Korzyści zdrowotne wynikające z regularnej praktyki mindfulness 

Mindfulness, czyli inaczej uważność jest definiowana jako pozbawiona oceny świadomość tego, czego doświadcza się w danym momencie, a zatem myśli, uczuć oraz doznań cielesnych. Nie ulega żadnej wątpliwości, że uważność jest coraz bardziej popularnym podejściem terapeutycznym, a stale rosnąca ilość publikacji naukowych w ostatnich latach jedynie dowodzi dużego zainteresowania środowiska naukowego tym tematem.

W jakich dolegliwościach zdrowotnych warto rozważyć zastosowanie treningu uważności?

Warto podkreślić, że interwencje terapeutyczne oparte na uważności (ang. MBIs - mindfulness based interventions) zostały zweryfikowane w szerokim zakresie dolegliwości psychicznych, z najsilniejszymi dowodami na skuteczne zastosowanie w depresji i zaburzeniach lękowych. Wyniki dotychczasowych RCTs (randomizowanych badań klinicznych o kontrolowanym placebo) sugerują, że interwencje terapeutyczne oparte na uważności są obiecujące dla dobrostanu umysłowego i jakości życia pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej. Wstępne ustalenia wskazują także, że MBIs mogą być użyteczną strategią poprawy stresu psychicznego u osób chorych na reumatoidalne zapalenie stawów.

Zgromadzone dowody naukowe pokazują również, że interwencje terapeutyczne oparte na uważności wydają się być skuteczne w redukcji cierpienia psychicznego, lęku, depresji, strachu przed nawrotem raka, a także zmęczenia, problemów ze snem oraz dolegliwości bólowych u pacjentów z chorobami nowotworowymi oraz wśród osób, które przeżyły raka. Zaobserwowano, że pacjenci z różnymi rodzajami raka oraz na różnych etapach choroby nowotworowej mogą odnieść korzyści z regularnego treningu uważności. W szczególności MBIs ściśle przestrzegające oryginalnych protokołów MBSR (treningu redukcji stresu opartego na mindfulness) oraz MBCT (terapia poznawcza oparta na uważności) wydają się mieć największe efekty w tej materii.

Czy interwencje oparte na uważności sprawdzą się również w przypadku dzieci i młodzieży?

Jak się bowiem okazuje, metody bazujące na uważności są również coraz bardziej popularnym sposobem próby polepszenia kondycji psychofizycznej dzieci i młodzieży. Dlatego też, w marcu 2019 roku w renomowanym czasopiśmie naukowym „Journal of Child Psychology and Psychiatry” ukazała się pierwsza metaanaliza, obejmująca 33 RCTs o całościowej liczbie 3666 uczestników (w tym 17 RCTs z udziałem 1762 badanych i aktywnymi grupami kontrolnymi – złoty standard w badaniach interwencyjnych), której celem była ocena skuteczności zastosowania interwencji opartych na uważności w poprawie zdrowia psychicznego oraz funkcji kognitywnych u dzieci i młodzieży. Rezultaty niniejszej metaanalizy ujawniły, że MBIs przyczyniają się do znaczącego zwiększenia samoświadomości oraz złagodzenia objawów depresji i lęku, a także lepszego radzenia sobie ze stresem wśród młodych uczestników.

Czy regularne lekcje mindfulness przez Internet mogą być również skuteczne w redukcji stresu?

Obserwuje się, że interwencje oparte na uważności są coraz częściej realizowane drogą internetową. Podczas gdy w licznych metaanalizach badano skuteczność bezpośrednich MBIs (face-to-face) w kontekście zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia, holenderscy naukowcy z Uniwersytetu w Twente postanowili w 2016 roku przeprowadzić metaanalizę 15 RCTs, aby ocenić wpływ treningu uważności wykonywanego online na dobrostan umysłowy uczestników. Co ciekawe, wyniki metaanalizy pokazały, że MBIs realizowane drogą internetową mają istotnie korzystny wpływ na depresję, lęk, samopoczucie psychofizyczne i uważność oraz radzenie sobie ze stresem pośród badanych. Warto zauważyć, że największe efekty w postaci redukcji stresu i poprawy samoświadomości stwierdzono u osób, które systematycznie korzystały z treningu uważności online prowadzonego przez wykwalifikowanego trenera.

Wnioski

Odkrycia naukowe z ostatnich nieco ponad dwóch dekad wskazują, że regularne interwencje terapeutyczne oparte na uważności mogą przyczyniać się do poprawy zarówno zdrowia psychicznego, jak i fizycznego u licznej grupy pacjentów, zmagających się na co dzień z różnorodnymi przewlekłymi chorobami XXI wieku, takimi jak choćby depresja, choroba afektywna dwubiegunowa, reumatoidalne zapalenie stawów czy nowotwór. Ponadto szereg korzyści z codziennej praktyki mindfulness w zakresie ogólnego samopoczucia psychofizycznego mogą uzyskać osoby zdrowe, w tym dorośli oraz dzieci i młodzież. Jednym słowem, warto trenować również umysł, a nie tylko ciało!

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]        

1. Strauss C., Cavanagh K., Oliver A., et al.: Mindfulness-based interventions for people diagnosed with a current episode of an anxiety or depressive disorder: a meta-analysis of randomised controlled trials. PLoS One. 2014 Apr 24;9(4):e96110.
2. Wang Y.Y., Li X.H., Zheng W., et al.: Mindfulness-based interventions for major depressive disorder: A comprehensive meta-analysis of randomized controlled trials. J Affect Disord. 2018 Mar 15;229:429-436.
3. Chu C.S., Stubbs B., Chen T.Y., et al.: The effectiveness of adjunct mindfulness-based intervention in treatment of bipolar disorder: A systematic review and meta-analysis. J Affect Disord. 2018 Jan 1;225:234-245.
4. Demarzo M.M., Montero-Marin J., Cuijpers P., et al.: The Efficacy of Mindfulness-Based Interventions in Primary Care: A Meta-Analytic Review. Ann Fam Med. 2015 Nov;13(6):573-82.
5. DiRenzo D., Crespo-Bosque M., Gould N., et al.: Systematic Review and Meta-analysis: Mindfulness-Based Interventions for Rheumatoid Arthritis. Curr Rheumatol Rep. 2018 Oct 18;20(12):75.
6. Cillessen L., Johannsen M., Speckens A.E.M., et al.: Mindfulness-based interventions for psychological and physical health outcomes in cancer patients and survivors: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. 2019 Dec;28(12):2257-2269.
7. Dunning D.L., Griffiths K., Kuyken W., et al.: Research Review: The effects of mindfulness-based interventions on cognition and mental health in children and adolescents - a meta-analysis of randomized controlled trials. J Child Psychol Psychiatry. 2019 Mar;60(3):244-258.
8. Spijkerman M.P., Pots W.T., Bohlmeijer E.T.: Effectiveness of online mindfulness-based interventions in improving mental health: A review and meta-analysis of randomised controlled trials. Clin Psychol Rev. 2016 Apr;45:102-14. [/bg_collapse]