Nootropy a sen – jakie są zależności? 

Dobrej jakości sen ma krytyczne znaczenie dla zdrowia mózgu. Chronicznie niedosypiając niemalże na pewno zauważymy pogorszenie pamięci i spowolnienie myślenia. Wraz ze spadkiem energii życiowej, są to wręcz najszybciej widoczne efekty niedoboru snu. Zastanawiasz się, jak na sen wpływają substancje wspomagające mózg, czyli nootropy? Odpowiedź na to pytanie jest złożona, jednak mamy dla Ciebie bardzo przydatne i praktyczne informacje na ten temat.

Jaka jest relacja pomiędzy stosowaniem nootropów a jakością snu?

Wpływ na sen nie jest priorytetowym zadaniem nootropów. W zależności od substancji i jej charakterystyki działania, ten wpływ na sen może być pozytywny lub negatywny i są to działania raczej poboczne, pośrednio wynikające z rodzaju głównych mechanizmów prokognitywnych.

Spora część nootropików ma za zadanie m.in. doraźnie pobudzić mózg do działania, a wręcz hamować zmęczenie i senność, by te uczucia nie przeszkadzały w produktywnej pracy lub nauce. Inne z kolei mają za zadanie długofalowo wspomagać procesy pamięciowe – ich nie stosujemy doraźnie i część efektów mogą wywierać m.in. przez właśnie wsparcie snu i regeneracji.

Jeśli zmagasz się z zaburzeniami snu lub cechujesz się wysoką wrażliwością na substancje pobudzające, musisz bardzo rozsądnie podejść do wyboru odpowiednich nootropików dla siebie oraz do właściwej konfiguracji schematu ich stosowania.

Które nootropy mogą wspomagać sen?

Mamy do wyboru kilka nootropików, które nie tylko nie zaburzają snu, ale i w jakiś sposób mogą mu sprzyjać. Część z nich łagodzi stres i wycisza emocje, co pozwala lepiej się zrelaksować, a następnie łatwiej zasnąć i utrzymać dobrej jakości sen.

Doskonałym przykładem jest melisa. To aromatyczne ziele zapewne w pierwszej kolejności kojarzysz z działaniem uspokajającym i nasennym. A okazuje się, że jest to także nootropik. Wynika to m.in. z wpływu na mechanizmy cholinergiczne, które zasadniczo nie wpływają źle na sen, a dla pamięci wnoszą dużo dobrego.

Przykłady bardziej klasycznych nootropów wspomagających sen:

• l-teanina – aminokwas z herbaty, który nastraja mózg na stan zbliżony tego towarzyszącego medytacji; może łagodzić skutki uboczne stymulantów (np. kofeiny), takie jak roztrzęsienie, drżenie rąk itp.;
• treonian magnezu – forma magnezu, która bardzo efektywnie migruje do mózgu; istnieją badania wskazujące na poprawę funkcji kognitywnych dzięki suplementacji, a uzupełnienie jego niedoboru pozwala uregulować sen, zmniejszyć drażliwość i złagodzić uczucie zmęczenia w ciągu dnia;
• Bacopa monnieri – adaptogen i ziele wspomagające pamięć, które jednocześnie wycisza i uspokaja, a niektórych wręcz usypia;
• Ashwagandha – kolejny adaptogen, który wielu osobom w dłuższej perspektywie pozwala szybciej zasypiać, a także stabilizuje emocje na co dzień.

Które nootropy mogą sen pogarszać?

Pogarszać sen zdecydowanie będą nootropiki stymulujące układ nerwowy, szczególnie gdy są przyjmowane zbyt późno. Mowa tutaj zarówno o tych, które wpływają głównie na katecholaminy (noradrenalina, dopamina), czyli kofeina, fenylopiracetam, modafinil itp., jak i o tych stymulujących układ glutaminianu, jak sunifiram, noopept i podobne.

Mieszane efekty mogą generować suplementy stymulujące układ cholinergiczny, takie jak Alpha GPC lub Hupercyna A. W zdecydowanej większości przypadków są neutralne dla snu, a niektórym osobom takie suplementy nawet poprawiają jakość snu i wzmacniają procesy regeneracyjne. Warto jednak wspomnieć, że sporadycznie zdarza się działanie wręcz przeciwne - spłycają sen i nawet wywołują bardzo intensywne marzenia senne. Wynika to zapewne z indywidualnej, wysokiej wrażliwości na stymulację układu cholinergicznego. Hupercyna A jest nawet popularnym suplementem wśród osób pragnących doświadczyć świadomego snu (lucid dreaming). Tak więc stosowanie takich cholinergików przed snem może dawać albo wyraźne korzyści, albo psuć sen, w zależności od predyspozycji danej osoby.

Podsumowanie

Jeśli zmagasz się z zaburzeniami snu, uważnie dobieraj nootropiki. Unikaj tych, które mocno stymulują mózg, działając na układy noradrenaliny, dopaminy i glutaminianu. Jeśli jednak już się na nie zdecydujesz, stosuj je wyłącznie w pierwszej połowie dnia. Skup się za to na nootropikach działających wyciszająco i regenerująco do stosowania w dłuższej perspektywie jak Bacopa monnieri lub Ashwagandha. Możesz skorzystać też z l-teaniny, alpha GPC i hupercyny A, jeśli dobrze je tolerujesz. Niekiedy warto rozważyć te lekko energetyzujące do stosowania z samego rana (Rhodiola, żeń-szeń), jeśli będzie to jeden z elementów strategii regulacji rytmu dobowego.