Sposób odżywiania a ryzyko rozwoju raka prostaty 

Rak charakteryzuje się niekontrolowaną proliferacją (namnażaniem się) komórek i jest drugą najczęstszą przyczyną śmierci na świecie, zaraz po chorobach układu sercowo-naczyniowego [1]. Według najświeższych danych przedstawionych przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (ang. International Agency for Research on Cancer - IARC), globalne obciążenie chorobami nowotworowymi w roku 2018 wzrosło do 18,1 miliona nowych przypadków i aż 9,6 miliona zgonów. Co ciekawe, ponad połowę wszystkich zdiagnozowanych schorzeń nowotworowych uważa się za możliwe do uniknięcia [2].

Rak prostaty jest drugim najczęściej występującym nowotworem u mężczyzn, zaraz po raku płuca [3]. W 2012 roku stwierdzono ponad 1,1 miliona nowych przypadków zachorowań i ponad 307 tysięcy zgonów z powodu raka prostaty na całym świecie. Zachorowalność na raka gruczołu krokowego  jest silnie powiązana z wiekiem, bowiem 35 % nowych przypadków choroby występuje u mężczyzn w wieku 75 lat i starszych [1]. Najwyższa zachorowalność na raka prostaty, wystandaryzowana w stosunku do wieku występuje w Australii, Nowej Zelandii, Europie i obu Amerykach, natomiast najniższa w Azji Środkowo-Wschodniej. Geograficzne zróżnicowanie częstości występowania raka gruczołu krokowego u mężczyzn, obejmuje zarówno dobrze znane czynniki ryzyka, takie jak wiek, rasa czy obciążenie dodatnim wywiadem rodzinnym, jak również czynniki środowiskowe, w tym sposób odżywiania i ogólny styl życia [1 - 3].

Które produkty żywnościowe mogą zwiększać ryzyko zachorowania na raka prostaty?

Warto zauważyć, że częstość występowania raka prostaty w krajach azjatyckich jest niska w porównaniu z Zachodem, lecz gwałtownie wzrasta (nawet 20-krotnie zwiększone ryzyko rozwoju choroby) u imigrantów z Azji do Stanów Zjednoczonych, którzy przyjęli zachodnią dietę, zmniejszając tym samym spożycie soi, herbaty, ryb, warzyw i owoców oraz jednocześnie zwiększając konsumpcję czerwonego mięsa i żywności o wysokim stopniu przetworzenia, bogatej w tłuszcze i rafinowane węglowodany [1]. Rezultaty niedawnej metaanalizy, obejmującej 12 badań obserwacyjnych wykazały, że zachodni wzorzec diety znacznie zwiększał ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego [3]. Przypuszcza się, że wysoki udział w codziennej diecie przetworzonego czerwonego mięsa, żywności typu fast-food, słonych przekąsek oraz słodyczy może być prawdopodobnie odpowiedzialny za pronowotworowe działanie takiego sposobu odżywiania, mając na uwadze dłuższą perspektywę czasową.

Na domiar tego, konsumpcja przetworzonego mięsa została kilka lat temu sklasyfikowana przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem do grupy związków o udowodnionym rakotwórczym działaniu na organizm człowieka (Grupa 1), z kolei czerwone mięso zostało zakwalifikowane do grupy substancji prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi (Grupa 2A). W prokancerogennych właściwościach mięsa może pośredniczyć również znacząco obecność związków mutagennych, takich jak heterocykliczne aminy aromatyczne i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, które powstają podczas obróbki cieplnej w wysokich temperaturach lub nad płomieniem.

Które pokarmy mogą z kolei zmniejszać ryzyko rozwoju raka prostaty?

Choć nie udokumentowano do chwili obecnej istotnego wpływu przestrzegania diety śródziemnomorskiej na ryzyko rozwoju raka prostaty, to istnieją w fachowej literaturze doniesienia, które sugerują, że niektóre bioaktywne substancje pochodzenia roślinnego mogą obniżać to ryzyko [1 - 4]. Wyniki badań epidemiologicznych wskazują, że produkty żywnościowe takie jak warzywa krzyżowe (np. brokuły, kalafior, brukselka), warzywa cebulowe (m.in.: cebula, czosnek, por, szalotka), pomidory, czerwone wino, zielona herbata, kurkuma i granat wiążą się ze zmniejszonym ryzykiem zachorowania na raka gruczołu krokowego. Wspomniane pokarmy są przede wszystkim bogate w polifenole, karotenoidy, a także organiczne związki siarki, które mogą modyfikować rozwój oraz postęp raka prostaty poprzez właściwości przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne, proapoptotyczne i immunomodulujące.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]     

1. Livingstone T.L., Beasy G., Mills R.D., Plumb J., Needs P.W., Mithen R., et al.: Plant Bioactives and the Prevention of Prostate Cancer: Evidence from Human Studies. 2019 Sep 18;11(9). pii: E2245. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6769996/
2. Aghajanpour M., Nazer M.R., Obeidavi Z., Akbari M., Ezati P., Kor N.M.: Functional foods and their role in cancer prevention and health promotion: a comprehensive review. Am J Cancer Res. 2017 Apr 1;7(4):740-769. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5411786/
3. Fabiani R., Minelli L., Bertarelli G., Bacci S.: A Western Dietary Pattern Increases Prostate Cancer Risk: A Systematic Review and Meta-Analysis. 2016 Oct 12;8(10). pii: E626. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5084014/
4. Cheng S., Zheng Q., Ding G., Li G.: Mediterranean dietary pattern and the risk of prostate cancer: A meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2019 Jul;98(27):e16341. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6635247/ [/bg_collapse]