Rola witaminy D w nieswoistych chorobach zapalnych jelit 

Do grupy nieswoistych chorób zapalnych jelit zalicza się wrzodziejące zapalenie jelita grubego i chorobę Leśniowskiego-Crohna [1]. Nieswoiste zapalenia jelit są najbardziej rozpowszechnione w rozwiniętych krajach zachodnich Europy i w Ameryce Północnej, bowiem charakteryzują się one najwyższym wskaźnikiem chorobowości. Ponadto zaobserwowano, że zapadalność na nieswoiste choroby zapalne jelit gwałtownie wzrasta w  nowo uprzemysłowionych państwach, co wydaje się być silnie powiązane z czynnikami środowiskowymi [2].

• LABS212 Vitamin D3 + K2MK7 60 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• MZ-STORE Vitamin D3 180 tab.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• MZ-STORE Vitamin D3 & K2 Tabs 180 tab.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Czym jest zapalenie jelita grubego?

Patogeneza wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i choroby Leśniowskiego-Crohna nie jest w pełni poznana, natomiast uważa się, że kluczową rolę w tej materii odgrywają uwarunkowania genetyczne, czynniki środowiskowe, odpowiedź immunologiczna oraz mikrobiota jelitowa [1]. Jednym z wyjaśnień ciągłego wzrostu liczby chorych na nieswoiste choroby zapalne jelit jest między innymi niekorzystny wpływ współczesnego stylu życia na skład i funkcję mikrobiomu jelitowego, w tym przestrzeganie diety o wysokiej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych, rafinowanych cukrów oraz długotrwałe stosowanie antybiotyków [3].

Niedobór witaminy D i zapalenie jelit

Wyniki wielu dotychczas przeprowadzonych badań wykazały, że niedobór witaminy D jest powszechny u pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit, przy czym częstość występowania niedoboru jest wyższa niż w populacji ogólnej oraz nieco wyższa w przypadku chorych na chorobę Leśniowskiego-Crohna, aniżeli pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego [1, 4, 5, 6]. Odnotowano, że niski stan zaopatrzenia organizmu w witaminę D, wyrażony poprzez stężenie metabolitu 25 (OH) D w surowicy krwi występuje znacznie częściej u pacjentów z przewlekłymi chorobami zapalnymi jelit, szczególnie w miesiącach zimowo-wiosennych, gdy synteza skórna witaminy D pod wpływem promieniowania UVB jest wyraźnie niższa. Przyczyny obserwowanego niskiego poziomu 25 (OH)-D w surowicy krwi u pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit są wieloczynnikowe, bowiem obejmują z jednej strony brak ekspozycji na słońce z powodu leczenia immunosupresyjnego, z drugiej strony ograniczenia dietetyczne, a z trzeciej upośledzone wchłanianie składników odżywczych.

Korzyści zdrowotne witaminy D

Witamina D została aktualnie powiązana z szerokim spektrum korzyści zdrowotnych, które wykraczają daleko poza jej powszechnie znane właściwości regulujące gospodarkę wapniowo-fosforanową i metabolizm tkanki kostnej [1, 4, 6]. Jednym z najlepiej zbadanych aspektów wielokierunkowego korzystnego działania pozaszkieletowego witaminy D jest jej aktywność immunomodulująca, w szczególności jej silne właściwości przeciwzapalne. Wykazano również, iż witamina D odgrywa istotną rolę w utrzymywaniu integralności bariery jelitowej, regulacji odporności związanej z błonami śluzowymi przewodu pokarmowego oraz zapalnej odpowiedzi immunologicznej. Witamina D wpływa także na rozwój i funkcję limfocytów T oraz aktywność mikrobioty jelitowej człowieka. Wspomniane mechanizmy działania witaminy D są ważne zarówno w profilaktyce nieswoistych chorób zapalnych jelit, jak i w łagodzeniu objawów choroby, bowiem istnieje coraz więcej dowodów na to, że stan zaopatrzenia organizmu w witaminę D może wpływać na aktywność schorzenia.

Jak zadbać o odpowiedni poziom witaminy D?

W związku z tym, iż utrzymanie właściwego stężenia metabolitu 25 (OH) D w surowicy krwi w wyniku wzrostu podaży witaminy D z dietą, bądź zwiększonej ekspozycji na światło słoneczne jest problematyczne dla pacjentów z chorobami zapalnymi jelit, poprawę stanu zaopatrzenia witaminy D można osiągnąć poprzez doustną jej suplementację [1, 4, 7]. Istnieje bowiem szereg dowodów naukowych na to, że wdrożona interwencja w formie stosowania doustnej suplementacji witaminy D jest bezpieczna i dobrze tolerowana przez zdecydowaną większość pacjentów oraz co ważne przynosi liczne korzyści zdrowotne. Wspomniane korzyści obejmują m.in.: zmniejszone ryzyko operacji u osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna, obniżenie stężenia markerów stanu zapalnego, zmniejszenie ryzyka rozwoju niedokrwistości, lepszą odpowiedź na leczenie przeciwciałami anty-TNF-alfa oraz spadek ryzyka raka jelita grubego. Na domiar tego w jednym badaniu wykazano również zmniejszenie infekcji górnych dróg oddechowych [1].

Podsumowanie

Pomimo, iż wiadomo, że poprawę stanu zaopatrzenia organizmu w witaminę D można osiągnąć poprzez doustną suplementację, brakuje jednak w chwili obecnej spójnych danych dotyczących znacznej poprawy wyników pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit, bowiem istnieją różnice w czasie trwania i dawkach suplementacji, a wiele dotychczas przeprowadzonych badań w tej materii ma charakter retrospektywny. Priorytetem jest zatem opracowanie szczegółowych zaleceń dotyczących suplementacji witaminy D u pacjentów z chorobami zapalnymi jelit, dlatego w tym celu potrzebne są duże, dobrze zaprojektowane, kontrolowane badania kliniczne.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]

1. Fletcher J., Cooper S.C., Ghosh S., Hewison M.: The Role of Vitamin D in Inflammatory Bowel Disease: Mechanism to Management. Nutrients. 2019 May 7;11(5). pii: E1019. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6566188/
2. Ng S.C., Shi H.Y., Hamidi N., Underwood F.E., Tang W., Benchimol E.I., et al.: Worldwide incidence and prevalence of inflammatory bowel disease in the 21st century: a systematic review of population-based studies. Lancet. 2018 Dec 23;390(10114):2769-2778. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29050646
3. Bernstein C.N., Shanahan F.: Disorders of a modern lifestyle: reconciling the epidemiology of inflammatory bowel diseases. Gut. 2008 Sep;57(9):1185-91. https://gut.bmj.com/content/57/9/1185.long
4. Kilby K., Mathias H., Boisvenue L., Heisler C., Jones J.L.: Micronutrient Absorption and Related Outcomes in People with Inflammatory Bowel Disease: A Review. Nutrients. 2019 Jun 20;11(6). pii: E1388. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6627381/
5. Sadeghian M., Saneei P., Siassi F., Esmaillzadeh A.: Vitamin D status in relation to Crohn's disease: Meta-analysis of observational studies. Nutrition. 2016 May;32(5):505-14.
6. White J.H.: Vitamin D deficiency and the pathogenesis of Crohn's disease. J Steroid Biochem Mol Biol. 2018 Jan;175:23-28.
7. Li J., Chen N., Wang D., Zhang J., Gong X.: Efficacy of vitamin D in treatment of inflammatory bowel disease: A meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2018 Nov;97(46):e12662. suphttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6257592/ [/bg_collapse]