Czy witaminę D3 należy przyjmować z K2? 

Bardzo często w suplementach diety z witaminą D3 znaleźć można dodatek witaminy z grupy K. Nierzadko wspomina się o konieczności jej podaży przy suplementacji cholekalcyferolem. Czy owe przeświadczenie jest jednak prawdziwe?

Znaczenie witamy D

Witamina D odgrywa istotną rolę w procesie absorpcji wapnia z m.in. przewodu pokarmowego. Jej niedobór prowadzi do utraty masy kostnej i w konsekwencji do osteoporozy i złamań [1]. Randomizowane badania kliniczne wykazały, iż odpowiedni poziom witaminy D może zwiększyć gęstość mineralną kości, a nawet zmniejszać częstość złamań [2]. Latem, odpowiednia podaż witaminy D jest zapewniona przez endogenną syntezę. Istnieją jednak czynniki ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo niedoborów (m.in. otyłość, czy pigmentacja skóry) [3]. Dostarczenie wspomnianej witaminy wraz z dietą jest realnie ciężkie i niestety niektóre, przeprowadzone w Polsce badania wykazują, że deficyt witaminy D (stężenie 25(OH)D poniżej 20ng/ml) może występować nawet u >80% populacji [4]

Suplementacja jest konieczna?

W 2013 roku zespół ekspertów, na podstawie systematycznego przeglądu piśmiennictwa, opracował i opublikował „Wytyczne suplementacji witaminą D dla Europy Środkowej – rekomendowane dawki witaminy D dla populacji zdrowej oraz dla grupy ryzyka deficytu witaminy D” [4]. Zalecenia mówią o suplementacji w dawce 800-2000 IU/dobę dla osób dorosłych, w miesiącach od września do kwietnia lub przez cały rok, jeśli synteza skórna w miesiącach letnich jest niewystarczająca. Dla grup ryzyka, rekomendacje sięgają 4000 IU/dobę przez cały rok. U pacjentów ze zdiagnozowanym niedoborem witaminy D, konieczna jest konsultacja z lekarzem w celu otrzymywania leczniczych dawek cholekalcyferolu aż do uzyskania stężenia optymalnego [5].

• MZ-STORE Vitamin D3 180 tab.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• OLIMP Gold Omega 3 D3+K2 Sport Edition 60 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• APOLLO'S HEGEMONY+ Vitamin D3 4000 IU 120 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• MZ-STORE Vitamin D3 & K2 Tabs 180 tab.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• APOLLO'S HEGEMONY Vitamin D3 Strong 90 tab.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

A co z witaminą K?

W owych rekomendacjach brak jest wskazań co do konieczności podaży witaminy z grupy K przy suplementacji witaminą D3. Czy twierdzenia o bezwzględnej potrzebie przyjmowania wspomnianego związku mają więc jakiekolwiek uzasadnienie?

Według standardów dotyczących dawkowania witaminy D opracowanych przez EFSA, bezpieczna ilość dla osób dorosłych to 4000 IU/dobę [6]. Za dawkę potencjalnie niebezpieczną uważa się przyjmowanie 10000 IU/dobę. Przy takiej podaży występuje zwiększone ryzyko hiperkalcemii (wysokiego stężenia wapnia we krwi). W tym właśnie momencie, hipotetycznie ma wkraczać witamina K2, która może zapobiegać przed odkładaniem się wapnia w naczyniach krwionośnych i występowaniem innych działań niepożądanych [7]. Sugerowany jest również synergistyczny wpływ tytułowych witamin na niektóre procesy metaboliczne (m.in. na budowę tkanki kostnej) [8].

Niektóre badania na zwierzętach i in vitro przyniosły obiecujące rezultaty [m.in. 9,10]. Jednak gdy przeprowadzono takową interwencje u ludzi, nie wszystkie opracowania potwierdzały rolę suplementacji witaminą K2 w prewencji utraty masy kostnej [m.in. 11]. Istnieje klika badań, m.in. na kobietach po menopauzie, czy dzieciach przed okresem dojrzewania, gdzie dodatkowa podaż witaminy K2 MK7 wypadła korzystnie [12,13]. Prac w tej materii jest niestety stosunkowo mało, wiele ma pewne ograniczenia (jak czas trwania, liczba uczestników, czy metodologia) i ciężko na tej podstawie wyciągać jakiekolwiek zalecenia populacyjne. Nie wyklucza się znaczenia dodatkowej suplementacji witaminy K2, lecz żadna wysokiej rangi instytucja lub organizacja zajmująca się zdrowiem nie rekomenduje konieczności jej podaży wraz z witaminą D3 w celu prewencyjnym dla osteoporozy. Nie są znane także długoterminowe, potencjalne konsekwencje zdrowotne takiego modelu suplementacji. Wspomina się również o roli witaminy K w prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego, jednak na dzień dzisiejszy brak jest dowodów na jej skuteczność w tym zakresie [14].

Niekiedy nawet niebezpieczna...

Warto również dodać, iż dodatkowa suplementacja witaminą K2 może być potencjalnie niebezpieczna, ze względu na właściwości prozakrzepowe. Wydaje się to być szczególnie nieodpowiedzialne u osób starszych biorących leki przeciwzakrzepowe. Takową świadomość należy mieć z tyłu głowy.

Podaż z dietą

W przypadku witaminy D, konieczność suplementacji wynika z powszechnie niskiego spożycia jej wraz z dietą i niekorzystnego położenia geograficznego w jakim znajduje się nasz kraj, w kontekście kąta padania promieni słonecznych w okresie od września do kwietnia. Natomiast w kwestii witaminy K sprawa wygląda nieco inaczej, ponieważ jest ona produkowana przez mikroorganizmy w jelitach. Znaleźć można ją także w produktach spożywczych, m.in. w zielonych warzywach, olejach roślinnych, margarynach, mięsie, jajach, czy produktach mlecznych [8]. Wydaje się, iż łatwo dostarczyć rekomendowane ilości witaminy K, nawet jeśli okazałoby się, że w celach prewencyjnych dla osteoporozy, wartości te uległyby podwyższeniu. W kontekście samej formy MK7, która używana jest w suplementach diety - wydaje się być ona bardziej biodostępna, lecz nie skreśla to innych form występujących w żywności.

Podsumowanie

Nie ma aktualnie żadnych rekomendacji, które miałyby wskazywać na konieczność podaży witaminy z grupy K przy suplementacji cholekalcyferolem. Zachwyt nad owym związkiem wydaje się być przedwczesny. Badania nad synergią między tytułowymi witaminami są w toku i niewykluczone jest, że w przyszłości takowe zalecenia ulegną zmianie. Na dzień dzisiejszy trudno jednak mówić o suplementacji owym związkiem jako pomocnej, gdyż nie jest trudnym, aby zapewnić odpowiednią podaż witamin z grupy K względem aktualnych wytycznych. Niekiedy jej dodatek można uznać za nawet niebezpieczny.

[bg_collapse view="button-orange" color="#4a4949" expand_text="Show More" collapse_text="Show Less" ]

• Walicka M. i in. Witamina D – wpływ na kość., Borgis – Postępy Nauk Medycznych 3/2012; 232-236

• Lips P. i in. The effect of vitamin D on bone and osteoporosis., Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2011 Aug;25(4):585-91.

• Zdrojewicz Z. i wsp., Wpływ witaminy D na organizm człowieka., Med Rodz 2015; 2(18): 61-66

• Karczmarewicz E. i wsp., Effect of vitamin D status on pharmacological treatment efficiency: Impact on cost-effective management in medicine. Dermatoendocrinol. 2013 Jan 1;5(1):1-6.

• Płudowski P. i wsp., Vitamin D supplementation in healthy population and risk groups of vitamin D deficiency – practice guidelines for Central Europe 2013/Witamina D: Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów – wytyczne dla Europy Środkowej 2013 r., Standardy Medyczne-Pediatria, 2013:10, 573-578.

• EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA), Dietary reference values for vitamin D., EFSA J. 2016;14:4547.

• Masterjohn C. Vitamin D toxicity redefined: vitamin K and the molecular mechanism. Med Hypotheses. 2007;68(5):1026-34. Epub 2006 Dec 4.

• Wawrzyniak A. i in. Plejotropowe działanie witamin D i K. Pediatr Med Rodz 2015, 11 (4), p. 374–381

• Koshihara Y., Hoshi K. Vitamin K2 enhances osteocalcin accumulation in the extracellular matrix of human osteoblasts in vitro. J Bone Miner Res. 1997 Mar;12(3):431-8.

• Hirano J., Ishii Y. Effects of vitamin K2, vitamin D, and calcium on the bone metabolism of rats in the growth phase. J Orthop Sci. 2002;7(3):364-9.

• Binkley N. i in. Vitamin K treatment reduces undercarboxylated osteocalcin but does not alter bone turnover, density, or geometry in healthy postmenopausal North American women. J Bone Miner Res. 2009 Jun;24(6):983-91.

• Rønn S.H. i in. Vitamin K2 (menaquinone-7) prevents age-related deterioration of trabecular bone microarchitecture at the tibia in postmenopausal women. European Journal of Endocrinology (2016): 541-549.

• van Summeren M.J. i in. The effect of menaquinone-7 (vitamin K 2) supplementation on osteocalcin carboxylation in healthy prepubertal children. British journal of nutrition (2009): 1171-1178.

• Hartley L. i in. Vitamin K for the primary prevention of cardiovascular disease. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Sep 21;(9)

[/bg_collapse]