Czy stosowanie probiotyków może być korzystne dla kobiet z zespołem policystycznych jajników? 

Zespół policystycznych jajników (ang. The Polycystic Ovary Syndrome, PCOS), określany również jako zespół wielotorbielowatych jajników, jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń endokrynologicznych, które dotyka od 5 do 10 % kobiet w wieku młodzieńczym i rozrodczym. Podstawową cechą charakterystyczną PCOS jest występujący hiperandrogenizm związany z nadmiernym wydzielaniem androgenów przez jajniki i nadnercza, jednak nie stanowi on jedynego kryterium diagnostycznego dla choroby.

Zgodnie z kryteriami rotterdamskimi, zespół policystycznych jajników jest rozpoznawany w sytuacji, gdy istnieją co najmniej dwa z trzech następujących kryteriów, mianowicie kliniczne i/lub biochemiczne objawy hiperandrogenizmu, a także przewlekły brak owulacji, bądź oligoowulacja (nieregularne miesiączki) i obraz wielotorbielowatych jajników w badaniu ultrasonograficznym (co najmniej 12 pęcherzyków w każdym jajniku o średnicy 2 – 9 mm, objętość jajnika powyżej 10 ml).

Warto również podkreślić, że pacjenci z PCOS często zgłaszają szereg różnorodnych symptomów, które obejmują m.in.: zaburzenia cyklu miesiączkowego, niepłodność, hiperinsulinemię, nietolerancję glukozy, cukrzycę typu 2, hirsutyzm (nadmierne owłosienie u kobiet w miejscach charakterystycznych dla męskiego typu owłosienia), trądzik, otyłość, zespół metaboliczny, nieprawidłowy profil lipidowy krwi, zwiększone ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych i raka endometrium, zaburzenia lękowe oraz obturacyjny bezdech senny. Ponadto, doniesienia naukowe wskazują, że u kobiet z PCOS dochodzi także do wzrostu stężenia kilku mediatorów reakcji zapalnych, takich jak chociażby CRP, leukocyty, cytokiny oraz reaktywne formy tlenu, które związane są ze stanem zapalnym i stresem oksydacyjnym, który towarzyszy na ogół otyłości, oporności insulinowej, cukrzycy typu 2, hiperandrogenemii, co również ewidentnie nasila ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego.

Pomimo rosnącej liczby publikowanych badań naukowych dotyczących zespołu wielotorbielowatych jajników, to przyczyna choroby wciąż pozostaje niejasna z powodu słabo jeszcze poznanych interakcji między czynnikami genetycznymi i środowiskowymi. W ostatnich latach pojawia się również wiele prac mających na celu zbadanie związku między mikrobiotą jelitową a rozwojem tego zaburzenia endokrynologicznego oraz weryfikację możliwości skutecznego wykorzystania określonych szczepów bakterii probiotycznych we wspomaganiu leczenia chorych z PCOS.

W jednym z pierwszych randomizowanych badań z podwójnie ślepą próbą kontrolowaną placebo, które zostało przeprowadzone w tej materii z udziałem 60 kobiet z PCOS wykazano, że suplementacja probiotykami przez okres 12 tygodni wiązała się z korzystnym wpływem na utratę wagi, wskaźniki oporności insulinowej oraz stężenia trójglicerydów i lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL) we krwi [2].

W innym podobnie zaprojektowanym badaniu dowiedziono, że przyjmowanie przez kobiety ze stwierdzonym PCOS przez 12 tygodni preparatów zawierających szczepy bakterii probiotycznych z gatunków Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei i Bifidobacterium bifidum w dawce 2 × 10⁹ CFU/g każdy rodzaj, doprowadziło do istotnie zwiększonego stężenia globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG), powiększenia całkowitej pojemności antyoksydacyjnej (TAC) oraz znacznego obniżenia stężenia testosteronu całkowitego, zmniejszenia nasilenia hirsutyzmu w skali Ferrimana i Gallweya, a także spadku stężeń wysokiej czułości białka C-reaktywnego (hs-CRP) i malonylodialdehydu, czyli markeru stresu oksydacyjnego [3].

W kolejnym badaniu o bardzo zbliżonej metodologii do poprzedniego eksperymentu, jednak z tą różnicą, że uczestniczki niniejszego badania otrzymywały poza suplementami diety zawierającymi wspomniane wcześniej szczepy probiotyki celowane, również prebiotyk w postaci inuliny w dawce 0,8 g stwierdzono po 12 tygodniach, że zastosowany synbiotyk przyczynił się do znacznego zwiększenia stężeń SHBG i tlenku azotu w osoczu oraz zmniejszenia nasilenia hirsutyzmu w skali Ferrimana i Gallweya, jak również istotnego obniżenia stężenia hs-CRP [4].

Co więcej, wyniki opublikowanych pod koniec ubiegłego roku dwóch metaanaliz dotyczących stanu zdrowia kobiet z PCOS wykazały, że przyjmowanie probiotyków i/lub synbiotyków wpływa również istotnie na obniżenie stężenia insuliny na czczo, poziomu trójglicerydów i lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL), a także przyczynia się do wzrostu stężenia lipoprotein HDL we krwi oraz poprawy wyniku wskaźnika oporności insulinowej (QUICKI) [5, 6].

Konkludując, rezultaty przytoczonych w niniejszym artykule badań wskazują, że preparaty zawierające szczepy bakterii probiotycznych z gatunków Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei i Bifidobacterium bifidum, kiedy podawane są samodzielnie lub w połączeniu z inuliną mogą wywierać pozytywny wpływ na profil hormonalny, gospodarkę lipidową i węglowodanową organizmu, markery stanu zapalnego oraz stresu oksydacyjnego u kobiet z zespołem policystycznych jajników.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]
1. Günalan E., Yaba A., Yılmaz B. i wsp.: The effect of nutrient supplementation in the management of polycystic ovary syndrome-associated metabolic dysfunctions: A critical review. J Turk Ger Gynecol Assoc. 2018 Nov 15;19(4):220-232. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6250088/
2. Ahmadi S., Jamilian M., Karamali M. i wsp.: Probiotic supplementation and the effects on weight loss, glycaemia and lipid profiles in women with polycystic ovary syndrome: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Hum Fertil (Camb). 2017 Dec;20(4):254-261.
3. Karamali M., Eghbalpour S., Rajabi S. i wsp.: Effects of Probiotic Supplementation on Hormonal Profiles, Biomarkers of Inflammation and Oxidative Stress in Women With Polycystic Ovary Syndrome: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Arch Iran Med. 2018 Jan 1;21(1):1-7. http://www.ams.ac.ir/AIM/NEWPUB/18/21/1/S1029-2977-21(01)001-0.pdf
4. Nasri K., Jamilian M., Rahmani E. i wsp.: The effects of synbiotic supplementation on hormonal status, biomarkers of inflammation and oxidative stress in subjects with polycystic ovary syndrome: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. BMC Endocr Disord. 2018 Apr 12;18(1):21. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5898079/
5. Heshmati J., Farsi F., Yosaee S. i wsp.: The Effects of Probiotics or Synbiotics Supplementation in Women with Polycystic Ovarian Syndrome: a Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials. Probiotics Antimicrob Proteins. 2018 Dec 13. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30547393
6. Liao D., Zhong C., Li C. i wsp.: Meta-analysis of the effects of probiotic supplementation on glycemia, lipidic profiles, weight loss and C-reactive protein in women with polycystic ovarian syndrome. Minerva Med. 2018 Dec;109(6):479-487. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30256077 [/bg_collapse]