Berberyna i jej korzyści zdrowotne 

Berberyna jest znakomitym suplementem dla wielu osób. Przeczytaj ten całkiem obszerny post i dowiedz się czym jest berberyna oraz jakie ma działanie na nasz organizm.

Czym jest Berberyna?

Berberyna jest związkiem występującym w wielu roślinach, takich jak berberys zwyczajny (Berberis vulgaris), mahonia pospolita (Berberis aquifolium), gorzknik kanadyjski (Hydrastis canadensis), czy cynowód chiński (Coptis chinensis). Berberyna używana jest od 3000 lat w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej. Współczesna medycyna dostarcza naukowych dowodów potwierdzających zalety berberyny znane od lat, jak również odnajduje w niej nowe zastosowania w schorzeniach współczesnej cywilizacji.

Jakie działanie ma berberyna?

Berberyna jest znana przedewszystkim ze swojego działania na rzecz układu krwionośnego, szczególnie w kontekście wyrównywania poziomu glukozy we krwi. Jednakże posiada ona nieco mniej znane benefity!

Między innymi może ona wpływać na poprawę wyników treningu, przez poprawę wykorzystywania glukozy przez nasz organizm. Jednocześnie może ona wspomagać zrzucanie nadprogramowej masy ciała. A z dodatkowych, estetycznych benefitów może wspomagać między innymi kondycję skóry!

Właściwości berberyny

Jako że właściwości prozdrowotne berberyny są bardzo rozległe, postanowiliśmy kompleksowo przyjrzeć się temu tematowi i stworzyć profesjonalny przegląd badań dotyczących najbardziej kluczowych benefitów z suplementacji tej substancji.

1.Berberyna wyrównuje poziom cukru we krwi - porównanie berberyny i metforminy.

Berberyna jest idealnym środkiem na cukrzycę typu 2^1,2, działającym inaczej niż leki takie jak Metformina³. Mimo to berberyna i metformina mają bardzo porównywalną skutecznośc w kontekście zmniejszania poziomu cukru.

Berberyna działa poprzez naśladowanie mechanizmu insuliny (dzięki czemu zwiększa zużycie glukozy), regenerację komórek trzustkowych, promowanie aktywności enzymów antyoksydacyjnych oraz redukcję uszkodzeń komórek⁴. Ponadto wpływa na wzrost ilości receptorów oraz zwiększa ich czułość. Berberyna obniża stężenie glukozy we krwi na czczo, poziom trójglicerydów, ApoB, LDL-C i cholesterol całkowity, a jednocześnie poprawia tolerancję glukozy^5,6,7.

Berberyna radzi sobie z zaburzeniami równowagi cukru we krwi na wiele sposobów:

• Opóźnia rozkład węglowodanów do cukrów prostych⁸
• Imituje działanie insuliny poprzez podnoszenie zdolności organizmu do wychwytu glukozy⁹

Dodatkowo, obniża poziom cukru we krwi poprzez: 

• Zmniejszanie transportu glukozy przez nabłonek jelita¹⁰
• Zwiększenie ekspresji receptorów insulinowych¹¹
• Poprawę wydzielania glukagonu¹²
• Hamowanie enzymu dipeptydylopeptydazy IV (DPP IV)¹³
• Zwiększanie adiponektyny, białka które pomaga regulować poziom cukru we krwi (poprzez AMPK)¹⁴
• Bezpośrednie podnoszenie kinazy AMPK, która stymuluje wychwyt glukozy w komórkach mięśniowych i pomaga wyrównać poziom cukru we krwi^15,16,17. Odgrywa też główną rolę w regulacji metabolizmu¹⁸
• Znaczącą aktywację działania transportera glukozy 1 (GLUT1)¹⁹
• Aktywację receptorów kwasów tłuszczowych GPR40²⁰.

Poprawia insulinooporność poprzez:

• Hamowanie NF-kappaB (NF-kB)²¹
• Wzrost ekspresji receptorów insulinowych (poprzez kinazę białkową C)²²
• Hamowanie produkcji glukozy w wątrobie²³
• Poprawę mikroflory jelitowej²⁴

Berberyna chroni trzustkę przed śmiercią komórek wynikającą z narażenia na nadmiar tłuszczu²⁵.

• APOLLO'S HEGEMONY Berberine 120 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• SWANSON Berberine Complex 90 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• APOLLO'S HEGEMONY Berberine Forte 100 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

2.Berberyna poprawia pamięć i zdolność uczenia się

Berberyna poprawiła zdolność uczenia się i pamięć w badaniach przeprowadzonych na zwierzętach chorych na cukrzycę^1,2.

• Stymulacja aktywności cholinergicznej enzymów i redukcja stanów zapalnych³
• Zapobieganie niszczenia neuronów u pacjentów z obniżonym dopływem krwi (niski poziom tlenu) do mózgu⁴.

Berberyna pełni funkcje neuroprotekcyjne przy udarach mózgu⁵ oraz może pomagać w zaburzeniach związanych ze stanem zapalnych tkanki nerwowej⁶.

3. Berberyna jest antydepresantem

Berberyna pełni rolę antydepresanta poprzez zwiększanie poziomu kluczowych neurotransmiterów w hipokampie i korze czołowej mózgu^1,2,3.

W szczególności, berberyna hamuje monoaminooksydazę A, enzym, który rozkłada serotoninę⁴.

Badania na zwierzętach wskazują, że berberyna także może być przydatna w łagodzeniu depresji, nerwicy lękowej, które zwykle wynikają z uzależnienia od morfiny⁵.

4. Berberyna promuje utratę wagi

Berberyna poprawia wrażliwość insulinową poprzez hamowanie gromadzenia tłuszczu¹.

Berberyna ogranicza produkcję tłuszczu poprzez regulację inhibitorów C/EBP, CHOP oraz DEC2².

W badaniu na ludziach dotyczącym wpływu berberyny na utratę wagi, 500 mg berberyny było podawane otyłym pacjentom trzy razy dziennie przez dwanaście tygodni. Wyniki obejmowały średnią utratę wagi o 5 funtów (ok. 2,3 kg) oraz znaczną poprawę wyników cholesterolu i trójglicerydów³.

W innym trzymiesięcznym badaniu na otyłych pacjentach z zespołem metabolicznym, otrzymywali oni 300 g berberyny trzy razy dziennie. Na końcu badania, wskaźnik masy ciała (BMI) pacjentów obniżył się z 31.5 do 27.4 i stracili oni tłuszcz w okolicy pasa⁴.

5. Berberyna przeciwdziała nowotworom

Berberyna wykazuje bardzo obiecujące właściwości jako środek przeciwnowotworowy, niszczący komórki rakowe i blokujący ich rozmnażanie¹.

Wykazuje również potencjał jako alternatywa chemioterapii².

Berberyna może także działać synergistycznie z konwencjonalnymi terapiami nowotworów, ponieważ, jak wykazano w badaniach laboratoryjnych, syntezuje ona wiele typów komórek rakowych do efektów konwencjonalnej chemioterapii doksorubicyną³.

1. Rak mózgu: Berberyna powoduje śmierć komórkową w komórkach rakowych mózgu (glejak)⁴. Badania pokazują, że ma ona działanie przeciwnowotworowe w stosunku do glejaka wielopostaciowego (GBM), który jest najbardziej powszechnym typem złośliwego raka mózgu i zwykle nie rokuje dobrze⁵.
2. Rak piersi: wyciąg z cynowodu (który zawiera berberynę) poprawia przeciwrakowe działanie estrogenowych receptorów-antagonistów na komórki rakowe piersi u ludzi⁶. Działanie berberyny na komórki rakowe odporne na anoikis było znacznie większe w porównaniu do leczenia doksorubicyną, środkiem powszechnie używanym do leczenia raka piersi⁷.
3. Rak szyjki macicy: Berberyna jest potencjalnie obiecującym składnikiem terapii raka szyjki macicy związanego z HPV⁸. Berberyna indukuje śmierć komórek rakowych w nowotworze szyjki macicy⁹.
4. Rak jelita grubego: Berberyna powoduje śmierć komórek rakowych w nowotworze jelita grubego (poprzez aktywację czynnika indukującego apoptozę)¹⁰. Pochodne berberyny wykazują jeszcze silniejsze działanie wobec raka jelita grubego niż sam oryginalny składnik¹¹.
5. Rak wątroby: Berberyna powoduje śmierć komórek rakowych w przypadku nowotworu wątroby¹². Berberyna może powstrzymywać Aspergillus flavus (kropidlak żółty), powszechną infekcję grzybiczną, która produkuje rakotwórcze związki w wątrobie¹³.
6. Chłoniak: w jednym z chińskich badań, pochodna berberyny zahamowała rozwój chłoniaka¹⁴. Berberyna jako całość wykazuje antynowotworowy potencjał w stosunku do pierwotnego chłoniaka jam surowiczych (PEL), związanego z AIDS¹⁵.
7.  Nowotwór szczęki: Berberyna indukuje śmierć komórek rakowych w nowotworach szczęki^16,17.
8. Rak rdzenia kręgowego: Berberyna indukuje śmierć komórek rakowych, które rozwinęły się w kręgosłupie, jak wykazały badania na szczurach¹⁸.
9. Rak tarczycy: Berberyna blokuje komórki rakowe tarczycy^19,20.

6. Berberyna poprawia wyniki cholesterolu

Berberyna promuje odpowiednią równowagę cholesterolową^1,2,3.

W połączeniu z innymi nutraceutykami, berberyna obniża poziom cholesterolu całkowitego, wysoki poziom LDL oraz insulinooporność^4,5,6.

Działanie obniżające poziom lipidów również skutkuje łagodną utratą wagi⁷. Berberyna może być potencjalną alternatywą dla statyn⁸.

Berberyna ma zdolność obniżania cholesterolu LDL poprzez:

• Zwiększanie aktywności receptorów LDL w wątrobie⁹
• Redukcję hepatocytowego czynnika jądrowego 1-alfa¹⁰
• Hamowanie syntezy lipidów poprzez aktywację AMPK¹¹.

7. Berberyna obniża ciśnienie krwi

Berberyna obniża ciśnienie krwi i rozszerza naczynia krwionośne, przez co staje się idealnym kandydatem jako środek leczący wysokie ciśnienie krwi.

• Berberyna blokuje alfa-adrenoceptory płytek krwi u ludzi powodując rozszerzenie naczyń krwionośnych, rozluźnienie mięśni, łagodzenie wrzodów (poprzez przeciwwydzielnicze działanie w żołądku), powodując efekt uspokajający^1,2,3.
• Berberyna hamuje ACE i bezpośrednio uwalnia NO/cGMP w naczyniach krwionośnych, powodując efekt obniżenia ciśnienia krwi⁴.

Pochodne berberyny hamują acetylocholinesterazę, co powoduje podwyższenie poziomu i przedłużenie działania transmitera acetylocholiny⁵.

8. Berberyna zapobiega chorobie Alzheimera

Berberyna hamuje gromadzenie blaszek beta-amyloidu i amyloidu, co jest charakterystycznym procesem w chorobie Alzheimera^1,2.

9. Berberyna zapobiega i hamuje zapalenie okrężnicy/ nieswoiste zapalenie jelit

Berberyna jest kluczowym środkiem przeciwzapalnym w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej i jest przepisywana na wrzodziejące zapalenie jelita grubego¹.

Berberyna wykazuje zdolność do hamowania zarówno rozwoju jak i trwania nieswoistego zapalenia jelit (IBD)^2,3,4.

Niektóre mechanizmy, dzięki którym berberyna wykazuje takie działanie, to hamowanie peroksydacji lipidów, rozwój bakterii jelitowych oraz stan zapalny NF-κB⁵.

10. Berberyna działa antybakteryjnie

Berberyna wykazuje skuteczność w stosunku do różnych drobnoustrojów¹:

• S. aureus,
• P. aeruginosa,
• E. coli,
• Candida albicans,

Pozostałe: S. cerevisiae, A. pullulans (czarny + biały), T. viride (brązowy), M. gypseum, B. subtilis, Z. ramigera, A. niger, F. nivale, P. chrysogenum and T. viride (zielony).

11. Berberyna działa antywirusowo

Berberyna może być użyteczna w leczeniu infekcji wywołanych wirusem grypy typu A¹.

Berberyna przewidziała wirusowi opryszczki pospolitej². Berberyna przeciwdziała wirusowi HIV³.

12. Berberyna poprawia funkcje mitochondrialne

Berberyna tworzy nowe mitochondria poprzez zwiększanie stosunku pomiędzy SIRT1 i  NAD+/NADH¹.

Dawkowanie i skutki uboczne berberyny

Optymalna dawka berberyny wynosi około 500 miligramów aktywnej substancji! Warto jednak zwrócić uwagę na to jak oznaczony jest produkt na tabeli odżywczej.

Należy zwrócić uwagę że nie wszystkie produkty chwalące się zawartością berberyny, mają jej efektywne stężenia! Należy zwrócić uwagę na standardyzację (lub jej brak) na opakowaniu.

Berberyna ma wyjątkowy profil bezpieczeństwa. Główne skutki uboczne są związane z trawieniem, biegunką, wzdęciem, zaparciem i bólem brzucha.

Berberyna, która najlepsza?

Najlepiej wybierać produkty które zawierają samą substancję aktywną w postaci siarczanu (Berberine Sulphate/Siarczan Berberyny) lub chlorowodorku (Berberine HCl/Chlorowodorek Berberyny), ponieważ wtedy mamy największą pewność tego ile substancji bierzemy. Najgorszą opcją będzie wybór produktu zawierającego niestandardyzowany ekstrakt rośliny zawierającej berberynę. Wtedy możemy jedynie zgadywać ile berberyny przyjmujemy, co może zaburzyć efektywność suplementacji. Pośrednią opcją jest wybranie standaryzowanego produktu, o znanej zawartości berberyny. Wtedy musimy sami wyliczyć ile produktu musimy przyjmować dla efektywnej suplementacji.

Możemy pokazać powyższą zależność na konkretnym przykładzie. Powyżej widzimy porównanie składów 2 produktów. W produkcie "Gorzknik Kandayjski" posiadamy 220 miligramów substancji zawierających Berberynę, z czego tylko 5% (11 miligramów) to Berberyna! Spożywamy zatem tylko 11 miligramów berberyny na porcję! W przypadku produktów takich jak Berberine od Apollo Hegemony, na jedną porcję przyjmujemy solidną dawkę 300 miligramów berberyny, czyli prawie 30 razy więcej! Dlatego często produkty który "teoretycznie" zawierają tyle samo substancji, są tańsze, bo faktycznie zawierają o wiele mniej substancji na której faktycznie nam zależy!

Kiedy i jak stosować berberynę?

Berberyna jak widać ma dosyć szerokie zastosowanie, nawet w codziennej suplementacji. Jeśli uważasz że masz umiarkowane problemy z gospodarką insulinową, potrzebujesz rutynowego wsparcia okresu redukcji (przy intensywnych okresach zrzucania wagi, berberyna może wykazywać mniejszą efektywność) szczególnie jeśli nie możesz stosować mocniejszych środków wspomagających spalanie tłuszczu, berberyna będzie idealnym wyborem do spróbowania!

Należy zwrócić szczególną uwagę w przypadku cukrzyków. Berberyna o ile jest porównywana do metforminy, potrzebuje jeszcze wielu badań w celu 100% znalezienia jej miejsca w suplementacji wspierającej leczenie cukrzyków. Jeśli cierpisz na takie zaburzenia - koniecznie skonsultuj suplementację berberyny ze swoim lekarzem!

Konkretne pory brania Berberyny zależy już od Twoich konkretnych celów suplementacji. Jeśli preferujesz bezpośrednio wsparcie organizmu podczas treningu, najlepiej przyjmować berberynę około 30 minut przed treningiem (mechanizmy działania berberyny wskazują że może bezpośrednio przyczyniać się do wsparcia wydolności treningowej). Jeśli jednak chcesz skupić się na właściwościach zmniejszania insulinooporności berberyny, lepiej jest ją stosować tuż po posiłku bogatym w węglowodany.

Jak długo stosować berberynę?

Jeśli nie czujemy żadnych skutków ubocznych (osłabienia, przemęczenia, nadmiernej senności), nie ma określonego czasu po którym suplementacja powinna być przerwana. Sugeruję się jednak, by suplementacja nie trwała jednorazowo dłużej niż 8 tygodni.

Z czym łączyć berberynę?

Berberyna z cynamonem

Cynamon to dobrze znany dodatek głównie kulinarny, znany przez swoje właściwości wspomagające metabolizm węglowodanów i wyrównywanie poziomu glukozy we krwi. Jeśli chcesz przyjmować berberynę głównie ze względu na jej właściwości zmniejszania insulinooporności - dodanie cynamonu będzie świetnym pomysłem! Cynamon jest składnikiem naturalnym oraz ma wiele innych korzyści prozdrowotnych, nie wykazującym skutków ubocznych, więc jeśli tylko nie przeraża Cię jego smak i zapach - będzie to świetne połączenie!

Berberyna z kurkuminą

Te dwa składniki nie mają zbyt wielu synergistycznych działań. Jednakże same z siebie, to świetne składniki antyoksydacyjne oraz przeciwzapalne. Zatem jeśli często borykasz się z bólami i chcesz pozbyć się ich naturalnymi środkami, warto rozważyć powyższe połączenie!

Jakiej marki berberynę wybrać?

Berberyna zdecydowanie zyskała na popularności ostatnimi czasy, przez szeroki przekrój jej właściwości zdrowotnych. Jak dobrze wiemy, wraz z popularyzacją danych składników zdrowotnych, zwiększa się też ilość preparatów zawierających je na rynku. Analogicznie niestety, z dalej postępującym zwiększeniem się ich ilości zwiększa się ilość produktów niewartych uwagi, zawierających substancje w słabo przyswajalnej formie lub dawce substancji bardziej symbolicznej niż efektywnej.

W preparatach z berberyną, powinniśmy szukać berberyny w postaci chlorowodorku - jest to najlepiej przyswajalna forma. W preparatach berberyna występuje jeszcze w formie siarczanu berberyny oraz ekstraktów zawierających berberynę. W pierwszym przypadku, forma siarczanu jest zdecydowanie gorzej przyswajana przez organizm. W przypadku ekstraktów roślinnych zawierającą berberynę, zazwyczaj wykazują się one bardzo słabą standaryzacją (zawartością substancji aktywnej), więc stosując je, dostarczamy nieefektywnej dawki berberyny.

Drugą kwestią jest dawka. Efektywna dawka berberyny wynosi 500 miligramów. Należy zatem zwrócić uwagę ile berberyny produkt faktycznie zawiera. W wielu przypadkach, okazuje się, że dawkowanie pozwalające dostarczyć efektywną dawkę berberyny jest nieopłacalne.

Przykładem suplementu, zawierającego berberynę w postaci chlorowodorku jest Berberine od Apollo's Hegemony. Dodatkowo, w jednej kapsułce zawiera aż 300 miligramów chlorowodorku berberyny. Zatem stosując tylko 2 kapsułki tego preparatu dziennie, spełniamy założenie efektywnej dawkę z bezpieczną nadwyżką. Również oceniając suplementację pod względem ekonomicznym, biorąc pod uwagę ilość porcji oraz jego cenę, wychodzi ona bardzo korzystnie.

Gdzie kupić Berberine od Apollo's Hegemony?

Produkt ten jest dostępny w sklepach oficjalnych dystrybutorów firmy. Jednym z nich jest oczywiście MZ Store, w którym znajdziesz Berberine od Apollo's Hegemony w najbardziej korzystnej cenie!

• APOLLO'S HEGEMONY Berberine 120 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Wpływ berberyny na łagodzenie trądziku

Podstawowym czynnikiem powodującym na naszej skórze zmiany trądzikowe, jest nadaktywność gruczołów łojowych, wydzielających przy tym zbyt duże ilości łoju (zwanego również sebum). Berberyna wykazała efektywność w regulowaniu aktywności właśnie tych gruczołów, niwelując negatywne zmiany trądzikowe.

Berberyna niweluje negatywne efekty zespołu metabolicznego

Zespół metaboliczny jest obecnie chorobą cywilizacyjną, z którą przez zmianę profilu naszej aktywności na tryb coraz bardziej siedzący będzie się zmagać coraz więcej osób. Wpłynie na pewno na to niedawne przesunięcie pracy w kierunku pracy zdalnej która dodatkowo intensyfikuje ten efekt.

Zespół metaboliczny przejawia się głównie nieprawidłowym lipidogramem (zbyt dużą ilością cholesterolu LDL, zbyt małą ilością cholesterolu HDL oraz podwyższonym poziomem trójglicerydów), nadwagą, oraz zmianami cukrzycowymi. Okazuje się, że berberyna jest wysoce skuteczna w niwelowaniu efektów zespołu metabolicznego i jest coraz chętniej stosowana jako wsparcie terapii tej przypadłości

Czy każdy powinien stosować suplementy z berberyną?

Jednocześnie możemy jednoznacznie zauważyć ostatni boom na suplementy z berberyną. Czy berberyna zawsze jest skuteczna, użyteczna i powinna być stosowana zawsze, przez każdego? A może są przypadki w których berberyna wręcz nie może być stosowana?

Obecnie większość badań nad berberyną jest prowadzona na zwierzętach, lub wyizolowanych komórkach. Jednakże coraz więcej tych badań jest prowadzonych na ludziach, z zaskakująco pozytywnym efektem! Podsumowując berberyna ma bardzo dobre opinie.

Berberyna a zespół policystycznych jajników (PCOS)

Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest często dosyć wstydliwą a jednocześnie bolesną chorobą dla wielu kobiet. Dobrze jest więc znaleźć wsparcie w tym okresie, a jeszcze lepiej jeśli przychodzi ona z naturalnego źródła jak berberyna.

Okazuje się że wiele mechanizmów działania berberyny jest zbieżnych z objawami PCOS. Przez to, działając między innymi na poziom cukru oraz hormonów we krwi może być ona doskonałym, naturalnym wsparciem terapii prowadzonej wobec zespołu policystycznych jajników.

Berberyna i poprawa wrażliwości insulinowej

Najbardziej znane działanie berberyny - regulowanie poziomu cukru w naszym krwioobiegu, jest często podstawowym powodem rozpoczęcia suplementacji tą substancją. I okazuje się też, że to działanie jest jednym z najbardziej efektywnych sposobów na poprawę wrażliwości insulinowej (zmniejszenie insulinooporności), zaraz obok zmian w sposobie odżywiania czy podjęcia regularnego wysiłku fizycznego.

Wpływ berberyny na apetyt

Berberyna wpływa na utratę nadmiarowej masy ciała nie tylko poprzez regulację poziomu cukru, oraz poprawie wrażliwości insulinowej.

Może również wpływać na zmniejszanie apetytu poprzez supresję wydzielania leptyny oraz lipazy lipoproteinowej, dodatkowo ułatwiając naszą walkę z nadmierną wagą.

Czy berberyna jest skuteczna w terapii PCOS?

O ile stosowanie berberyny w przypadku PCOS jest coraz bardziej popularne, jak już wspominaliśmy wyżej, wnioski odnośnie faktycznej efektywności suplementacji nadal są mieszane, głównie ze względu na brak standaryzowanych badań na licznej grupie osób.

Jednakże wyniki wstępnych badań na ludziach wykazują że berberyna ma efektywność zbliżoną do faktycznego leku stosowanego podczas PCOS - metforminy i może być wykorzystywana jako wsparcie terapii przeciw zespołowi policystycznych jajników z powodzeniem.

Berberyna a SIBO

SIBO, czyli bakteryjne przerosty jelita cienkiego dotykają coraz większą ilość osób, w szczególności kobiet. Są często powiązane z powikłaniami zespołu jelita drażliwego (IBS). Jako że są to bardzo kłopotliwe przypadłości, regularnie szuka się nowych rozwiązań ich leczenia. Okazuje się, że berberyna może wspomagać leczenie SIBO!

W jednym z badań porównywano interwencję antybiotykami (rifaksyminy) oraz interwencję berberyną. W niektórych przypadkach, berberyna była nawet trzy razy skuteczniejsza w odniesieniu do dawki rifaksyminy.

Co powinieneś wiedzieć o berberynie i suplementach? Sprawdź!

Polecamy  sprawdzenie naszej pełnej oferty produktów z Berberyną.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]

1. ¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23118793 ² https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20868663³ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19800084 ⁴ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19374872⁵ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15066220 ⁶ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2410097/⁷ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18397984 ⁸ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20229011⁹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20515652 ¹⁰¹¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19800084 ¹² https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18996945¹³ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19640223 ¹⁴ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21536037¹⁵ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17049164 ¹⁶ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16873688¹⁷https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2464622 ¹⁸http://circres.ahajournals.org/content/100/3/328.full¹⁹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21545824 ²⁰ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20658575²¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18198644 ²² https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19059538²³ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21304897 ²⁴ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22880019²⁵ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20414047
2. ¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23099256 ² https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21262264³ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22563252 ⁴ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22982719⁵ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22119079 ⁶ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22100227
3. ¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18585703 ³ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17585901 ² http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0024320507005796⁴ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11270727 ⁵ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23269899
4. ¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22474499 ² https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21893041³ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22739410 ⁴ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3310165/
5. ¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22842630 ² https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19704371³ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22783430 ⁴ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20930370⁵ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25504754 ⁶ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19000652⁷ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19800775 ⁸⁹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17970084 ¹⁰¹¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25045712 ¹² https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20830746¹³ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22690956 ¹⁴. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18674916¹⁵ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22320346 ¹⁶ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17970083¹⁷ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25634589 ¹⁸ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19424587¹⁹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22318822 ²⁰ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26307103
6. ¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17341006 ²³ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23087140 ⁴ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22113535⁵ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16890192 ⁶ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16890192⁷ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22739410 ^{8 9} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17767919 ¹⁰ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19687008¹¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16508037
7. ¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1359895 ²³ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1649363 ⁵ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20880702⁴ http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1537189103000053
8. ¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17125739 ² https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22152059
9. ¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20969848 ² https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21922249³ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22173918 ⁴ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20932871⁵ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20828550
10. ¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12422513
11. ¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21683808 ² https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24913175³ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21295891
12. ¹ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3366688/ [/bg_collapse]