Jakie korzyści zdrowotne zapewnia napój Yerba mate? 

Yerba Mate, czyli napar z liści drzewa ostrokrzewu paragwajskiego, jest powszechnie spożywanym od stuleci napojem bezalkoholowym w Ameryce Południowej, który w dodatku szybko się wprowadza na rynek światowy, zarówno jako napój przyrządzany z suszu, jak i składnik gotowych produktów spożywczych oraz suplementów diety.

W Ameryce Łacińskiej Yerba Mate jest używana od wieków jako remedium na zmęczenie, niepokój, smutek i samotność, bowiem jest to napój społeczny, który tradycyjnie przyrządza się w naczyniu wykonanym z tykwy i wypija na co dzień w towarzystwie za pomocą bambusowej lub metalowej rurki zwanej „bombillą”, jednak w Europie i Stanach Zjednoczonych Yerba Mate jest często komercyjnie pakowana w pojedyncze torebki papierowe o przeciętnej masie od 1 do 2 g, choć dostępność wspomnianych rytualnych przedmiotów do parzenia jest obecnie stosunkowo wysoka. W napoju Yerba Mate dotychczas zidentyfikowano około 200 aktywnych fitochemikaliów, które mogą być odpowiedzialne za jego potencjalne korzyści zdrowotne. Wśród nich wyróżnia się następujące kluczowe bioaktywne substancje: polifenole (kwas chlorogenowy), ksantyny (teofilina, kofeina i teobromina), alkaloidy purynowe (kwas kofeinowy, kwas 3,4-dikawoilochinowy, kwas 3,5-dikawoilochinowy), flawonoidy (kwercetyna, kemferol i rutyna), saponiny (kwas ursolowy), taniny, chlorofil, aminokwasy, minerały (miedź, cynk, magnez, fosfor, mangan, żelazo i wapń) oraz witaminy (C, B1, B2, B3, B4, B5) [1, 2].

Yerba Mate a właściwości zdrowotne

Napój Yerba Mate został w ostatnich latach bardzo nagłośniony na całym świecie ze względu na szereg swoich korzyści zdrowotnych, stanowiących jednocześnie alternatywę dla powszechnie wypijanej kawy przez liczne grono mieszkańców globu ziemskiego, niemniej jednak pojawiły się również obawy o jej bezpieczeństwo w przypadku regularnej i długotrwałej konsumpcji. W literaturze naukowej z jednej strony istnieją doniesienia, że napar z Yerba Mate wykazuje działanie  hipocholesterolemiczne, hepatoprotekcyjne, diuretyczne, antyoksydacyjne, stymulujące ośrodkowy układ nerwowy, zwiększające stężenie lipoprotein frakcji HDL, łagodzące insulinooporność, a także ochronne przed utlenianiem DNA i lipoperoksydacją lipoprotein o małej gęstości LDL, co jest niewątpliwie korzystne dla zdrowia układu sercowo-naczyniowego. Ponadto, odnotowuje się rosnącą liczbę publikacji naukowych, które sugerują możliwe benefity wynikające z regularnego spożycia Yerba Mate w zakresie poprawy lipidogramu, kontroli glikemii i masy ciała, przez co może być ona pomocna w walce z otyłością [1 – 4].

Yerba Mate a bezpieczeństwo spożycia

Z drugiej strony istnieją pewne doniesienia pochodzące z wybranych badań epidemiologicznych, które wykazały związek między spożyciem napoju Yerba Mate, a zwiększonym ryzykiem niektórych rodzajów nowotworów, mianowicie raka przełyku, jamy ustnej, płuc, pęcherza moczowego, a także nowotworów głowy i szyi, jednakże odnotowane we wspomnianych pracach przypadki zachorowania były na ogół silnie skorelowane z określonymi regionami Brazylii i Urugwaju, w których utrzymuje się z reguły bardzo wysoka konsumpcja naparu (powyżej 1 litra na dobę), jak również występują inne istotne czynniki związane z nawykami kulturowymi odgrywającymi bardzo ważną rolę w tej materii, takimi jak palenie tytoniu oraz spożywanie alkoholu. W odniesieniu do procesu karcynogenezy najnowsze informacje sugerują zaś, że związek między konsumpcją Yerba Mate a występowaniem raka może nie wynikać z samego surowca, lecz z zanieczyszczeń wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi, które mogą być obecne w suszu, poddanym uprzednio procesowi przetworzenia, w szczególności suszeniu na zadymionym drewnie. Warto również podkreślić, że wysoka temperatura, w której napar jest zazwyczaj spożywany może również odgrywać rolę w powstawaniu nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego, co obserwowane jest analogicznie dla wszystkich gorących płynów [1].

Yerba Mate a zdolności wysiłkowe

W kilku badaniach stwierdzono, że konsumpcja Yerba Mate przyczynia się do zwiększenia utleniania kwasów tłuszczowych przy niskiej i umiarkowanej intensywności wykonywanych ćwiczeń, bez negatywnego wpływu na maksymalną wydajność. W dodatku, zaobserwowano, że spożycie Yerba Mate może prowadzić do poprawy uczucia sytości i funkcjonowania psychomotorycznego podczas i po ukończeniu wysiłku fizycznego, a także nieznacznie zwiększać możliwości wysiłkowe u wytrenowanych rowerzystów w trakcie krótkiego 30-minutowego testu wydolnościowego na cykloergometrze [5 – 7].

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]

1. Heck C.I., de Mejia E.G.: Yerba Mate Tea (Ilex paraguariensis): a comprehensive review on chemistry, health implications, and technological considerations. J Food Sci. 2007 Nov;72(9):R138-51. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1750-3841.2007.00535.x
2. Florczak J., Karmańska A., Wędzisz A., Brożek E.: Skład chemiczny suszu różnych gatunków Yerba Mate. Bromat. Chem. Toksykol. XLIV, 2011, 4: 1105-1110. http://ptfarm.pl/pub/File/bromatologia_2011/4/br%204-2011%20s.%201105-1110.pdf
3. Gambero A., Ribeiro M.L.: The positive effects of yerba maté (Ilex paraguariensis) in obesity. Nutrients. 2015 Jan 22;7(2):730-50. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25621503
4. Balsan G., Pellanda L.C., Sausen G., Galarraga T., Zaffari D., Pontin B., et al.: Effect of yerba mate and green tea on paraoxonase and leptin levels in patients affected by overweight or obesity and dyslipidemia: a randomized clinical trial. Nutr J. 2019 Jan 19;18(1):5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6339368/
5. Alkhatib A.: Yerba Maté (Illex Paraguariensis) ingestion augments fat oxidation and energy expenditure during exercise at various submaximal intensities. Nutr Metab (Lond). 2014 Sep 2;11:42. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4190939/
6. Alkhatib A., Atcheson R.: Yerba Maté (Ilex paraguariensis) Metabolic, Satiety, and Mood State Effects at Rest and during Prolonged Exercise. Nutrients. 2017 Aug 15;9(8). pii: E882. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5579675/
7. Areta J.L., Austarheim I., Wangensteen H., Capelli C.: Metabolic and Performance Effects of Yerba Mate on Well-trained Cyclists. Med Sci Sports Exerc. 2018 Apr;50(4):817-826. https://journals.lww.com/acsm-msse/fulltext/2018/04000/Metabolic_and_Performance_Effects_of_Yerba_Mate_on.23.aspx [/bg_collapse]