Tyjesz na zimę i chudniesz na lato? 

Zdecydowanie często można spotkać osoby, którym masa ciała konsekwentnie fluktuuje - osiągając nierzadko wysoką wagę w zimę, która powolnie tracona jest w okresie wiosennym aż do lata. Niektórzy dość skrupulatnie panują nad ową zależnością, nazywając ją "okresem masowym" i "redukcją tkanki tłuszczowej". Niekiedy bywa to jednak proces niekontrolowany, lecz powtarzający się corocznie. Z czego może wynikać?

Większa aktywność?

Czas przeznaczony na aktywność w ciągu dnia może się diametralnie różnić między okresem zimowym a letnim. Dane wskazują, że zarówno mężczyźni, jak i kobiety są z reguły bardziej aktywni fizycznie w czasie wolnym latem niż zimą. Podejmowanie działań związanych z chodem jest 2-3 krotnie większy, podobnie jak zajęcia na świeżym powietrzu (np. ogrodnictwo). Działalność rolnicza lub budowlana również jest zwiększona w okresie letnim. Co więcej, sporo osób traktuje brzydką pogodę jako przeszkodę w rekreacyjnej aktywności fizycznej [1,2].

Wszystkie wspomniane aspekty wiążą się ze zwiększeniem wydatków na energię (tym samym wyższym zapotrzebowaniem energetycznym, co pozwala łatwiej osiągnąć deficyt kaloryczny). Wartości te w okresie zimowym są średnio 40% niższe. Inne dane wskazują podobną zależność [1,2].

Ciekawe badanie przeprowadzili Duncan JS i in. w 2008 roku, w którym sprawdzono jak średnia temperatura i opady deszczu mają wpływ na aktywność fizyczną dzieci. 1115 dzieci w wieku szkolnym z Nowej Zelandii nosiło krokomierze przez trzy dni powszednie i dwa dni weekendowe. Dane dla chłopców i dziewcząt analizowano osobno. W przypadku chłopców - w dni, którym towarzyszył  10 ° C wzrost temperatury, odnotowano zwiększenie liczby kroków w ciągu dnia o ponad 3000. U dziewcząt również zanotowano wzrost aktywności w dni powszednie, ale bez zmian w weekendy. W przypadku opadów, u obu płci nastąpił znaczny spadek liczby kroków w ciągu dnia. Warto niemniej zaznaczyć, iż opady nie były szczególnie silne, stąd można spekulować, iż przy mocniejszych opadach/śniegu efekt mógłby być jeszcze wyższy [3].

• SUPPLIFE R-ALA 200mg 60 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• SWANSON Acetyl L-Carnitine 500mg 100 kaps.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!
• MZ-STORE Chromium 200 tab.
  
  Dodaj do koszyka
  Tania wysyłka od 9,99 PLN!

Mniejsze łaknienie?

Sugeruje się, że w wyniku ekspozycji na ciepło ludzie jedzą mniej i/lub spożywają lżejsze i chłodniejsze pokarmy. Ograniczenie łaknienia w wyniku ekspozycji na ciepło może skutkować nieświadomym obniżeniem spożycia kalorii [4]. Dodatkowo większa dostępność i mniejsza cena świeżych warzyw i owoców, może nakłaniać do sięgania po niskoenergetyczne pokarmy.

Co więcej, ograniczenie łaknienia w wyniku ekspozycji na ciepło ma również hipotetyczne, fizjologiczne wytłumaczenie związane z mechanizmami kompensacyjnymi. Gdy temperatura otoczenia jest niska, zwiększeniu ulegają wydatki energetyczne związane z termogenezą. Utrata ciepła wymaga strategii kompensacyjnych, w tym w szczególności zwiększonego spożycia pokarmu dla jego efektu termicznego. Stąd analogicznie - jeśli temperatura otoczenia jest wysoka, a utrata ciepła nie stanowi problemu - można zmniejszyć zapotrzebowanie na kalorie. Wspomniana zależność nazywana jest hipotezą termostatyczną [5].

Jednym z najwcześniejszych systematycznych raportów o wpływie ciepła na apetyt było podsumowanie Johnsona i Karka (1947). Oceniono w nim spożycie pokarmu przez żołnierzy z różnych obszarów geograficznych. Żołnierze stacjonujący w tropikach jedli średnio 3100 kcal, podczas gdy wojska arktyczne spożywały 4900 kcal. W obu przypadkach żołnierzom oferowano tyle żywności ile chcieli (ad libitum). Wspomniane wyniki znajdują odzwierciedlenie również w innych późniejszych, podobnych pracach. Należy jednak zaznaczyć, iż badania obserwacyjne świetnie ukazują korelacje, lecz niekoniecznie zależność przyczynowo-skutkową, stąd nie wiemy czy różnice na pewno wynikały z różnic temperatur (mogła to być jedna z przyczyn) [5].

Forma na lato?

Spadek masy ciała, który odnotowywany jest w miesiącach wiosennych aż do lata, można wytłumaczyć również chęcią poprawy sylwetki. Ponieważ w okresie letnim, noszona zazwyczaj odzież jest lekka i odsłania sporą część ciała, a kostium kąpielowy wymaga szczupłej sylwetki to zwiększenie aktywności, czy poprawa nawyków żywieniowych może następować nawet bez konkretnego planowania.

Podsumowanie

Przedstawiona zależność nie dotyczy każdego, lecz jeśli owe zjawisko u kogoś występuje, to ma ono swoje zarówno fizjologiczne, jak i podświadome wytłumaczenie.

[bg_collapse view="link" color="#92d500" icon="arrow" expand_text="Bibliografia " collapse_text="Bibliografia (zwiń)" ]

1. Chan CB, Ryan DA. Assessing the effects of weather conditions on physical activity participation using objective measures. Int J Environ Res Public Health. 2009 Oct;6(10):2639-54.
2. Levine JA, Kotz CM. NEAT--non-exercise activity thermogenesis--egocentric & geocentric environmental factors vs. biological regulation. Acta Physiol Scand 2005 184:309-318
3. Duncan JS, Hopkins WG, Schofield G, Duncan EK. Effects of weather on pedometer-determined physical activity in children. Med. Sci. Sports Exerc. 2008;40:1432–1438.
4. Herman PC. Nutritional Needs in Hot Environments. National Academies Press (US), Washington (DC), 1993.
5. Herman PC. Effects of Heat on Appetite. Nutritional Needs in Hot Environments: Applications for Military Personnel in Field Operations. Institute of Medicine (US) Committee on Military Nutrition Research; Marriott BM, editor. Washington (DC): National Academies Press (US); 1993. [/bg_collapse]