Białko z insektów – przyszłość ludzkości? 

Ze względu na kulturowe przekonania, tytuł w wielu osobach wzbudzi kontrowersje. Jednak w bardziej egzotycznych kulturach spożywanie insektów w różnej postaci jest całkowicie normalnym zjawiskiem. Gdy już “przetrawimy” uprzedzenia okazuje się, że niektóre insekty mają bardzo ciekawy profil substancji odżywczych, a szczególnie interesująca jest ilość i jakość budującego je białka. Faktem jest, że konsumpcja insektów przybiera coraz większą skalę, a eksperci zauważają korzyści zastąpienia insektami tradycyjnych hodowli zwierząt na ubój, w ujęciu globalnym.

https://www.instagram.com/p/BnlqqeRFPIp/?taken-by=m_z.pl

Zacznijmy od aspektów kulturowych, gdyż te są najciekawsze.

W europejskich rejonach spożywanie insektów wydaje się być abstrakcją - nasi przodkowie przygotowali nas na kompletnie inny jadłospis. Z tego względu rozszerzanie menu o pozycje, które kojarzą się jedynie ze strachem i odrazą wywołuje burzę emocji i zaprzeczenie. A jednak stwierdzono istnienie aż 2 tysięcy gatunków owadów, które są jadalne!

Warto zauważyć, że w innych nacjach spożywanie odpowiednio przyrządzonych owadów nie jest niczym nadzwyczajnym i nie budzi większych kontrowersji, niż u nas jedzenie czipsów. Popularne jest między innymi serwowanie smażonych mrówek w czekoladzie. Najczęściej jednak owady w całości smaży się na głębokim oleju, co czyni z nich chrupiącą przekąskę. Niektórzy ich smak porównują do popcornu.

Spojrzeć można także z drugiej strony, gdyż całkowicie normalne dla nas potrawy w innych kulturach mogą być nie do przyjęcia, a mowa między innymi o wołowinie i wieprzowinie.

Gdy zjedzenie usmażonego lub wysuszonego owada w całości wydaje się być niewykonalne, opcją może być wykorzystanie zrobionej z nich mąki. Wykorzystać ją można do przygotowania dań wytrawnych i deserowych. Mąka taka ma zdecydowanie korzystniejszy profil makroskładników niż mąki zbożowe, bardziej zasobny w białko. Od pewnego czasu na rynku amerykańskim obecne są nawet słodkie batoniki proteinowe z mąką ze świerszczy w składzie.

Spożywanie owadów określane jest pojęciem entomofagii. Entomofagia kulturowo obecna jest w wielu miejscach na ziemi - Meksyk, Tajlandia, Indonezja, Chiny, Ghana, a towarzyszy ludziom już od czasów prehistorycznych. W Tajlandii popularnym widokiem są stragany ze smażonymi świerszczami, konikami polnymi, jedwabnikami, larwami pszczół, czy też termitami.

Stragan ze smażonymi insektami na bazarze w Bangkoku.
Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Entomophagy

Co ciekawe, praktycznie każdy z nas spożywał produkty z surowcami pochodzącymi od owadów. Przykładem jest popularny barwnik nadający potrawom czerwonej barwy, koszenila, który wytwarzany jest z wysuszonych i zmielonych czerwców kaktusowych.

Co dokładnie oferuje nam skład insektów? Jak białko z owadów wypada względem białek mięsa i serwatki?

A no sporo mamy w nich białka. Niektóre gatunki dorównują procentową zawartością protein przeciętnym odżywkom białkowym!

Pierwszym aspektem, który można zauważyć jest brak cukru mlecznego, czyli laktozy oraz białek mlecznych, które są popularnym alergenem. Ostrożność należy zachować jedynie w przypadkach alergii na skorupiaki, gdyż istnieje ewentualność reakcji krzyżowej.

Białko w nich zawarte ma korzystny aminogram, a więc nie musimy obawiać się konieczności dobierania połączeń produktów wzajemnie uzupełniające swoje profile aminokwasowe, jak w przypadku wielu źródeł roślinnych. Jakość białka insektów jest porównywalna do białka z mięsa.

Zawartość tłuszczów jest w sporej mierze zależna od sposobu żywienia owadów. Wskazuje się, że świerszcze są dobrym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, aczkolwiek niektóre owady mają większą zawartość tłuszczów nasyconych.

Znaczną częścią puli węglowodanów zawartych w owadach jest chityna, która określana jest zwierzęcym odpowiednikiem błonnika, gdyż strukturę ma podobną do celulozy. Zatem pomimo tego, że tabelach wartości odżywczych niektórych owadów zauważymy kilkanaście procent węglowodanów, nie musimy się ich obawiać nawet gdy praktykujemy niskowęglowodanowy model żywienia.

Poniżej przedstawiona jest tabelka porównująca zawartość wybranych składników odżywczych (wapnia, żelaza, jodu, witaminy C, tiaminy, witaminy A, ryboflawiny i niacyny) w mięsie kurczaka, wołowym i wieprzowym, podrobach oraz w wybranych owadach.

Źródło: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4781901/

Widzimy tutaj, że owady zdecydowanie przeważają nad mięsem i podrobami, jeśli chodzi o zawartość wapnia - w przypadku świerszczy wapnia jest przynajmniej 10 razy więcej. Witamin A i C owady mają więcej niż mięso, jednak mniej niż podroby. Pewną przewagę owadów widać także w zawartości ryboflawiny, jednak jeśli chodzi o jod, to są mniej atrakcyjnym źródłem niż mięso i podroby.

Ciężko powiedzieć, by którykolwiek owad był definitywnie zdrowszym pokarmem niż mięso. Jakość pod względem zdrowotnym jest porównywalna, aczkolwiek zanotować można subtelne różnice w zawartości składników odżywczych pomiędzy owadami i mięsem, jedne na plus, inne na minus. Trzeba także zwracać uwagę na gatunek owada, ponieważ pomiędzy nimi są znaczne różnice. W kwestiach spożywczych rozpatrujemy głównie takie insekty, jak świerszcze i mączniki, gdyż mają zdecydowanie lepsze parametry niż np. larwy dłoniakowate. Te ostatnie wypadają gorzej w porównaniu do każdego analizowanego mięsa i podrobów.

Źródło: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4781901/

Dlaczego temat spożywania owadów jest tak intensywnie studiowany?

Badacze zajmujący się zdrowiem publicznym pragną odnaleźć sposoby na walkę z globalnym niedożywieniem. Ziemska populacja stale rośnie, co skłania ku refleksjom, czy aby na pewno nie będziemy musieli kiedyś zmierzyć się z wyczerpaniem zasobów? Czy wzrost populacji i konsumpcji nie przyczyni się do degradacji środowiska?

Z tego względu rozważane są różne opcje, by zapewnić ludności dobrej jakości pożywienie jak najmniejszym kosztem dla środowiska. Jako koszta określa się zużycie wody, emisję gazów cieplarnianych, wycinki lasów, zanieczyszczenie środowiska i utratę biologicznej różnorodności. Hodowle insektów generalnie wypadają korzystniej w porównaniu do tradycyjnych hodowli zwierząt, aczkolwiek są też pewne niedogodności, mianowicie zależność rozwoju i śmiertelności od jakości pożywienia. Tak czy inaczej, insekty mają lepszą efektywność konwersji, czyli potrzeba mniej karmy dla produkcji odpowiedniej ilości białka.

Podsumowując, owady wydają się być godną uwagi opcją, do rozszerzenia naszego jadłospisu. Obecnie możemy potraktować to w większości jako ciekawostkę i interesującą odskocznię, jednak jeśli poszerzymy horyzont o przyszłe pokolenia, to regularne spożywanie produktów na bazie insektów jest bardzo realnym scenariuszem. Są one wartościowym źródłem protein i w tym kontekście śmiało mogą konkurować z mięsem, natomiast sama hodowla owadów jest bardziej ekonomiczna, przyjazna naturze i mniej kontrowersyjna w aspektach moralnych. Na miano superfood raczej nie są w stanie zapracować, jednak i tak warto się z nimi zapoznać.

https://www.nutrition.org.uk/nutritioninthenews/headlines/eating-insects-entomophagy.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Entomophagy
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4781901/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4398359/