Lektyny dietetyczne: wszystko, co musisz wiedzieć 

Bardzo niewiele produktów spożywczych można z czystym sumieniem uznać za idealne. Większość z tego, co ląduje na naszym talerzu ma zarówno zalety jak i wady. Ważne jest, aby znaleźć równowagę w tym, co jemy.

Lektyny to rodzina białek znajdujących się niemal we wszystkich produktach spożywczych, w szczególności roślinach strączkowych i zbożach. Wykazano, że częste spożywanie dużych ilości lektyn uszkadza wyściółkę przewodu pokarmowego (1). Niektórzy twierdzą, że powoduje to zwiększoną przepuszczalność jelit i prowadzi do chorób autoimmunologicznych. To prawda, że lektyny mogą wyrządzać krzywdę, ale można się łatwo ich pozbyć za pomocą właściwych metod przygotowania i obróbki.

Czym są lektyny i gdzie występują?

Lektyny są różnorodną rodziną białek wiążących węglowodany, występujących w przyrodzie. Wszystkie rośliny i zwierzęta zawierają jakąś ilość lektyn (2). Białka te odgrywają różne role w normalnych funkcjach fizjologicznych, w tym w naszych własnych ciałach. Na przykład pomagają komórkom i cząsteczkom przyklejać się do siebie i pełnią różne funkcje związane z układem odpornościowym. Chociaż wszystkie pokarmy zawierają pewne lektyny, tylko około 30% spożywanych pokarmów

zawiera je w znacznych ilościach (3). Rośliny strączkowe (w tym fasola, soja i orzeszki ziemne) i ziarna zawierają najwięcej lektyn, a następnie nabiał, owoce morza i rośliny z rodziny psiankowatych. Ich funkcja w roślinach nie jest jasna, ale mogły one ewoluować jako mechanizm przetrwania. Większość roślin nie chce być zjedzona, więc posiadanie tych szkodliwych cząsteczek może zniechęcić zwierzęta do zjedzenia ich w dużych ilościach. Podobnie jak inne zwierzęta, ludzie są podatni na toksyczność lektyn. Skoncentrowane ilości mogą powodować problemy trawienne i długotrwałe problemy zdrowotne.

W przypadku trucizny rycyny (lektyny z oleju rycynowego) mogą nawet spowodować śmierć. Lektyny mogą być szkodliwe dla ludzi w dużych ilościach. Ludzie mają problemy z trawieniem większości lektyn. W rzeczywistości są one bardzo odporne na enzymy trawienne organizmu i mogą z łatwością przechodzić przez żołądek w niezmienionej postaci (1). "Kleistość" lektyn sprawia, że są one podatne na przyczepianie się do ściany jelita. Tam zakłócają one rutynowe prace komórek, stopniowo pogarszając kondycję naszych jelit (4, 5, 6, 7). Jest to główny powód, dla którego nadmierne przyjmowanie lektyny powoduje problemy trawienne. Najobszerniej badane lektyny nazywane są fitohemaglutyninami, które występują głównie w roślinach, zwłaszcza roślinach strączkowych. Niegotowane (surowe) rośliny strączkowe, takie jak fasola, są największymi źródłami tych lektyn. Spożywanie surowej fasoli może prowadzić do zatrucia lektyną, której głównymi objawami są: silny ból brzucha, wymioty i biegunka (8). Należy jednak pamiętać, że ludzie zazwyczaj nie jedzą surowych roślin strączkowych. Są one z reguły gotowane przed spożyciem.

Podsumowanie

Lektyny mogą powodować problemy trawienne u ludzi. Niektóre lektyny, takie jak fitohemaglutyniny w surowych roślinach strączkowych, mogą być wręcz trujące.

Nadmierna ekspozycja może zwiększać przepuszczalność jelit i prowadzić do chorób autoimmunologicznych Powtarzająca się ekspozycja na lektyny może ostatecznie uszkodzić ścianę jelita. Niepożądane substancje mogą następnie łatwiej przenikać przez jelita i mogą dostać się do krwioobiegu. Ten stan zwiększonej przepuszczalności jelita jest często nazywany "nieszczelnym jelitem" (9). Gdy lektyny "przeciekają" do krwioobiegu, mogą oddziaływać z glikoproteinami na powierzchniach komórek (10).

Lektyny mogą również wchodzić w interakcje z przeciwciałami, które są głównym „składnikiem” układu odpornościowego. Może to wywoływać reakcję immunologiczną nie tylko przeciwko lektynom, ale także tkankom organizmu, z którymi wiążą się lektyny (11). Ten rodzaj reakcji jest znany jako reakcja autoimmunologiczna, w której system odpornościowy błędnie zaczyna atakować własne struktury organizmu. W ten sposób lektyny mogą zwiększać ryzyko chorób autoimmunologicznych.

Podsumowanie

Powtarzające się narażenie na duże ilości lektyn może zwiększać przepuszczalność jelit. Niektórzy badacze uważają, że lektyny mogą zwiększać ryzyko chorób autoimmunologicznych. Gotowanie niszczy większość lektyn w żywności Zwolennicy diety paleo twierdzą, że lektyny są szkodliwe. Twierdzą oni, że ze względu na lektyny (i inne substancje antyodżywcze ludzie powinni usuwać rośliny strączkowe i ziarna z diety. Korzyści z tych zdrowych składników odżywczych znacznie przewyższają negatywne skutki śladowych ilości lektyn.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25599185
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK22545/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7001881/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1382815/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16441922
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1933252/
8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7407532/
9. https://link.springer.com/article/10.1007/s11894-999-0023-5
10. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0140673605798949
11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10884708
12. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7407532/
13. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2271815/
14. https://link.springer.com/protocol/10.1385/0-89603-396-1%3A505
15. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11474896
16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17497874
17. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3951542/
19. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24915317 [/bg_collapse]