Czy stosowanie mentolu może poprawić wydolność podczas wysiłku w wysokiej temperaturze? 

Niewątpliwie, rola mózgu w regulacji wydolności wysiłkowej zyskała coraz większą uwagę naukowców w ciągu ostatniej dekady [1]. Wykazano dotychczas, że różne techniki płukania jamy ustnej mogą zwiększać zdolności wysiłkowe, co obejmuje krótkie wystawienie jamy ustnej na bodziec, np. w postaci węglowodanów, kofeiny, czy mentolu z zamiarem indukowania informacji aferentnej do pnia mózgu, która może złagodzić uczucie zmęczenia. Płukanie jamy ustnej węglowodanami było do tej pory bezsprzecznie najczęściej badaną strategią poprawy możliwości wysiłkowych u sportowców, przy czym obiecujące wyniki w tej materii doprowadziły do ​​pojawienia się innych strategii płukania jamy ustnej, w tym używania mentolu.

Skąd zainteresowanie mentolem w sporcie?

Mentol, pochodzący z mięty pieprzowej jest naturalnie występującym związkiem pochodzenia roślinnego, często stosowanym jako dodatek do wielu produktów codziennego użytku, na przykład past do zębów, płynów do płukania ust, czy maści na ból mięśni [2]. Zaobserwowano, że gdy mentol jest aplikowany na skórę lub powierzchnię błony śluzowej, wywołuje uczucie chłodu, dzięki stymulacji receptora zimna TRPM8. Ponadto, mentol do płukania jamy ustnej stosuje się w celu wywołania odczucia chłodu, świeżości i drożności nosa poprzez stymulację nerwu trójdzielnego oraz jako agonistę kanału TRPM8 [1].

Kiedy mentol może się przydać osobie aktywnej fizycznie?

Warto podkreślić, że wiele imprez sportowych, które organizowane są w sezonie letnim często odbywa się w gorącym i wilgotnym otoczeniu o temperaturze powietrza > 30 ° C, co intensyfikuje odczuwane zmęczenie wywołane wysiłkiem fizycznym oraz może prowadzić do rozwoju chorób związanych z ciepłem [2]. Biorąc pod uwagę fakt, że stres cieplny nasila zmęczenie związane z wykonywanym wysiłkiem, co niewątpliwie negatywnie wpływa na wydajność ćwiczeń o charakterze wytrzymałościowym, mentol ze względu na swoje właściwości chłodzące, może być użyteczny jako środek ergogeniczny, poprawiający wyniki sportowe, zwłaszcza w upalnych warunkach środowiskowych [1 – 6].

Na dowód tego, w świeżo opublikowanej w czasopiśmie Journal of Science and Medicine in Sport metaanalizie, uwzględniającej 13 recenzowanych artykułów wykazano, iż stosowanie mentolu przyczynia się do poprawy ogólnej wydolności wysiłkowej i jednocześnie obniżenia odczuwanych wrażeń termicznych, przy czym lepsze efekty na ogół uzyskiwano w przypadku aplikacji wewnętrznej, aniżeli zewnętrznej [5]. Summa summarum, wykazano dotychczas, że stosowanie wewnętrzne mentolu w postaci płukania jamy ustnej, wypijania zawiesiny lodowych kryształków oraz zimnego napoju z powodzeniem pomagają złagodzić objawy stresu cieplnego, poprawiając jednocześnie postrzeganie ćwiczeń i temperatury otoczenia, a także zwiększając dzięki temu wydolność wysiłkową organizmu, w szczególności w dyscyplinach sportowych o charakterze wytrzymałościowym.

Praktyczne zastosowanie

Zaleca się, aby sportowcy uprawiający sporty wytrzymałościowe rywalizujący w upale eksperymentowali z wewnętrznymi metodami stosowania mentolu, zarówno przed, jak i podczas ćwiczeń [1 – 3, 6]. Może to przybrać postać płukanki do ust o stężeniu mentolu od 0,01 do 0,1 % lub napoju zawierającego mentol przez dodanie od 0,1 do 0,5 g pokruszonych kryształów mentolu, rozpuszczonych w alkoholu do 1 litra wody. Alternatywnie, wstępnie zmieszany roztwór L-mentolu i alkoholu, który jest dostępny w handlu jako dodatek do żywności, może być stosowany w tej samej ilości.

Sportowcy powinni eksperymentować z różnymi stężeniami mentolu w swoich napojach, aby znaleźć indywidualne limity, które są zarówno dobrze tolerowane przez organizm, jak i skuteczne w działaniu. Bez cienia wątpliwości, wszystkie próby wewnętrznego stosowania mentolu powinny być dokładnie przetestowane w scenariuszach rywalizacji próbnej przy zachowaniu intensywności wyścigu, aby upewnić się, że nie wystąpią żadne niekorzystne następstwa w przypadku zawodów sportowych. Należy dodać, że wykazano, iż mentol jako zewnętrzna interwencja chłodząca może powodować u niektórych osób podrażnienie. Ponadto, ów związek ma również zdolność do maskowania faktycznych uczuć postrzegania ciepła przez organizm, powodując tym samym nierzadko fałszywe poczucie obniżonej wrażliwości termicznej, co może przyczyniać się do sytuacji, w której sportowcy przekraczają naturalne limity termoregulacji, czego konsekwencją może być rozwój chorób związanych z ciepłem.

Wnioski

Większość dostępnych badań w tej materii skupiała się dotychczas na wykorzystaniu mentolu w celu zmniejszenia odczuć termicznych i zapewnienia tym samym komfortu sportowcom wykonującym ćwiczenia wytrzymałościowe w upale. W tej sytuacji mentol wydaje się mieć największy korzystny wpływ na wydajność, zwłaszcza gdy jest stosowany wewnętrznie, bowiem uważa się, że taka metoda aplikacji przyczynia się do poprawy wydolności wysiłkowej w cieple poprzez mechanizmy termiczne i wentylacyjne, jednakże właściwości przeciwbólowe i pobudzające mentolu mogą również odgrywać istotną rolę, choć wymagają dalszych badań. Warto podkreślić, że wspomniane strategie odniosły największy sukces w przypadku wysiłków o charakterze wytrzymałościowym trwających w zakresie od 20 do 70 minut, natomiast nie odnotowano żadnych korzyści w przypadku przerywanych protokołów ćwiczeń, które do tej pory reprezentowały głównie sporty zespołowe.

    [bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]

1. Stevens C.J., Best R.: Menthol: A Fresh Ergogenic Aid for Athletic Performance. Sports Med. 2017 Jun;47(6):1035-1042.
2. Flood T.R.: Menthol Use for Performance in Hot Environments. Curr Sports Med Rep. 2018 Apr;17(4):135-139. https://journals.lww.com/acsm-csmr/fulltext/2018/04000/Menthol_Use_for_Performance_in_Hot_Environments.10.aspx
3. Best R., Spears I.R., Hurst P., Berger N.J.A.: The Development of a Menthol Solution for Use during Sport and Exercise. Beverages. 2018, 4(2):44-10. https://www.mdpi.com/2306-5710/4/2/44
4. Jeffries O., Goldsmith M., Waldron M.: L-Menthol mouth rinse or ice slurry ingestion during the latter stages of exercise in the heat provide a novel stimulus to enhance performance despite elevation in mean body temperature. Eur J Appl Physiol. 2018 Nov;118(11):2435-2442. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6182327/
5. Jeffries O., Waldron M.: The effects of menthol on exercise performance and thermal sensation: A meta-analysis. J Sci Med Sport. 2019 Jun;22(6):707-715. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30554924
6. http://www.mysportscience.com/single-post/2019/03/25/Can-peppermint-improve-performance-in-the-heat [/bg_collapse]