnych jest zielona herbata, która również pomaga w redukcji tkanki tłuszczowej, a dodatkowo zawiera antyoksydanty, które zabijają wolne rodniki(są one odpowiedzialne za szereg ujemnych wpływów na nasz organizm, m.in. niszczą białka ustrojowe).

Po tak zaplanowanej redukcji przychodzi czas, kiedy osiągamy nasz cel i co teraz należy robić? Najrozsądniej jest systematyczne zwiększanie kalorii do stanu, kiedy osiągniemy nasze dzienne zapotrzebowanie kaloryczne. Ta systematyczność to około 200 kalorii na tydzień plus/minus. Co do treningów można je ograniczyć, ale na pewno nie zaniechać. Bo taki stan rzeczy wraz z powrotem do starych nawyków żywieniowych powrotu do naszej starej wagi.
Należy lekko zmniejszyć tempo metabolizmu posiłki co 3 godziny również średniej wielkości. Oczywiście nie jest powiedziane, że musimy się diet zawsze sztywno trzymać. Czasami odchylania od takiej diety są wskazane nie dla względów zdrowotnych a psychicznych, czasami mamy ochotę zjeść pizze, czy inne niezdrowe rzeczy. I co jakiś czas jak najbardziej można, daje nam to odpoczynek psychiczny, który jest równie ważny przy walce z nadwagą jak same założenia dietetyczne czy treningowe. Pamiętajmy, że wszystko dla ludzi, ale zasada jest jedna wszystko z umiarem. Więc nienależny za bardzo panikować jak przekroczymy nasze zapotrzebowanie kaloryczne nagle o 1000kcal.

Mam nadzieję, że w miarę klarowny sposób przedstawiłem jak można poradzić sobie z nadwagą. Oczywiście można by było rozpatrywać szerszy zakres całego odchudzania, ale jest tak rozległy temat i wymaga jednak podstaw fizjologicznych i dietetycznych. A jak wiadomo, że nie każdy interesuje się takimi dziedzinami życia jak ja na przykład. Dlatego tez starałem się pisać to w miarę przystępnym językiem bez zbędnych szczegółów i niezrozumiałych pojęć.

Bibliografia:

1.”Podstawowe zasady żywienia w praktyce lekarza rodzinnego”/red. Judith Buttriss[tł. z jęz. ang. Anna Białoskórksa] Warszawa 1996
2.Jan Kwaśniewski “Żywienie optymalne” Warszawa 1999
3.Nauman Regina “Nie tylko witaminy … : bioaktywne jedzenie od A do Z
4.(Regina Nauman ; przekł. Z niem. Dorota Domagała) Warszawa 1998
5.Grzegorz Kożuch, Piotr Machalski  ieta zwycięzców” Gdańsk 1995
6.Klein Vdeker “Koncept-body: sukces dzięki suplementom żywności, żywieniu, wspomaganiu i właściwemu programowi treningowemu, 1997
7. Internet, [www.apz.pl] —> Dariusz Szukała.

Łukasz Szostko