Kurkumina a choroby nowotworowe – jakie są zależności? 

Wizytówką kurkuminy jest jej działanie przeciwzapalne, które naukowcy bardzo szeroko opisują w publikacjach naukowych. Przewlekłe stany zapalne uznawane są za czynnik zwiększający ryzyko chorób cywilizacyjnych. W badaniach przedklinicznych ukazuje się coraz więcej przesłanek o przeciwnowotworowym działaniu kurkuminy. Choć nie jest jeszcze stosowana w medycynie, między innymi przez problemy z biodostępnością, to nie należy tracić optymizmu, ponieważ badania pokazują coraz to ciekawsze dane. Temat wpływu kurkuminy na nowotwory zdecydowanie wart jest śledzenia. W tym artykule przedstawiamy potencjalne mechanizmy działania, którymi kurkumina mogłaby wpływać na choroby nowotworowe. Przeczytaj do końca!

Czy kurkumina ma wpływ na nowotwory?

W bazach medycznych dostępne są duże badania przedkliniczne oceniające przeciwnowotworowe działanie kurkuminy. Coraz większą uwagę zwraca się na powiązane z nią mechanizmy działania, których jest kilka. Wykazano, że kurkumina może zapobiegać karcynogenezie głównie poprzez wpływ na dwa procesy:

• angiogenezę,
• wzrost komórek nowotworowych.

Hamuje także przerzuty komórek nowotworowych i indukuje ich apoptozę.

Największy wkład w postęp badań nad kurkuminą wnoszą Stany Zjednoczone, Chiny, Indie, Japonia i Korea Południowa, przy czym najbardziej skupiono się na jej potencjale przeciwnowotworowym, zapalnym i przeciwutleniającym.

Rola działania przeciwzapalnego w zapobieganiu nowotworom

Na przeciwzapalne działanie kurkuminy najprawdopodobniej wpływa jej zdolność do hamowania cyklooksygenazy-2 (COX-2), lipoksygenazy (LOX) i indukowalnej syntazy tlenku azotu (iNOS).

COX-2, LOX i iNOS to ważne enzymy pośredniczące w procesach zapalnych. Niewłaściwa regulacja w górę COX-2 lub iNOS została powiązana z patofizjologią niektórych typów nowotworów u ludzi, a także zaburzeniami zapalnymi. Ponieważ zapalenie jest ściśle powiązane z rozwojem nowotworu, przewiduje się, że kurkumina, posiadająca silne właściwości przeciwzapalne, będzie wywierać działanie chemoprewencyjne na karcynogenezę.

Antyangiogenny potencjał kurkuminy

Rola angiogenezy w nowotworach jest dobrze znana. Komórki nowotworowe mogą wytwarzać nowe naczynia krwionośne poprzez stymulację czynników proangiogennych.

Wykazano, że kurkumina ma działanie antyangiogenne poprzez hamowanie stymulatorów czynników angiogennych, takich jak VEGF i zasadowy czynnik wzrostu fibroblastów (bFGF). W badaniach okazało się, że kurkumina jest w stanie obniżyć ekspresję VEGF poprzez regulację NF-κB i AP-1, osłabiając ekspresję IL-8. Wykazano, że kurkumina może hamować angiogenezę również poprzez modulację szlaku sygnalizacyjnego VEGFR i PI3K/Akt. Co więcej, wykazano, że kurkumina może obniżać poziom MMP-2 i MMP-9 oraz zwiększać poziom inhibitora tkankowego metaloproteinazy-1, który zapewnia stabilność i spójność macierzy pozakomórkowej. Widać więc, że mamy do czynienia z działaniem wielowątkowym.

Kurkumina kontroluje cykl życia komórek nowotworowych

Kurkumina może potencjalnie pomagać w zwalczaniu nowotworów poprzez różne mechanizmy. Na przykład, może aktywować proces apoptozy, czyli naturalną śmierć komórek nowotworowych. Zawdzięcza to interakcji z białkiem p53, które odgrywa kluczową rolę w kontrolowaniu wzrostu komórek nowotworowych. Badania pokazują, że kurkumina może aktywować p53, a to prowadzi do apoptozy komórek nowotworowych, szczególnie w raku płuc.

Ten żółty polifenol może także wpływać na cykl komórkowy, który reguluje wzrost i podział komórek. W komórkach nowotworowych kurkumina może zakłócić normalny przebieg cyklu komórkowego, co prowadzi do zatrzymania wzrostu nowotworu. Na przykład, w przypadku raka piersi, kurkumina może zakłócić kompleksy CDK/cyklina, co jest niezbędne dla podziału komórek.

Co więcej, kurkumina może hamować szlaki sygnalizacyjne w komórkach nowotworowych, takie jak szlak Ras, który jest związany z kontrolą wzrostu komórek. Badania wykazały, że kurkumina może hamować aktywność białek związanych ze szlakiem Ras, co prowadzi do zahamowania wzrostu raka.

Dodatkowo kurkumina może wpływać na inne szlaki sygnalizacyjne związane z nowotworami, takie jak szlak Wnt/β-katenina i STAT. Te szlaki są zaangażowane w regulację wzrostu komórek nowotworowych, a kurkumina może je hamować, co prowadzi do zahamowania wzrostu i proliferacji nowotworów.

Wpływ na nowotwory poprzez mikrobiotę jelitową

Ciekawa jest hipoteza przedstawiająca mikrobiom jelitowy jako pośrednik w działaniu kurkuminy. Tłumaczyłoby to poniekąd paradoks, w którym kurkumina ma bardzo niską biodostępność, a i tak pokazuje w badaniach wiele korzystnych dla zdrowia właściwości.

Istnieją badania przedkliniczne, które pokazują m.in. przywrócenia do optymalnego poziomu liczebności bakterii Lactobacilli, które, jak wykazano, mają działanie przeciwnowotworowe.

Większość publikacji, które omawiają interakcję kurkumina – mikrobiota – nowotwory, mówi o korzyściach dotyczących głównie raka jelita grubego.

Czy wystarczy jeść kurkumę?

Gdy celem są konkretne efekty zdrowotne, kurkumina dostarczana z przyprawy może nie wystarczyć. W kurkumie zawarte jest ok. 0,5-5% kurkuminy, co utrudnia uzyskanie odpowiednio dużej dawki, która mogłaby wywołać efekt biologiczny.

Gdyby kurkumina była stosowana u ludzi w celach terapeutycznych, to dawki liczone byłyby zapewne w gramach. Dodatkowym utrudnieniem jest bardzo słaba biodostępność kurkuminy. Ten problem jednak można łatwo ominąć, stosując dodatek piperyny z czarnego pieprzu. Takie połączenie może zwiększyć biodostępność kurkuminy nawet o 2000%! Tak więc warto zwracać uwagę, czy suplement z kurkuminą, który zamierzasz kupić, ma w składzie również piperynę. Różnica w działaniu może być ogromna.

Na co trzeba uważać?

Jeśli zmagasz się z nowotworem, nie eksperymentuj z suplementacją na własną rękę, a szczególnie nie zatajaj faktu suplementacji przed lekarzem. Ważne jest, by ewentualną suplementację przeprowadzać pod nadzorem lekarza, ponieważ możliwe są interakcje z lekami, które mogą nawet osłabiać ich skuteczność. W takich przypadkach stosowanie suplementacji, od której przecież oczekujemy efektów prozdrowotnych, mogłoby przynieść efekt odwrotny, przez osłabienie skuteczności innych podejmowanych działań.

Podsumowanie

Kurkumina wykazuje potencjał w zwalczaniu nowotworów poprzez indukowanie apoptozy, zakłócanie cyklu komórkowego i hamowanie szlaków sygnalizacyjnych związanych ze wzrostem komórek nowotworowych. Dzięki temu może stanowić obiecującą terapię uzupełniającą w leczeniu różnych rodzajów nowotworów. Są to jednak nadal dane oparte głównie na badaniach przedklinicznych, a do oficjalnego zastosowania w medycynie jeszcze długa droga. Nie należy jednak tracić entuzjazmu, ponieważ gdy pojawią się efektywne metody zwiększania biodostępności kurkuminy i dobrej jakości badania kliniczne, to kurkumina może zyskać nową sławę.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]

Menon VP, Sudheer AR. Antioxidant and anti-inflammatory properties of curcumin. Adv Exp Med Biol. 2007;595:105-125. doi:10.1007/978-0-387-46401-5_3 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17569207/)

Sharifi-Rad J, Rayess YE, Rizk AA, et al. Turmeric and Its Major Compound Curcumin on Health: Bioactive Effects and Safety Profiles for Food, Pharmaceutical, Biotechnological and Medicinal Applications. Front Pharmacol. 2020;11:01021. Published 2020 Sep 1 (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7522354/)

Scazzocchio B, Minghetti L, D’Archivio M. Interaction between Gut Microbiota and Curcumin: A New Key of Understanding for the Health Effects of Curcumin. Nutrients. 2020;12(9):2499. Published 2020 Aug 19. doi:10.3390/nu12092499 (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7551052/)

[/bg_collapse]