Czy napoje słodzone cukrem zwiększają ryzyko cukrzycy typu 2? 

Nowe badanie określa, czy fruktoza ze słodzonych napojów zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2 w porównaniu z innymi pokarmami zawierającymi fruktozę. Cukrzyca typu 2 jest jedną z głównych przyczyn śmiertelności na całym świecie. Jest to choroba przewlekła, w której organizm opiera się działaniu insuliny, hormonu regulującego poziom glukozy lub organizm nie wytwarza wystarczającej ilości insuliny, aby utrzymać prawidłowy poziom glukozy.

Dieta odgrywa ważną rolę w ryzyku zachorowania na cukrzycę typu 2 i inne choroby metaboliczne. Fruktoza, monosacharyd w czystej postaci lub z syropu kukurydzianego o wysokiej zawartości fruktozy dodaje się do wielu produktów spożywczych, takich jak napoje słodzone, wypieki, lody i jogurt, które są obecne w naszych dietach.

Wiele badań wiązało spożycie fruktozy z wyższym ryzykiem cukrzycy typu 2. Niektóre inne badania nie wykazały niekorzystnych skutków fruktozy, a niektórzy sugerowali, że podstawienie izokaloryczne niektórych węglowodanów fruktozą może być nawet korzystne.

Znaczenie wzorców konsumpcji i poziomów fruktozy

Fruktoza prawie zawsze występuje w połączeniu z podobnymi ilościami glukozy w różnych produktach spożywczych. Sacharoza lub cukier stołowy to także połączenie fruktozy i glukozy. Syrop kukurydziany o wysokiej zawartości fruktozy jest kolejnym przykładem kombinacji fruktozy i glukozy. Naturalne pokarmy, takie jak owoce i warzywa oraz mniej wyrafinowane produkty spożywcze, takie jak klon, agawa i miód, są kombinacją fruktozy i glukozy w różnych proporcjach.

Na metabolizm fruktozy ma wpływ zawartość fruktozy i glukozy spożywanych razem. Niektóre badania sugerują, że ryzyko cukrzycy typu 2 zależy od źródła fruktozy. Na przykład, czy pochodzi ona ze źródła "bogatego w składniki odżywcze", takiego jak owoce i miód, czy źródło "ubogich w składniki odżywcze", takie jak napoje słodzone cukrem?

Wpływ źródła fruktozy na poziom cukru we krwi

Większość zaleceń dietetycznych rekomenduje obniżanie spożycia cukru, szczególnie dodanej fruktozy w słodzonych napojach. Jednak nie jest jasne, czy wpływ dodanych lub wolnych cukrów i napojów słodzonych cukrem na ryzyko cukrzycy typu 2 jest prawdziwy w przypadku wszystkich źródeł żywności zawierających fruktozę. Naukowcy pracują nad zrozumieniem znaczenia żywnościowych źródeł fruktozy w profilaktyce i leczeniu cukrzycy.

Nowy systematyczny przegląd i metaanaliza opublikowana w British Medical Journal porównywała wyniki 155 badań, w tym 5086 uczestników, w celu oceny wpływu źródeł fruktozy o różnych poziomach kalorii na poziom glukozy we krwi u osób z cukrzycą i bez cukrzycy. Uczestnicy byli monitorowani przez co najmniej 12 tygodni, a ich poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1C), stężenia glukozy na czczo i insuliny na czczo zostały zmierzone jako główny wynik badania.

Naukowcy z St. Michael's i Uniwersytetu w Toronto przeanalizowali wyniki na podstawie czterech projektów badawczych:

• Badania substytucyjne porównujące cukry zawierające fruktozę z węglowodanami niezawierającymi fruktozy,
• Dodatkowe badania, w których energia z cukrów została dodana do diety,
• Badania odejmowania, w których energia z cukrów została odjęta od diet,
• Badania ad libitum porównujące cukry zawierające fruktozę z węglowodanami niezawierającymi fruktozy bez żadnej kontroli nad badaną żywnością lub dietą podstawową.

Korzystny wpływ cukrów fruktozowych

Wyniki badania substytucyjnego wykazały korzystny wpływ fruktozy na HbA1c - miarę ilości glukozy związanej z krwinkami czerwonymi - podczas gdy nie było wpływu na stężenie glukozy we krwi lub insuliny na czczo. Naukowcy nie zaobserwowali szkodliwego działania żywności zawierającej fruktozę na poziom glukozy we krwi, gdy nie spożywały nadmiernych kalorii. Badania addycyjne wykazały jednak szkodliwy wpływ na insulinę na czczo, bez wpływu na poziom HbA1c lub glikemię na czczo.

Znaczenie żywnościowych źródeł fruktozy

Naukowcy odkryli, że owoce i soki owocowe, które nie dostarczają nadmiaru kalorii, mają korzystny wpływ na poziom glukozy we krwi i kontrolę insuliny u uczestników z cukrzycą. Z drugiej strony "niedobór składników odżywczych", które dodawały nadmiar kalorii do diety, takich jak napoje słodzone cukrem, powodowały szkodliwe skutki i zwiększały ryzyko cukrzycy typu 2.

Powód, dla którego fruktoza może być korzystna

Fruktoza ma niski indeks glikemiczny w porównaniu z innymi węglowodanami. Niski indeks glikemiczny pozwala na powolne uwalnianie cukrów, utrzymując w ten sposób kontrolę poziomu cukru we krwi. Istnieją dowody sugerujące, że żywność o wysokim indeksie glikemicznym powoduje wzrost trójglicerydów i spadek HDL, które są markerem insulinooporności. Ponieważ cukier z owoców ma niski indeks glikemiczny, to badanie wykazało znaczną poprawę poziomów HbA1c, gdy owoce były głównym źródłem fruktozy w porównaniu ze słodzonymi cukrem napojami lub słodyczami, które mają wysoki indeks glikemiczny.

Zmniejszenie ilości dodanych cukrów może pomóc w zapobieganiu cukrzycy typu 2

Wyniki badania sugerują, że fruktoza obecna we wspólnych źródłach żywności nie ma szkodliwych skutków, jeśli spożycie kalorii nie jest nadmierne. Jednak żywność z dodatkiem cukrów i nadwyżki energii, na przykład słodzone cukrem napoje, może zwiększać ryzyko cukrzycy typu 2. Dlatego szkodliwe działanie cukrów fruktozowych na poziom glukozy we krwi wynika z poboru energii i źródła cukrów.

Konieczne są dalsze badania o wysokiej jakości, aby zapewnić wysoki poziom dowodów

Główną siłą tej metaanalizy jest dogłębny proces wyszukiwania i selekcji prób oraz szczegółowa ocena dowodów jakości. Główne ograniczenia obejmują małe rozmiary próbek, krótkie okresy obserwacji oraz ograniczoną różnorodność źródeł pożywienia w próbach metaanalizy. Naukowcy zauważyli, że chociaż analiza nie miała ryzyka błędu, ale jakość dowodów jest niewielka. Dlatego potrzebne są dodatkowe  wysokiej jakości badań w celu uzyskania dowodów na poparcie tych wyników.

Konsumpcja cukru staje się coraz bardziej dyskusyjna. Należy unikać żywności, takiej jak słodzone soki i ciastka, które zawierają syrop kukurydziany o wysokiej zawartości fruktozy. Naukowcy doszli do wniosku, że decydenci powinni wziąć pod uwagę rolę energii i źródła żywności zawierającej fruktozę, a jednocześnie zalecać dietę, aby zmniejszyć spożycie cukrów, aby zapobiec cukrzycy typu 2.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]

1. Reference: Vivian L Choo et al., Food sources of fructose-containing sugars and glycaemic control: systematic review and meta-analysis of controlled intervention studies. BMJ2018;363:k4644|doi:10.1136/bmj.k4644 [/bg_collapse]