Kreatyna jako modulator funkcji kognitywnych i wsparcie energetyki mózgu – czy aby na pewno? – część 2 

W poprzedniej części miałem przyjemność napisać parę słów o tym czym jest kreatyna i po co stosuje się ją w sporcie. Nadmieniłem także nieco o jej wpływie na procesy energetyczne zachodzące w centralnym układzie nerwowym (mózgu), a także o potencjale jej zastosowania jako środka wspierającego jego pracę. Badania in vitro przeprowadzone do tej pory dawały bardzo obiecujące wyniki, natomiast wyniki eksperymenty z udziałem modelu zwierzęcego – nieco rozbieżne. Jednak, co padło ostatnio, skoro człowiek to nie gryzoń, przejdźmy do ludzi i postarajmy się skupić swoją uwagę na doświadczeniach z ich udziałem:

• 2003 i badanie hipotezy mówiącej o tym, ze suplementacja 5g kreatyny przez 6 tygodni może poprawić zdolności kognitywne. 45 dorosłych wegetarian i… sukces! Odnotowano poprawę wyników testów inteligencji i pamięci roboczej. Czyżby stosowanie diety roślinnej i suplementacja kreatyną szły ze sobą w parze?
• 2007 i próba oceny wpływu kreatyny na zdolności umysłowe osób starszych. 1 grupa przyjmowała 20g placebo/d (4*5g) przez tydzień, a następnie 20g kreatyny (4*5g). Grupa 2 przyjmowała placebo przez 2 tygodnie. Funkcje kognitywne oceniano po każdym tygodniu. Zaobserwowano, że kreatyna istotnie przyczyniła się do poprawy wyników testów.
• 2008 i porażka wśród młodych dorosłych. Dawka na poziomie 0,03g/kg m.c. przyjmowana przez okres 6 tygodni nie wspiera „umysłowo” młodych dorosłych nienarażonych na deficyty snu. Potencjalnie podkreśla się jednak możliwość zastosowania jej u osób z deficytami poznawczymi
• 2011 – praca z udziałem wegetarianek i kobiet spożywających mięso (n = 128). Zastosowano podział na osoby jedzące i niejedzące mięsa, a następnie – na grupy placebo (20g/d w 4 porcjach) lub kreatynę (j.w.). U „mięsożerców” szału nie było – skróceniu uległ czas reakcji, natomiast u wegetarianek zaobserwowano dodatkowo poprawę pamięci.
• 2013 – znów badanie na starszych paniach. Tym razem dodatkowym elementem różnicującym grupy było zastosowanie (lub nie) treningu siłowego. Zastosowano podział na 4 grupy: placebo, suplementacja kreatyną, placebo + trening siłowy, kreatyna + trening siłowy. Próba trwała 24 tygodnie. W ciągu pierwszych 5 dni stosowano dawki keratyny lub placebo (dekstroza) na poziomie 20g/d (4*5g), następnie kontynuowano jednorazowymi dawkami 5g/d. Oceniano nie tylko funkcje kognitywne, ale także poziom nasilenia depresji – w połowie (po 12 tygodniach) i z końcem badania (po 24 tygodniach). Zaobserwowano, że obie grupy trenujące znacząco zmniejszyły nasilenie depresji (!!) i poprawiły siłę mięśniowa, jednak niestety nie zaobserwowano istotnego wpływu suplementacji kreatyną na parametry poznawcze.
• W 2015 opublikowano pracę w której pragnięto ocenić wpływ suplementacji kreatyną na funkcjonowanie mózgu i zdolności poznawcze w warunkach niedoboru tlenu. Zebrano 15 odważnych (10M, 5K), którym podawano kreatynę przez tydzień, a którzy to następnie przez 1,5h oddychali mieszanką gazów o zmniejszonej zawartości tlenu (10%, dla przypomnienia – w powietrzu atmosferycznym to ok. 21%). Okazało się, że kreatyna (20g/d – 4*5g) w takim wypadku to strzał w 10! Wzrost mózgowego jej stężenia najpewniej prowadzi do utrzymania potencjałów błon neuronowych, a także zwiększenia dostępności energii i ogranicza deficyty poznawcze. Warto zaznaczyć, że deficyty uwagi w grupie placebo sięgnęły niemal 30%, podczas gdy przy suplementacji niespełna 10%!
• ISSN w swoim stanowisku z 2017 też wspomina o kreatynie i funkcjach kognitywnych – autorzy powołują się na dotychczasowe wyniki wspierające tezy o redukcji zmęczenia umysłowego (8g/d przez 5 dni), poprawie funkcji umysłowych (nie tylko dzięki monohydratowi). Jednocześnie powołują się oni na Serbskie badanie w którym udokumentowano, że kwas guanidynooctowy (prekursor kreatyny) może być skuteczniejszy od samej kreatyny we wspieraniu poziomu kreatyny w ustroju (mięśnie oraz mózg) – nie rozpędzajcie się jednak, suplementacja tym związkiem może nie być w do końca bezpieczna dla układu sercowo-naczyniowego.
• By spróbować rozwiać wątpliwości odniesiemy się do przeglądu systematycznego randomizowanych prób kontrolowanych placebo opublikowanego w kwietniu 2018. W końcu przeglądy powstają głównie po to by pomóc ujednolicić wyniki dotychczasowych badań i wyciągnąć nieco konkretniejsze wnioski. Włączono 6 badań, obejmujących łącznie 281 osób i stwierdzono, ze suplementacja kreatyną może wspierać pamięć krótkoterminową i rozumowanie u osób zdrowych, a w przypadku wegetarian dodatkowo wspiera pamięć. Jednocześnie wpływ na pozostałe parametry funkcji kognitywnych pozostaje niejasny, szczególnie u osób młodych i zdrowych. Narażeni na sytuacje stresowe oraz osoby starsze mogą uzyskać bardziej znaczące korzyści z suplementacji.
• W lutym tego roku (2019) pojawiła się kolejna praca, której autorzy podkreślają, że zwiększenie zasobów kreatynowych mózgu może wymagać nieco wyższych dawek niż suplementacja mająca na celu maksymalizację zasobów mięśniowych (jednak do jej ustalenia oczywiście potrzebujemy czasu i nieco więcej danych). Podobnie jak w poprzednim przeglądzie – również tutaj podkreśla się przydatność suplementacji w sytuacjach „problemowych”, jak np. deprywacja snu, hipoksja, czy w przypadku rozwiązywania złożonych problemów. Dodatkowo – autorzy poruszają kwestię możliwego działania protekcyjnego lub przyspieszającego powrót do sprawności w przypadku łagodnego urazowego uszkodzenia mózgu, jednak tematowi temu postaram się poświęcić osobne opracowanie.

• MZ-STORE TCM Powder 300g
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• OLIMP Creatine Xplode 500g
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• MZ-STORE Creatine Powder 300g
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Podsumowanie

Kreatyna bez wątpienia jest środkiem cudownym. Charakteryzuje ją bardzo wysoki profil bezpieczeństwa, rzadkie występowanie działań niepożądanych, a także mnogość zastosowań. To nie tylko środek anaboliczny, ale także substancja mogąca wspierać funkcje umysłowe czy, najpewniej, minimalizować uszkodzenia układu nerwowego. Dotychczasowe doniesienia ukazują nam świetlaną przyszłość kreatyny, szczególnie w społeczeństwie osób starszych, narażonych na rozmaite przeciążenia lub unikających produktów odzwierzęcych. Nie oznacza to, że młode, zdrowe osoby sięgające po mięso nie uzyskają żadnych korzyści kognitywnych z suplementacji, jednak nie należy przeceniać roli kreatyny w tej kwestii. W skrócie – związek o wielokierunkowym wpływie na organizm, znajdujący zastosowanie w rozmaitych sferach życia i dyscyplinach sportu, jednak wśród młodych wszystkożerców najpewniej dostarczany z żywnością w ilościach wystarczających dla prawidłowego funkcjonowania mózgu. Być może późniejsze eksperymenty, z zastosowaniem innych form/prekursorów/dawek kreatyny okażą się istotniej maksymalizować funkcje kognitywne u młodych dorosłych, na to jednak przyjdzie nam poczekać.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]

http://www.pzp.umed.wroc.pl/pdf/2015/5/4/409.pdf

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12373542

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5126215/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4715403/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6696915/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14561278

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17828627

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18579168

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21118604

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3789718/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25632150

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27560540/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5469049/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6093191/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30086660 [/bg_collapse]