Stres u kobiet i jego wpływ na hormony płciowe (wpływ sportu, zaburzenia miesiączkowania, niskie libido) 

Najczęstszą przyczyną rozregulowanego cyklu menstruacyjnego, reprodukcji lub zaniku miesiączki jest stres. Bardzo ważne jest w tym wszystkim jaki jest czas trwania stresora i jego rodzaj. Kiedy jesteśmy zestresowani nasz układ rozrodczy zostaje zablokowany (zaburzenia na osi podwzgórze- przysadka – jajniki). Cykl miesiączkowy rozregulowuje się, spada zainteresowanie seksem, zresztą jak i u mężczyzn- do tego u nich trudniej o erekcję, co powoduje jeszcze większy stres (lęk napędza lęk).

Jednak nie ma co ukrywać, kobiecy układ jest nieco bardziej skomplikowany. Magiczny, już na etapie podwzgórza, bo znacznie wrażliwszy na silne emocje. Do tego, żeby było śmieszniej, dużo komplikują hormony androgenne, czyli te „męskie”, których i tak mamy tylko 5% w porównaniu z płcią przeciwną.

Najczęstsze stresory wpływające na brak miesiączki to:

• Czynniki stresujące psychiczne lub fizyczne; trauma, bądź operacja,
• niska masa ciała i gwałtowne redukcje (również jest to stres fizjologiczny),
• zbyt intensywny wysiłek fizyczny (stres fizjologiczny, liczne badania na sportsmenkach),
• choroby (patrz niżej).

Jak to wszystko działa?

Podwzgórze produkuje hormon GnRH - skrót od Gonadotropin-Releasing-(gonadoliberyna), który pobudza naszą przysadkę do produkcji hormonów LH (hormon luteizujący) i FSH (folikulotropowy, od ang follice- pęcherzyk jajnikowy). FSH stymuluje jajniki do uwalniania jajeczek, LH – jajniki do produkcji estrogenu. W pierwszej połowie cyklu – fazie folikularnej, GnRH, LH i FSH, estrogen rosną, osiągając najwyższy poziom podczas owulacji. Rozpoczyna się faza lutealna. W ciałku żółtym powstaje progesteron, stymuluje ściany macicy do przygotowania się do zagnieżdżenia zapłodnionego tuż po owulacji jajeczka.

Bardzo często przy stresie (fizycznym, ale nie tylko, bo zostałyśmy przez naturę obdarowane bardzo dużą wrażliwością) GnRH spada, a tym samym LH i FSH, co ma wpływ na poziom estradiolu i progesteronu, bo w trakcie silnego stresu jako pierwszy aktywizuje się współczulny układ nerwowy, ktory po pewnym czasie uaktywnia układ podwzgórze-przysadka-nadnercza.U kobiet w przewlekłym stresie występuje podwyższone stężenie hormonów odpowiedzialnych za regulację czynności nadnerczy (CRH, ACTH) oraz kortyzolu. Zbyt wysoki poziom kortyzolu hamuje działanie progesteronu. Ciekawy jest fakt, że folikularna faza cyklu jest bardziej wrażliwa na stres niż lutealna.

Adekwatnie u mężczyzn, stres chociażby fizjologiczny- brak snu, czy w postaci operacji, choroby, jak i zwolnienie z pracy, będzie się objawiało analogicznie niższym testosteronem. Pewnie wiele osób zdziwi się, jak napiszę, że głównym sprawcą blokowania podwzgórzowego hormonu GnRH pobudzającego przysadkę do produkcji hormonów stymulujących narządy rozrodcze, są endorfiny. Jak to możliwe? Są one odpowiedzią organizmu na ból, hamują receptory bólowe. To dlatego ultramaratoniści doświadczają po pewnym czasie biegu tzw. euforii biegacza. Niby sport to zdrowie, ale jak jesteśmy już przy tym temacie aktywności fizycznej, warto wspomnieć, że kobiety nadmiernie uprawiające sport, często mające wysokie stężenia glikokortykoidów we krwi oraz posiadają dysfunkcje układu rozrodczego. To, ze wydzielane podczas nadmiernych ćwiczeń beta endorfiny mają wpływ na hormony płciowe, pokazuje ciekawe badanie  na biegaczce, która nie miała miesiączki i posiadała niski poziom LH. Po podaniu jej leku naloxone, które blokuje produkcję endorfin, zaczął się jej podwyższać poziom LH.

Badań na temat wpływu forsującej organizm aktywności wśród sportsmenek jest wiele. Również wśród młodych dziewczynek, uprawiających zawodowo sport, które dojrzewają  później niż rówieśniczki (m.in. badanie na młodych baletnicach, Warren 1980).

Androgeny

W krwiobiegu kobiet znajduje się jak już wspomniałam pewna niewielka, względem mężczyzn, ilość hormonów androgennych, jak chociażby androstendion. Enzym pochodzący z komórek tłuszczowych, z reguły i tak przekształca je w estrogen. Ale co się dzieje, gdy tej tkanki tłuszczowej jest mniej (redukcja, głodowanie)? Jest oczywiście mniej estrogenu (uwaga przy przewlekłym stresie i niskich estrogenach na niski poziom wapnia), a wzrasta liczba androgenów. Taka sytuacja jest obserwowana w wielu przypadkach u osób z  zaburzeniami odżywiania lub sportsmenek, jest to oczywiście nie jedyny powód rozregulowania hormonów płciowych, ponieważ w momencie przybrania masy ciała, nie od razu cykl miesiączkowy powraca do normy. Oczywiście ważne jest też tu dotarcie i poradzenie sobie ze stresorem psychologicznym, w którym utrata wagi będzie tylko nasilać problem. Osoby z zaburzeniami odżywiania typu jadłowstręt czy bulimia, są dość szczególnym przypadkiem, ponieważ nie rzadko tracą one cykl rozrodczy zanim jeszcze dojdzie do istotnej utraty masy ciała!

Prolaktyna

Wraz ze stresem przysadka uwalnia hormon- prolaktynę, która skutecznie tłumi funkcje rozrodcze. To hormon luteotropowy, który ma za zadanie stymulowania produkcji mleka. Jeśli jednak poza ciążą obserwujemy nadmiar tego hormonu w organizmie kobiety to sygnał, że doszło do jakiś zaburzeń na przykład funkcji metabolicznych, reprodukcyjnych czy immunologicznych. Bardzo często również w wyniku stresu.

Prolaktyna koliduje z progesteronem (zakłóca to dojrzewanie ścian macicy), ale również zmniejsza ona wrażliwość na GnRH. Przy czym jak pamiętacie jednocześnie działają niekorzystnie endorfiny na GnRH. Do tego wszystkiego glikokortykoidy wpływają negatywnie na jajniki (u mężczyzn – na jądra), przez co są mniej wrażliwe na LH. Mamy zatem już obniżone: LH, FSH i estrogeny- w efekcie cykl staje się wydłużony (faza folikularna) i jest mniejsza szansa na jajeczkowanie. Może dojść do zatrzymania owulacji i wtórnego braku miesiączki. Dlatego często się mówi, że karmienie piersią jest najlepszą antykoncepcją, bo wtedy dochodzi do wysokiej produkcji prolaktyny i tłumienia estrogenu i progesteronu.

LIBIDO

Genitalia, a nawet mózg mają liczne receptory estrogenowe. Pod wpływem tego hormonu narządy stają się bardziej wrażliwe na dotyk. W mózgu - pojawiają się dzięki niemu sprośne myśli :D. Dlatego niski poziom hormonów płciowych takich jak estrogen wpływa znacząco na libido. Oczywiście mają tu też wpływ czynniki interpersonalne.

Bardzo ciekawe jest to, że po usunięciu nadnerczy, obniża się poziom popędu seksualnego, za to może zostać przywrócony poprzez podawanie syntetycznych androgenów.

OBJAWY ZABURZEŃ HORMONÓW PŁCIOWYCH

Kobiety z zaburzeniami osi podwzgórze-przysadka-jajnik, często mają objawy typu:

- zaburzenia emocjonalne, stany lękowe, spadek nastroju,

- anorgazm – zaburzenie, podczas którego w czasie stosunku nie udaje się osiągnąć w ogóle, pomimo występowania typowych objawów podniecenia seksualnego

- brak miesiączki, nieregularne miesiączki

- brak lub obniżone libido,

- zaburzenia obsesyjno-kompulsywne,

- dyspareunię, dysfunkcja seksualna objawiająca się odczuwaniem bólu w czasie stosunku

- depresję

- obniżony poziom wapnia, prowadzący do osteoporozy.

Strategia

Leczenie zaburzeń miesiączkowania, które wynikają z nadmiernego stresu polega w pierwszej kolejności na wyeliminowaniu czynnika blokującego miesiączkę, czyli  obniżenia napięcia psychoemocjonalnego. Do tego należy unikać czynników wywołujących przewlekły stres, chociażby zmniejszyć wysiłek fizyczny. Jeśli terapia poznawczo-behawioralna nie przynosi oczekiwanych efektów, trzeba nierzadko włączyć leczenie i zastosować terapię hormonalną estroprogestagenami lub poszukać innych przyczyn, tj.: endometrioza, zespół policystycznych jajników (PCOS), niewydolność ciałka żółtego, guzy w okolicy podwzgórzowo-przysadkowej, pierwotna niewydolność jajników, niedoczynność i nadczynność tarczycy, choroby weneryczne, nowotwory narządów rodnych. JEDNAKŻE

Jeśli powodem zaniku miesiączki lub nierównowagi hormonalnej jest za niska tkanka tłuszczowa, należy z reguły zwiększyć dostępność energii, by w następstwie wzrosła masa ciała (bierzemy pod uwagę kalorycznosć oraz ilość wysiłku fizycznego). W większości przypadków właśnie ten czynnik pomaga w regulacji zaburzeń cyklu, o ile nie występuje inny blokujący- na podłożu psychicznym. Bardzo fajne badanie pokazuje w jakim czasie u dwóch grup kobiet wraca miesiączka po zwiększeniu podaży kalorycznej. Najczęściej, z czasem, przy odpowiedniej diecie oraz suplementacji, powraca równowaga hormonalna. Pamiętajmy jednak, że występowanie lub powrót krwawienia menstruacyjnego niekoniecznie oznacza na początku, iż nie ma zaburzeń miesiączkowania. Szczególnie gdy cykl jest skrócony (bezowulacyjne cykle) lub wydłużony.

Możemy dopomóc sobie w walce ze stresem i przywróceniu homeostazy, zarówno suplementacją, jak i pewnymi technikami relaksacyjnymi, takimi jak joga, medytacja, modlitwa duchowa, czas spędzony na łonie natury, itp.

Warte uwagi są produkty jak:

Adaptogen L-theanina + inozytol

• Łagodzi lęk i niepokój/może działać pobudzająco brana w ciągu dnia (np. łącząc z kawą/kofeiną)
• Wspiera funkcjonowanie mózgu, w tym koncentracje, ale też na noc uspokaja
• Działa ochronnie na serce i naczynia krwionośne (!)
• Jest potężnym antyoksydantem!
• Wsparcie podczas walki z rozregulowaniem hormonów płciowych
• Poprawia jakość snu

W połączeniu z inozytolem:

• Wsparcie zdrowia psychicznego
  Największe korzyści z działania inozytolu notuje się na polu zdrowia psychicznego. Ma on zdolność do redukcji ataków paniki, stanów lękowych, wahań nastroju, zwiększa tolerancję stresu oraz działa antydepresyjnie. Jego działanie jest na tyle silne, że z powodzeniem wykorzystywany jest jako wsparcie terapii w przypadłościach takich jak zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, zespół stresu pourazowego, przewlekły stres. Stanowi również wsparcie dla kobiet zmagających się z zespołem napięcia przedmiesiączkowego, znacznie łagodząc jego objawy.
• Regulacja poziomu cukru we krwi!
  Inozytol stanowi prekursor cząsteczek sygnalizacyjnych, wpływających na aktywność receptorów insulinowych. W ten sposób, wykazuje zdolność do regulowania poziomu cukru we krwi poprzez regulację wychwytu glukozy na poziomie komórkowym. Stymuluje również procesy metaboliczne węglowodanów w ustroju.

Cordyceps - Preparat adaptogenny, przeciwstresowy. Korzystnie wpływa na funkcje układu odpornościowego i gospodarkę glukozową. Jest rekomendowany zwłaszcza osobom narażonym na intensywny wysiłek fizyczny albo umysłowy, dobrze sprawdza się w przypadku przemęczenia i spadku sił witalnych. Maczużnik chiński, bo tak naprawdę się nazywa, to gatunek grzyba, naturalnie spotykanego w rejonach Nepalu i Tybetu. Od wieków jest on stosowany w chińskim ziołolecznictwie, glównie w terapii dysfunkcji seksualnych i w przypadku obniżenia popędu płciowego. Korzystnie wpływa na poziom libido, problem z suchością pochwy i sprawność seksualną. Ale uwaga tu u kobiet z wysokimi androgenami, hirsutyzmem, pcos.

NNKT

witaminy z grupy B, donory grup metylowych

laktoferyna, wspomaga działanie układu immunologicznego, chroni mikroflorę jelitową, występuje w mleku matki. Szklanka mleka zawiera około 25 – 75 mg laktoferyny, czyli ilość podobną do tej, która znajduje się w większości suplementów diety. Niestety te białko jest wrażliwe na wysoką temperaturę i podczas sterylizacji w procesie UHT, ulega całkowitej denaturacji, co powoduje znaczne ograniczenie zdolności do wiązania różnych szczepów bakterii. Dieta osób dorosłych zawiera niestety znikome ilości tego składnika.

probiotyki - np Sanprobi Stress

magnez, cynk, wit C - głównie przy zaburzeniach lękowych

dbajmy też o niski ładunek glikemiczny.

To jak bardzo stres wpływa na naszą gospodarkę hormonalną, pokazuje często przytaczany przykład z holokaustu (zależało mi tu o pokazanie przykładu w ekstremum stresu), gdzie 54% kobiet straciło miesiączki, w tym większość zanim nawet doświadczyła głodu, znacznego obniżenia tkanki tłuszczowej, czy terroru psychicznego. Tą informację jednak pozostawiam tu również dlatego, bo pozostałe 46% kobiet, pomimo takich samych warunków, miało w dalszym ciągu miesiączki. Fakt ten pokazuje mimo wszystko (i mam nadzieję, że nie odbierzecie tego jako daleko idące w kosmos wnioski), że rozmnażanie jest jednym z najsilniejszych procesów biologicznych na Ziemi i nasze organizmy, zwłaszcza przy naszych chęciach, będą dążyć do równowagi, by jednak podtrzymać nasz gatunek. Także jeśli tylko zadbamy o nasze psyche, dobrą racjonalną dietę, wierzę, że uda się każdej osobie dojść do pożądanej równowagi. Mam nadzieję, że ta dzisiejsza biochemiczna (starałam się by była uproszczona) droga, pozwoliła Wam poznać siebie jeszcze bardziej.

Pamiętajcie, że każda/y z Was jest piękna/y, wyjątkowa/y i warto czasami sobie wyjechać gdzieś w naturkę, odpocząć i znaleźć czas, by spojrzeć na swoje życie z boku i pomyśleć, czy jesteśmy szczęśliwi, czy nie za bardzo przejmujemy się rzeczami , które nie są tego warte, a mogą zaburzać działanie naszego organizmu. Czy może powszechne zjawisko powierzchowności i związany z tym stres ( moda na piękne idealne ciało) nie zabrało nam kontroli nad naszymi myślami. Zdarzenia stresowe wpływają nie tylko na hormony płciowe, nadnerczowe, ale również na hormony odpowiadające za apetyt. Stres zmienia wzorce żywienia, może powodować wzmożony apetyt (hiperfagię) lub jego brak (hipofagia). A największym problemem dzisiejszych czasów jest nasza skłonność do przeżywania wielokrotnie podczas dnia licznych okresowych stresorów psychologicznych, w postrzeganiu za dużej ilości stresorów, niż ich rzeczywista ilość, a także potęgowanie małych przeszkód do rangi poważnych problemów. Ważne jest wówczas "samouleczanie" emocjonalne, ale o tym i o działaniu stresu na wzorce żywienia napiszę już w kolejnym artykule.

Buziaki <3

Karolina Kocięda

dietetyk

ig: karolakocieda

P.S. Chciałabym Wam też przypomnieć przy okazji mój artykuł o Miłości, seksie i neuroprzekaźnikach , 

gdzie dodatkowo poczytacie co wpływa na lepszy popęd seksualny. A przy okazji przypominam jak ważne jest w tym wszystkim by nasz układ przywspółczulny wtedy pracował , który odpowiada za spokój, relaks i .. ukrwienie penisa.  Utrzymanie przywspółczulnego układu jak najdłużej , powstrzymuje mężczyznę od "dojścia". Jeśli mężczyzna czuje, że zbliża się do końca, głęboki oddech wpływa na przełączenie się na układ przywspółczulny z parasympatycznego (rozszerzenie klatki piersiowej). (Pamiętacie układy współczulny i przywspółczulny nigdy nie działają razem, a jeden działa przy stresie, a drugi relaksie, trawieniu etc.) Stres- nie pozwala wejść w przywspółczulny tryb, który powoduje erekcję lub nagły stres podczas seksu może spowodować przedwczesny wytrysk. W większości przypadków problemy z impotencją pojawiają się właśnie ze względu na nadmierną ilość stresorów. A brak erekcji dodatkowo potęguje uczucie stresu, co tworzy zamknięte koło.

P.S. 2 Na kod KAROLA05 macie rabat 7% na wszystkie produkty muscle-zone.pl

Gospodarka hormonalna kobiet to bardzo złożony cykl zachodzących procesów, jeśli chcesz poznać ją od podszewki, poznać przemiany zachodzące w układzie ciele kobiet za sprawą nieprawidłowości hormonalnych to zapraszamy na webinar - Gospodarka hormonalna kobiety.