Najważniejsze fakty na temat oleju kokosowego 

Olej kokosowy jest obecnie bardzo popularnym źródłem tłuszczu, który szczególnie zyskał swoją sławę w ostatnich latach i jest często świadomie używany do smażenia przez liczną grupę entuzjastów zdrowego stylu życia. Według informacji przedstawionych w ubiegłym roku przez Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne (ang. American Heart Association - AHA), aż 72 % obywateli Stanów Zjednoczonych zakwalifikowało olej kokosowy jako produkt spożywczy, który wykazuje działanie prozdrowotne, natomiast w grupie zaangażowanych także w badanie dietetyków, jedynie 37 % z nich uznało tłuszcz kokosowy za produkt charakteryzujący się korzyściami zdrowotnymi wynikającymi z jego regularnego spożycia.

Fakt 1: Olej kokosowy różni się znacząco od oleju MCT

Do grupy średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych zaliczamy na ogół kwasy zawierające od 6 do 12 atomów węgla w łańcuchu. Olej MCT składa się wyłącznie z kwasów tłuszczowych o średniej długości łańcucha (kwas kaprylowy - C 8:0 i kwas kaprynowy - C 10:0), które wchłaniają się w 95 % bezpośrednio żyłą wrotną. Z kolei kwas laurynowy znajdujący się przede wszystkim w oleju kokosowym wchłania się w taki właśnie sposób jedynie w 25 %, natomiast pozostałe długołańcuchowe kwasy tłuszczowe zawarte w tłuszczu kokosowym są transportowane poprzez naczynia limfatyczne w postaci chylomikronów.

Olej MCT i olej kokosowy są bynajmniej w inny sposób metabolizowane w organizmie ludzkim, pomimo pewnego podobieństwa w tym procesie, które wynosi jedynie 25 – 30 %. Trudno zatem uznać, że olej kokosowy charakteryzuje się identycznym działaniem jak olej MCT, zwłaszcza że ten drugi nie zawiera kwasu laurynowego, w który bogaty jest właśnie tłuszcz kokosowy.

Fakt 2: Olej kokosowy nadaje się do smażenia

Olej kokosowy składa się w blisko 90 % z nasyconych kwasów tłuszczowych (z czego połowę stanowi wspomniany wcześniej kwas laurynowy), które nie posiadają żadnego wolnego wiązania łańcucha węglowego i przez to są wysoce stabilne, tym samym praktycznie nie ulegają jełczeniu oraz wytrzymują wysokie temperatury bez uszkodzenia łańcuchów. Ponadto, niewątpliwym atutem tłuszczu kokosowego jest również brak obecności cholesterolu, który może się utleniać podczas smażenia w wysokiej temperaturze.

W przeprowadzonym badaniu eksperymentalnym wykazano, że olej kokosowy poddany ośmiu godzinom ciągłego smażenia był stabilny i akceptowalny pod kątem wielu badanych parametrów. Wydaje się zatem, że olej kokosowy może być dobrym medium do smażenia, jednakże niekoniecznie pozostaje bezkonkurencyjnym wyborem, bowiem oliwa z oliwek extra virgin, olej z awokado czy też olej rzepakowy mają również bardzo mocne strony w tym aspekcie i dobrze spełniają swoją funkcję podczas obróbki termicznej w wysokiej temperaturze. Warto jednak podkreślić, że z punktu widzenia zdrowotnego, smażenie zdecydowanie nie jest optymalną formą obróbki cieplnej i dlatego z całą pewnością należy je ograniczać, choć nie ma potrzeby całkowicie eliminować.

Fakt 3: Regularne spożycie oleju kokosowego niekoniecznie wiąże się z negatywnym wpływem na parametry lipidowe w surowicy krwi

W marcu obecnego roku opublikowano niezwykle interesujące wyniki randomizowanego badania klinicznego, którego celem była ocena i porównanie wpływu 4-tygodniowego spożycia 50 g oleju kokosowego z pierwszego tłoczenia, oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia oraz niesolonego masła na profil lipidowy i inne czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych u zdrowych kobiet oraz mężczyzn w ogólnej populacji. Autorzy badania zaobserwowali, że u osób spożywających 50 g oleju kokosowego z pierwszego tłoczenia codziennie przez 4 tygodnie, obniżył się poziom lipoprotein LDL oraz stosunek cholesterolu całkowitego do HDL, natomiast znacząco zwiększyło się stężenie lipoprotein HDL w porównaniu do wyników badań krwi wykonanych przed wprowadzeniem celowej interwencji żywieniowej.

Z kolei w odniesieniu do innych tłuszczów, olej kokosowy nie podwyższył znacząco LDL w stosunku do oliwy z oliwek extra virgin, podczas gdy niesolone masło istotnie podniosło stężenie LDL w porównaniu z dwoma pozostałymi tłuszczami. Ponadto, olej kokosowy z pierwszego tłoczenia znacznie zwiększył poziom HDL w stosunku do masła i oliwy z oliwek extra virgin, a także znacząco zmniejszył białko C-reaktywne w porównaniu z oliwą, natomiast nie odnotowano istotnych różnic między tłuszczem kokosowym a masłem w tej materii.

Rezultaty przeprowadzonego badania są dość zaskakujące, niemniej jednak wskazują wyraźnie, że olej kokosowy i masło, pomimo iż składają się przede wszystkim z nasyconych kwasów tłuszczowych, wydają się mieć zupełnie różny wpływ na stężenie lipidów we krwi. Odkrycia te nie zmieniają oczywiście aktualnych zaleceń dietetycznych, aby kontrolować spożycie tłuszczów nasyconych w diecie, lecz szczególnie podkreślają potrzebę dalszego wyjaśnienia bardziej zniuansowanych związków między różnymi tłuszczami spożywczymi a zdrowiem.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]
1. Sacks F.M., Lichtenstein A.H., Wu J.H.Y. i wsp.: Dietary fats and cardiovascular disease: A presidential advisory from the American Heart Association. Circulation. 2017;136(3):e1–e23. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28620111
2. Swift L.L., Hill J.O., Peters J.C. i wsp.: Medium-chain fatty acids: evidence for incorporation into chylomicron triglycerides in humans. Am J Clin Nutr. 1990;52(5):834–836.
3. Denke M.A., Grundy S.M.: Comparison of effects of lauric acid and palmitic acid on plasma lipids and lipoproteins. Am J Clin Nutr. 1992;56(5):895–898.
4. Srivastava Y., Semwal A.D.: A study on monitoring of frying performance and oxidative stability of virgin coconut oil (VCO) during continuous/prolonged deep fat frying process using chemical and FTIR spectroscopy. J Food Sci Technol. 2015 Feb;52(2):984-91. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4325013/
5. Khaw K.T., Sharp S.J., Finikarides L. i wsp.: Randomised trial of coconut oil, olive oil or butter on blood lipids and other cardiovascular risk factors in healthy men and women. BMJ Open. 2018 Mar 6;8(3):e020167. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5855206/ [/bg_collapse]