Działanie prozdrowotne astaksantyny 

Astaksantyna należy do rodziny ksantofilów, czyli tlenowych pochodnych karotenoidów [1]. Związek ten powszechnie występuje w środowisku morskim, w którym stanowi czerwony barwnik tradycyjny dla wielu gatunków zwierząt morskich, takich jak choćby ryby łososiowate, krewetki, homary i raki, przyczyniając się do różowoczerwonego koloru ich mięsa. Uważa się również, że astaksantyna jest bardziej aktywną biologicznie substancją niż zeaksantyna, luteina czy β-karoten, co wynika w głównej mierze z obecności grupy keto- i hydroksylowej na każdym końcu jej cząsteczki.

Pomimo, iż astaksantyna może być syntetyzowana przez rośliny, bakterie, niektóre grzyby i zielone glony morskie, mikroalga Haematococcus pluvialis charakteryzuje się najwyższą zdolnością do jej akumulacji, nawet na poziomie do 5 % swojej suchej masy [1, 2]. Do innych dobrych źródeł astaksantyny zalicza się różne gatunki skorupiaków takie jak: Euphausia pacifica (kryl pacyficzny) i Euphausia superba (kryl antarktyczny), krewetki Pandalus borealis (krewetka północna), jak również drożdże Xanthophyllomyces dendrorhous. W badaniach wykazano, że jednoczesne przyjmowanie tłuszczów pokarmowych może nasilać wchłanianie astaksantyny, a z kolei palenie tytoniu może znacząco zmniejszać jej okres półtrwania w organizmie [3].

Warto podkreślić, że obserwuje się w ostatnich latach rosnące zainteresowanie zastosowaniem astaksantyny w medycynie ze względu na jej potencjalne działanie farmakologiczne, w tym silne właściwości antyoksydacyjne, antynowotworowe, antycukrzycowe, antyzapalne, kardioprotekcyjne, neuroprotekcyjne, a także ochronne skóry oraz oczu [1 - 3]. Wyniki badań z udziałem ludzi pokazują, że suplementacja astaksantyny może prowadzić do polepszenia kondycji skóry w wyniku hamowania aktywności kolagenazy, mediatorów prozapalnych oraz obniżenia generowania reaktywnych form tlenu, co ma związek z jej działaniem przeciwutleniającym i przeciwzmarszczkowym [3].

Chociaż w fachowej literaturze istnieją doniesienia, które sugerują, że astaksantyna może wspomagać zarówno profilaktykę, jak i leczenie chorób układu sercowo-naczyniowego, między innymi poprzez redukcję stresu oksydacyjnego czy procesu zapalnego, a także poprawę metabolizmu kwasów tłuszczowych oraz glukozy, większość badań w tej materii przeprowadzono jednak na zwierzęcych modelach doświadczalnych [2, 4]. Na dowód tego, w metaanalizie z 2015 roku, obejmującej 7 randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych z całkowitym udziałem 280 osób wykazano, iż suplementacja astaksantyny nie przyczyniła się do istotnego wpływu na stężenia cholesterolu całkowitego, HDL, LDL i triglicerydów w osoczu krwi, natomiast w niewielkim stopniu obniżyła poziom glukozy we krwi u badanych [5].

W ostatnich latach astaksantyna zyskuje również coraz większą uwagę naukowców ze względu na swój potencjał farmakologiczny, który docelowo miałby zostać wykorzystany w celu przeciwdziałania niektórym zaburzeniom neurologicznym, w tym chorobie Parkinsona, chorobie Alzheimera, uszkodzeniu mózgu i rdzenia kręgowego, bólowi neuropatycznemu czy depresji [4, 6]. Możliwe neuroprotekcyjne działanie astaksantyny wynika przede wszystkim z jej właściwości antyoksydacyjnych, antyzapalnych, antyapoptotycznych, które leżą u podstaw jej farmakologicznych mechanizmów działania w walce z procesem neurodegeneracji. Zaobserwowano, że astaksantyna przez wzgląd na swoją budowę posiada zdolność przekraczania bariery krew-mózg i może hamować stres oksydacyjny, stany zapalne i apoptozę jako kluczowe szlaki neurodegeneracji.

Warto również wspomnieć, że niektórzy sportowcy używają astaksantyny do celów innych niż ewentualne właściwości ergogeniczne, które w chwili obecnej nie mają silnego wsparcia w fachowym piśmiennictwie ze względu na wyraźnie ograniczoną liczbę dobrze kontrolowanych badań klinicznych [7, 8]. Okazuje się, astaksantyna jest chętnie wykorzystywana przez triathlonistów jako naturalny preparat ochrony przeciwsłonecznej podczas treningu lub zawodów. Rezultaty kilku badań obserwacyjnych wskazują że suplementacja astaksantyny może chronić skórę przed uszkodzeniem wynikającym z nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UVA, zapewniając tym samym efekt fotoprotekcyjny skóry.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]

1. Yuan J.P., Peng J., Yin K., Wang J.H.: Potential health-promoting effects of astaxanthin: a high-value carotenoid mostly from microalgae. Mol Nutr Food Res. 2011 Jan;55(1):150-65. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21207519
2. Sieradzka M., Kołodziejczyk-Czepas J.: Astaksantyna – karotenoidowy przeciwutleniacz o właściwościach kardioprotekcyjnych. Probl Hig Epidemiol. 2016, 97(3):197-206. http://www.phie.pl/pdf/phe-2016/phe-2016-3-197.pdf
3. Davinelli S., Nielsen M.E., Scapagnini G.: Astaxanthin in Skin Health, Repair, and Disease: A Comprehensive Review. Nutrients. 2018 Apr 22;10(4). pii: E522. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5946307/
4. Fakhri S., Abbaszadeh F., Dargahi L., Jorjani M.: Astaxanthin: A mechanistic review on its biological activities and health benefits. Pharmacol Res. 2018 Oct;136:1-20.
5. Ursoniu S., Sahebkar A., Serban M.C., Banach M.: Lipid profile and glucose changes after supplementation with astaxanthin: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Arch Med Sci. 2015 Apr 25;11(2):253-66. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4424245/
6. Fakhri S., Aneva I.Y., Farzaei M.H., Sobarzo-Sánchez E.: The Neuroprotective Effects of Astaxanthin: Therapeutic Targets and Clinical Perspective. Molecules. 2019 Jul 20;24(14). pii: E2640. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6680436/
7. Brown D.R., Gough L.A., Deb S.K., Sparks S.A., McNaughton L.R.: Astaxanthin in Exercise Metabolism, Performance and Recovery: A Review. Front Nutr. 2018 Jan 18;4:76. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5778137/
8. Res P.T., Cermak N.M., Stinkens R., Tollakson T.J., Haenen G.R., Bast A., et al.: Astaxanthin supplementation does not augment fat use or improve endurance performance. Med Sci Sports Exerc. 2013 Jun;45(6):1158-65. https://journals.lww.com/acsm-msse/fulltext/2013/06000/Astaxanthin_Supplementation_Does_Not_Augment_Fat.20.aspx [/bg_collapse]