Czy pozostajemy szczupli głównie dzięki genom? 

Z całą pewnością, rosnąca w ostatnich latach częstość występowania otyłości na całym świecie wynika z istotnych zmian w środowisku, które obejmują zarówno zwiększone spożycie wysokokalorycznej oraz niejednokrotnie przetworzonej żywności, jak i obniżenie poziomu aktywności fizycznej.

Niewątpliwie, nadmierna masa ciała i jej niekorzystne konsekwencje zdrowotne są w dzisiejszych czasach globalnym problemem zdrowia publicznego, niemniej jednak powszechność występowania otyłości jest różna na poziomie krajowym, jak również istnieją znaczące różnice między płciami, statusem społeczno-ekonomicznym ludności oraz rasą, bądź pochodzeniem etnicznym, co w szczególności obserwowane jest w Stanach Zjednoczonych, gdzie wskaźniki związane z występowaniem otyłości są najwyższe. Ponadto, warto podkreślić, że choroby powiązane z otyłością należą do głównych przyczyn zachorowalności i umieralności na całym świecie [1, 2].

Jednak w danym środowisku często odnotowuje się także występowanie znacznej zmienności masy ciała, co może sugerować, że niektórzy ludzie są szczególnie podatni na ciężką otyłość, podczas gdy inni pozostają szczupli. Rzeczywiście wydaje się, że niektórym osobom udaje się zachować szczupłą sylwetkę bez większego wysiłku, z kolei kiedy inne osoby mają wyjątkowo duże trudności z osiągnięciem prawidłowej masy ciała, pomimo nierzadko silnego zaangażowania. Co więcej, osoby otyłe i z nadwagą wciąż stosunkowo często postrzegane są w społeczeństwie jako jednostki leniwe, bądź nie posiadające wystarczająco silnej woli [2].

• APOLLO'S HEGEMONY Forskolin 90 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• NOW FOODS GTF Chromium 200mcg 250 tab.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• SWANSON Chromium Picolinate 200mcg 200 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Badania z udziałem bliźniąt monozygotycznych wykazały, że 40 – 70 % zmienności masy ciała można przypisać czynnikom dziedzicznym, co spowodowało, że w wielu kolejnych badaniach naukowcy skupili się na genetycznych podstawach wskaźnika masy ciała BMI i/lub otyłości [2, 3]. Ponadto, stosunkowo niewielka liczba dotychczas przeprowadzonych badań dowiodła, że szczupła sylwetka wydaje się być cechą, która jest co najmniej równie trwała i dziedziczna jak otyłość [4, 5].

Z kolei z obszernego badania przeprowadzonego w Wielkiej Brytanii z udziałem grupy obejmującej ponad 7 tysięcy dzieci i nastolatków wynika, że najsilniejszym predyktorem szczupłości dzieci i młodzieży była masa ciała ich rodziców. Naukowcy zaobserwowali, że częstość występowania szczupłej sylwetki u dzieci i młodzieży była najwyższa (16,2 %), gdy oboje rodzice byli szczupli i stopniowo zmniejszała się, gdy obojga rodziców znajdowało się w górnej połowie zakresu prawidłowej masy ciała według wskaźnika BMI (7,8 %), czy też miało nadwagę (5,3 %) lub było otyłych (2,5 %), co może wskazywać na istotny udział czynników genetycznych w kształtowaniu i utrzymywaniu szczupłej sylwetki w ciągu całego życia [6].

W świeżo opublikowanym w czasopiśmie PLoS Genetics i jednocześnie największym jak dotąd przeprowadzonym badaniu kohortowym dotyczącym związku predyspozycji genetycznych z szczupłą sylwetką dowiedziono, że długo utrzymująca się szczupłość, podobnie zresztą jak otyłość, jest cechą dziedziczną o wielogenowym uwarunkowaniu (odpowiednio h ² = 32,33 % i 28,07 %). Ponadto zaobserwowano, że osoby otyłe mają wyższy wskaźnik ryzyka genetycznego, aniżeli osoby charakteryzujące się prawidłową masą ciała, natomiast osoby szczupłe miały wyraźnie niższy wskaźnik ryzyka, a co za tym idzie mniej znanych wariantów genetycznych zwiększających szanse na wystąpienie nadwagi, bądź otyłości. Co ważne, autorzy pracy wykluczyli występowanie zaburzeń odżywiania wśród uczestników badania, w szczególności jadłowstrętu psychicznego, który mógł stanowić poważne ograniczenie prowadzonego eksperymentu [2].

Podsumowując, jak dowodzą zwłaszcza najświeższe doniesienia naukowe, uwarunkowania genetyczne mogą faktycznie odgrywać ważną rolę w utrzymywaniu smukłej sylwetki w ciągu całego życia, niemniej jednak wciąż potrzebne są kolejne dobrze zaprojektowane badania w tym aspekcie, aby lepiej poznać i zrozumieć rolę genów odpowiedzialnych za szczupłość. Warto jednak podkreślić, że niezależnie od naszego „garnituru genetycznego” na który de facto nie mamy żadnego wpływu, w celu zachowania prawidłowej masy ciała i odpowiedniej kondycji zdrowotnej, należy dbać przede wszystkim o kształtowanie właściwych prozdrowotnych nawyków stylu życia, których skuteczność w tej materii jest niepodważalna.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]
1. Arroyo-Johnson C., Mincey K.D.: Obesity Epidemiology Worldwide. Gastroenterol Clin North Am. 2016 Dec;45(4):571-579. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5599163/
2. Riveros-McKay F., Mistry V., Bounds R. i wsp.: Genetic architecture of human thinness compared to severe obesity. PLoS Genet. 2019 Jan 24;15(1):e1007603. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6345421/
3. Allison D.B., Kaprio J., Korkeila M. i wsp.: The heritability of body mass index among an international sample of monozygotic twins reared apart. Int J Obes Relat Metab Disord. 1996 Jun;20(6):501-6.
4. Bulik C.M., Allison D.B.: The genetic epidemiology of thinness. Obes Rev. 2001 May;2(2):107-15.
5. Magnusson P.K., Rasmussen F.: Familial resemblance of body mass index and familial risk of high and low body mass index. A study of young men in Sweden. Int J Obes Relat Metab Disord. 2002 Sep;26(9):1225-31. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12187400
6. Whitaker K.L., Jarvis M.J., Boniface D. i wsp.: The intergenerational transmission of thinness. Arch Pediatr Adolesc Med. 2011 Oct;165(10):900-5. https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/fullarticle/1107609  [/bg_collapse]